Niemcy
Republika Federalna Niemiec jest państwem, w którym występują trzy systemy polityczne: parlamentarny, federacyjny i demokratyczny. W Niemczech istnieje kilka dużych i silnych ugrupowań partyjnych, które naprzemiennie sprawują władzę. Najważniejsze z działających partii to: Niemiecka Partia Socjaldemokratyczna(SPD), Chrześcijańska Demokracja (CDU/CSU), Zieloni (partia reprezentująca ruchy ekologiczne), reprezentująca liberałów Wolna Partia Demokratyczna(FDP) oraz PDS, czyli dawna partia...
Subkultury młodzieżowe
Młodzież bardzo często odrzuca wartości świata dorosłych po to, by podkreślić własną odrębność. Ale samo odrzucenie norm czy wzorów zachowań nie wystarcza. Młodzi ludzie organizują się w grupy, których członkowie wyróżniają się wyglądem, zachowaniem, ideałami. Początkowo takie grupy traktowano jako patologiczne, jednak z czasem przyjęto istnienie subkultur, czyli grup wyróżniających się jakąś cechą, posiadających własne wartości i reguły. Zazwyczaj przyłączenie się do takiej grupy...
Typologia partii politycznych
Współcześnie działające partie w coraz mniejszym stopniu odwołują się do sztywnych założeń wynikających z doktryny lub ideologii, a w swoim działaniu muszą uwzględniać koniunkturę polityczną i nastroje społeczne. Nakłada to na partie obowiązek opracowania strategii uwzględniającej zmiany poparcia ze strony swojego elektoratu. W swoich działaniach muszą się kierować dobrem ogółu społeczeństwa. Najbardziej uniwersalne i najczęściej stosowane kryterium podziału partii politycznych wynika...
Charakterystyka systemów politycznych wybranych współczesnych państw
We współczesnym świecie państwa organizowane są wokół różnych, często odmiennych systemów politycznych. Można tutaj przytoczyć słowa Winstona Churchilla, który miał kiedyś powiedzieć: „Wypróbowano już wiele form rządów na tym świecie grzechu i niedoli”. Prezentujemy opisy systemów politycznych, które najpełniej oddają idee demokracji i republikanizmu.
Struktura organów kontroli i przestrzegania prawa
Do organów państwowych, których zadaniem jest kontrola i ochrona prawna państwa, zaliczamy: prokuraturę, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższą Izbę Kontroli oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.
Problemy ekonomiczne
W Raporcie o rozwoju społecznym opracowanym przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (United Nations Development Program – UNDP) przedstawiony został stan świata ze względu na rozwój społeczny. Podstawą oceny jest wskaźnik HDI, który uwzględnia trzy podstawowe wymiary społecznego rozwoju: przewidywaną długość życia, wiedzę obywateli, poziom życia (poziom życia jest mierzony wielkością PKB na jednego mieszkańca). - W większości państw wskaźnik HDI wzrastał, jednak...
Prokuratura
Najważniejszymi zadaniami Prokuratury jest czuwanie nad ściganiem przestępstw oraz prowadzenie i nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych. Prokuratura pełni również funkcję oskarżyciela publicznego przed sądem, wytacza powództwa w sprawach karnych i cywilnych oraz koordynuje działania w zakresie ścigania przestępstw prowadzone przez inne organy państwa. Urząd prokuratora w dziejach sądownictwa polskiego pojawia się na przełomie XVI i XVII wieku. Jego funkcje i...
Pozycja Polski na arenie międzynarodowej
Czynniki określające pozycję Polski na arenie międzynarodowej można podzielić na te, które wynikają z jej sytuacji wewnętrznej, oraz te, które są związane z prowadzoną obecnie polityką zagraniczną. Do pierwszej grupy można zaliczyć: położenie geograficzne i uwarunkowania geopolityczne, potencjał demograficzny, gospodarczy, militarny i kulturowy. Do drugiej grupy należą czynniki, które stanowią obecne priorytety i cele polityki zagranicznej państwa. Czynniki określające miejsce Polski...
Trybunał Konstytucyjny
Składa się z 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez Sejm spośród osób wyróżniających się szczególną wiedzą prawniczą i zgłoszonych przez grupę 50 posłów lub Prezydium Sejmu. W skład Trybunału wchodzą:prezes i wiceprezesi powoływani przez Prezydenta RP na 9-letnią kadencję. Organami Trybunału Konstytucyjnego są: Prezes i Zgromadzenie Ogólne tworzone przez sędziów Trybunału.
Przyszłość
Co zatem zrobić w zaistniałej sytuacji? Jak wyrównać przy tym różnice ekonomiczne między poszczególnymi częściami globu i zapewnić ludziom jak najlepsze życie? Specjaliści są zgodni co do tego, że jedynie wzrost gospodarczy i rozwój cywilizacyjny mogą przyczynić się do zmniejszenia dysproporcji. Pozostaje oczywiście kwestia zadłużenia i kredytów, które zaciągnęły biedne kraje. W większości wypadków nie stać ich nawet na spłacenie odsetek, więc umorzenie lub redukcja przynajmniej części...
Sekretariat i sekretarz generalny ONZ
Sekretariat ONZ tworzą Sekretarz Generalny i personel pomocniczy. Sekretarz Generalny jest najwyższym funkcjonariuszem administracji odpowiedzialnym za całość działalności organizacji. Wybierany zostaje na pięć lat przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Sekretarz Generalny podejmuje działania polityczne na rzecz rozwiązywania konfliktów międzynarodowych, a także przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu coroczne raporty z działalności ONZ. Sekretarze Generalni ONZ...
Różne formy organizowania się społeczeństwa
W państwach demokratycznych każdy obywatel ma prawo do oddania swojego głosu na wybraną partię polityczną, ale także każdy ma prawo uczestniczyć w życiu społeczno-politycznym kraju. Niedobrze jest, gdy aktywność obywateli sprowadza się jedynie do uczestniczenia w wyborach parlamentarnych,prezydenckich czy samorządowych. Skoncentrowani na życiu codziennym ludzie nie są prawdopodobnie zainteresowani jakimikolwiek zmianami politycznymi. Ale w tym właśnie tkwi problem, bowiem z jednej strony...
Powstanie państwa i jego cechy
W istniejących kilka tysięcy lat temu starożytnych imperiach Mezopotamii i Egiptu powstanie zorganizowanej władzy państwowej łączyło się z potrzebą organizacji pracy przy utrzymaniu systemów nawadniających. Były one niezbędne do uzyskiwania wysokich plonów pozwalających wyżywić całą społeczność. Powstające wówczas systemy państwowe, organizowane jako miasta-państwa lub jako potężne terytorialne imperia, rządzone były przez autokratycznych despotów. Aby unaocznić despotyczny charakter...
Porozumienie o wolnym handlu (CEFTA)
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) to unia celna państw europejskich, która powstała w 1960 roku jako alternatywa dla Wspólnoty Europejskiej. Do założycieli należały: Austria, Dania, Finlandia, Lichtenstein, Islandia, Norwegia,Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania. Głównym celem tej instytucji było zniesienie ceł w handlu między członkami. Po pewnym czasie ze stowarzyszenia wystąpiły Wielka Brytania i Dania oraz Portugalia. W 1977 roku została podpisana deklaracja z...
Społeczeństwo obywatelskie
Społeczeństwo obywatelskie to termin, z którym spotykamy się bardzo często, mówiąc o aktywności ludzkich zbiorowości. Termin ten jest jednak zbyt często źle rozumiany i upraszczany, a istota jego znaczenia przepada gdzieś i trudno się jej dopatrzyć w publicystyce czy wypowiedziach polityków. Termin społeczeństwo obywatelskie ma długą historię – już w czasach antycznych można dopatrywać się podobnych modeli. W nieco zmienionej wersji model ten pojawia się w XVII i XVIII wieku i zostaje...
Terroryzm
11 września 2001 roku dokonano ataku terrorystycznego na Stany Zjednoczone. Dwa pasażerskie samoloty rozbiły się o wieże World Trade Center, które runęły na ziemię na oczach setek milionów telewidzów. Trzeci samolot uderzył w gmach Pentagonu, a czwarty rozbił się w Pensylwanii. Zginęło kilka tysięcy ludzi. Ten straszny zamach wywołał na całym świecie dyskusję dotyczącą terroryzmu. Nie brakuje również głosów, że to właśnie terroryzm będzie największym zagrożeniem XXI wieku. Tak potężne...
System polityczny i jego typologia
Pojęcie sytemu politycznego pojawiło się w naukach politycznych stosunkowo niedawno, obejmując swoim zakresem takie pojęcia jak naród, rząd, państwo. Współcześnie istnieje co najmniej kilkadziesiąt określeń tego terminu i jest on jednym z bardziej skomplikowanych terminów współczesnej politologii. Dla potrzeb niniejszej książki przyjęliśmy jedną z bardziej popularnych i dość szeroko opisujących zjawisko definicję, według której system polityczny to wszystkie organy państwowe: partie...
Struktura zorganizowania samorządu terytorialnego
W 1999 roku wprowadzone zostały nowe zasady trójstopniowego podziału terytorialnego Polski. Od tego czasu samorząd terytorialny stanowią: gminy, powiaty i rządowo-samorządowe województwa.
Społeczeństwo polskie we współczesnym świecie i jego problemy
Prezydenci III RP
Lech Wałęsa – działacz wolnych związków zawodowych, współzałożyciel „Solidarności”, wieloletni pracownik Stoczni Gdańskiej, gdzie w sierpniu 1980 roku stanął na czele strajku. Przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS), podpisał porozumienia z komisją rządową (tzw. porozumienia sierpniowe). Jeden z inicjatorów porozumienia z władzami komunistycznymi (tzw. Okrągłego Stołu). Laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1982). Prezydent w latach 1990-1995....
Katolicka doktryna społeczna
Doktryna katolicka kształtowała się od czasów związanych z powstawaniem instytucji kościelnych i sięga w dziejach do okresu Imperium Rzymskiego w IV wieku. Ostatecznie – wyodrębniona z całokształtu doktryn i teologii katolickich w XIX wieku – wyraża się w encyklikach papieskich poświęconych zagadnieniom społeczno-politycznym. Pierwszą z nich była encyklika Rerum novarum (Rzeczy nowe), ogłoszona przez papieża Leona XIII. W kolejnych encyklikach można zauważyć ewolucję doktryny...
Cechy i funkcje partii politycznych
Nowożytne partie polityczne powstawały w drugiej połowie XIX wieku. Następowało to równocześnie z upowszechnieniem praw politycznych, które obejmowały coraz szersze kręgi społeczeństwa. W czasie zdobywania praw wyborczych przez coraz nowe grupy organizowano partie jako instytucje masowe skupiające liczne rzesze swoich sympatyków. Każda partia polityczna posiada wyraźnie określone cechy, które odróżniają ją od innych działających na forum społecznym organizacji. Cechy te można przedstawić...
Położenie geograficzne i geopolityczne
Polska zajmuje obszar 313 tys. km2, co daje jej 10 miejsce w Europie i 63 na świecie pod względem wielkości. Jest na równoprawnej pozycji z pozostałymi państwami europejskimi, utrzymuje przyjazne stosunki ze swoimi sąsiadami. Relacje te często naznaczone są obciążeniami historycznymi wynikającymi z geopolitycznego usytuowania Polski pomiędzy Berlinem a Moskwą (do czasów wybuchu II wojny światowej), a później z zależności od ZSRR. Obecnie jako duży kraj, leżący na wschodnich rubieżach Unii...
Dlaczego konstytucja jest najwyższym aktem prawnym?
Przemiany, jakie dokonywały się w Polsce i w całej Europie od roku 1989, spowodowały, że stopniowo został przywrócony system demokratyczny. W 1992 roku uchwalono tymczasowy akt nazwany Małą Konstytucją, która regulowała wzajemne zależności pomiędzy parlamentem, rządem i prezydentem. Wiosną 1997 roku Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego RP zakończyła prace nad projektem nowej ustawy zasadniczej. Nowa konstytucja została uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 2...
Podstawy ładu międzynarodowego współczesnego świata
Jeżeli traktować budowanie ładu międzynarodowego jako element stosunków międzynarodowych, to warto podkreślić, że proces ten zależy od wzajemnych relacji podmiotów w nim uczestniczących. Stosunki międzynarodowe mogą mieć kształt współpracy, integracji albo rywalizacji i konfliktów. Uczestnikami stosunków międzynarodowych mogą być: państwa, organizacje międzynarodowe, organizacje utworzone z poszczególnych państw, przedsiębiorstwa międzynarodowe oraz poszczególne osoby, które – jako...
Prawo wewnętrzne
Reguluje relacje wewnątrz państwa. Obowiązuje w niemal wszystkich dziedzinach życia społeczno-państwowego, stąd tak liczne gałęzie prawa wewnętrznego. Prezentuje to poniższy schemat. Prawo konstytucyjne Prawo karne Prawo cywilne Prawo administracyjne Prawo pracy Prawo rzeczowe Prawo rodzinne Prawo spadkowe Prawo zobowiązań Prawo handlowe Prawo lokalowe
Światowe systemy bezpieczeństwa
Współczesny świat w ostatniej dekadzie XX i na początku XXI wieku kilkakrotnie znajdował się w sytuacjach stanowiących zagrożenie dla ładu międzynarodowego. Uniknięcie konfliktu i konfrontacji nie byłoby prawdopodobnie możliwe bez istnienia organizacji tworzących systemy światowego i europejskiego bezpieczeństwa.
Rada państw Morza Bałtyckiego
Powołana w 1992 roku przez Danię, Estonię, Finlandię, Islandię, Litwę, Łotwę,Niemcy, Norwegię, Polskę, Rosję i Szwecję. Jej głównym celem jest rozwijanie gospodarki morskiej, rybołówstwa, komunikacji oraz ochrona środowiska naturalnego.
Problemy demograficzne
W 2005 roku stan zaludnienia Ziemi wynosił 6,4-6,5 mld. Faktyczny wzrost liczby ludności jest bardzo duży, bowiem na początku XIX wieku w 1804 roku Ziemię zamieszkiwał około 1 mld ludzi. 160 lat później (w 1960 roku) ludzi było już trzykrotnie więcej. Szacuje się, że do połowy XXI wieku na Ziemi może żyć około 14-15 mld. ludzi. Pierwszą prognozę zaludnienia przedstawił w 1696 roku Gregory Kong. Ocenił on, że ludzi, którzy dożyją do 2000 roku, może być nawet 6,5 mld. Obecne prognozy...
Miejsce Polski w Europie
Struktura terytorialno - administracyjna
Państwa unitarne – struktura państwa jest wewnętrznie jednolita. Cechami charakterystycznymi państwa tego typu są: jednolity system prawny, jednolite obywatelstwo,jednorodny system najważniejszych organów państwowych, podział kraju na jednostki administracyjno-terytorialne podporządkowane organom centralnym i nieposiadające politycznej samodzielności. Państwa unitarne mogą występować w dwóch odmianach: Państwa złożone – w tym systemie części składowe zachowują pełen lub ograniczony...
Co wpływa na postawy i więzi społeczne człowieka?
Warto zaznaczyć, że człowiek odciska swoje piętno na społeczeństwie. Społeczeństwo również wpływa na człowieka, który reaguje na sytuacje w nim występujące. Dochodzi do interakcji, czyli wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie. Na czym polega interakcja? Zachowanie jednego człowieka w kontakcie bezpośrednim jest bodźcem dla zachowania drugiego. Kiedy wpływ jednej osoby lub grupy ludzi na człowieka jest największy? Zapewne w okresie dzieciństwa. Dziecko przyjmuje określone „nauki” od...
Zagrożenie środowiska naturalnego
Poziom życia w krajach słabo rozwiniętych jest przerażający – na świecie żyje około 4 mld. ludzi, którzy utrzymują się za mniej niż 2 dolary dziennie, a ponad 1 mld – za mniej niż dolara. Szybki przyrost naturalny połączony z brakiem środków finansowych powoduje, że dochodzi do degradacji środowiska naturalnego. Do najważniejszych światowych problemów dotyczących środowiska naturalnego należą: zmniejszanie się powierzchni lasów, gromadzenie olbrzymich ilości odpadów, skażenie powietrza i...
Pomiędzy "byc" a "mieć", postawy, wartości i tożsamości człowieka
W życiu człowieka wielokrotnie przewija się pytanie o to, co jest dla niego ważne, jak powinien się zachowywać, co powinien robić. Pojawiają się również osoby, rzeczy i zjawiska, uznawane za ważne. To są właśnie wartości. Można wśród nich wyróżnić: wartości biologiczne – dotyczą zdrowia i kondycji człowieka, wartości moralne i religijne – dotyczą prawdy, cnót i religijności, wartości ekonomiczne – dotyczą materialnego statusu człowieka. Ludzie dokonują swoistej...
Dlaczego istnieje wiele grup społecznych?
Każdy człowiek należy do jakiejś grupy. Bardzo często należymy jednocześnie do wielu. Niektórzy badacze podają, że liczba tych grup jest powiązana z wiekiem – oznacza to, że do pewnego momentu naszego życia liczba grup, do których przynależymy, wzrasta. W pewnym wieku liczba tych grup zaczyna maleć. Istnieje wiele możliwości typologii grup społecznych. Poniżej przestawiony został podział ze względu na wyodrębnione kryteria. Kryterium klasyfikacji Rodzaj grupy...
Cnoty i umiejętności obywatelskie – aktywność społeczna, negocjacje i trudna sztuka prezentacji
Obywatele kraju, korzystając z przyznanych im praw, powinni wykazywać się pewnymi cechami, które kiedyś nazywano cnotami. Jakie cnoty powinien posiadać obywatel? Przede wszystkim powinien być świadomy tego, że jest obywatelem danego kraju. Świadomość ta łączy się bezpośrednio z wiedzą na te mat praw, wolności i obowiązków obywatela, jakie mu przysługują. Posiadając wiedzę o podstawowych formach funkcjonowania w państwie,obywatel może i powinien z nich korzystać. Brak tej wiedzy i...
Potencjał militarny
Obecnie polskie siły zbrojne liczą poniżej 200 tys. żołnierzy i od 1999 roku są częścią sił zbrojnych Paktu Północnoatlantyckiego. Potencjał militarny polskich sił zbrojnych jest różny i zależy od rodzaju armii. Obecnie armia polska jest w stanie intensywnej modernizacji i przebudowy istniejących systemów militarnych, aby w ciągu najbliższych kilku lat spełniać standardy wynikające z uczestnictwa w NATO. Poziom wydatków związanych z modernizacją armii zależy od ogólnego stanu polskiej...
Prawo stanowione
Opiera swój kształt i byt o prawa tworzone z woli władcy lub ludu. We współczesnych systemach prawnych prawo wywodzi się z konstytucji, przez którą, podobnie jak ustawy i inne akty prawne wyrażające wolę ich twórców, jest kształtowane.
Prawo karne
Określa normy, które zakazują pod groźbą kary świadomego dokonywania czynów uznawanych za przestępstwa. Prawo karne precyzuje także kary, które grożą za naruszenie jego postanowień. Odwołując się do prawa karnego, sądy karne sądzą i wyrokują w sprawach karnych. Zanim jednak sprawa trafia do sądu, organy ścigania (prokuratura i policja) muszą określić, czy zaistniało przestępstwo, i wykryć jego sprawcę. Źródłem prawa karnego w Polsce jest kodeks postępowania karnego z roku 1997. Ważnym...
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Jest organem sądowym ONZ. Do jego zadań należy rozstrzyganie sporów międzynarodowych. Trybunał doradza także podmiotom prawa międzynarodowego w sprawach prawnych. Wyroki Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości są ostateczne w sprawach dotyczących praw człowieka. Podstawą prawną werdyktów są ustalenia zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1948 roku, Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 1968 roku....
Potencjał demograficzny
W Polsce mieszka ponad 38 mln. mieszkańców, co daje 30 miejsce w świecie i 9 w Europie. Polska to państwo prawie jednolite narodowościowo: Polacy stanowią 97% ludności. Na terytorium Rzeczypospolitej mieszka około 1,2 mln. obywateli o niepolskim pochodzeniu. Mniejszości narodowe i etniczne według liczebności przedstawiają się następująco: Niemcy (350-400 tys.), Ukraińcy (250 tys.), Białorusini (250-300 tys.), Łemkowie (50-60 tys.), Litwini (20-25 tys.), Słowacy...
Fundamentalne zasady demokracji
Współpraca regionalna
Państwa Europy charakteryzują się zróżnicowaniem ze względu na rozwój społeczny i gospodarczy. Z tego powodu powstały międzynarodowe instytucje, których zadaniem jest koordynowanie polityki na szczeblu regionalnym. Do instytucji tych należą: Unia Zachodnioeuropejska, Grupa Wyszehradzka, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Inicjatywa środkowoeuropejska, Trójkąt Weimarski.
Prezes Rady Ministrów
Zakres kompetencji Premiera jest niezwykle rozległy: wydaje rozporządzenia, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem administracji państwowej, kontroluje pracę wojewodów (ma moc ich powoływania i odwoływania), sprawuje również nadzór nad samorządem terytorialnym. Za naruszenie konstytucji lub nadużycia popełnione w trakcie urzędowania premier ponosi odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
Organizacja ta powstała jako wyraz współpracy wszystkich państw, które będą przestrzegać zasad prawa międzynarodowego zapisanych w Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z 1 sierpnia 1975 roku. Akt KBWE podpisało 35 europejskich państw oraz Stany Zjednoczone i Kanada. KBWE za najważniejsze zasady międzynarodowej współpracy uznaje: równość w relacjach pomiędzy narodami, poszanowanie praw, powstrzymanie się od użycia siły, nienaruszalność granic i integralności...
Typologia i funkcja doktryn politycznych
Doktryna jako zbiór dość ogólnych wskazówek może pełnić różne istotne z punktu widzenia społeczeństwa funkcje, np. poznawczą, programowo-polityczną lub integrującą. Patrząc z tego stanowiska najważniejsza jest funkcja integrująca, sprowadzająca się do łączenia wokół doktryny osób identyfikujących się z daną ideologią. Czasami więź ta może przybrać formalny charakter, co prowadzi do utworzenia ugrupowań lub partii politycznych. Istnieje co najmniej kilka typologii doktryn politycznych....
Stowarzyszenie narodów Azji południowo-wschodniej (ASEAN)
Jest organizacją polityczną i gospodarczą powstałą w Bangkoku w roku 1967, skupiającą państwa regionu Azji. Kraje ASEAN działają na rzecz pokoju w regionie, dążą do utworzenia strefy pokoju i neutralności. Do współpracy w ramach ASEAN zapraszane są także kraje Unii Europejskiej, USA, Rosja, Chiny. ASEAN planuje w najbliższym czasie wprowadzić na swoim obszarze strefę wolnego handlu z NAFTA. Wyrazem tego jest umowa z Chinami podpisana w 2004 roku, na mocy której do 2010 roku na obszarze Chin...