Dzierżyński Feliks
Pochodził z rodziny szlacheckiej, od 1894 w ruchu robotniczym. W 1897 skazany na zesłanie, uciekł w 1899. Ogółem skazywany sześć razy, w tym dwa na zesłanie. Współzałożyciel SDKPiL na przełomie 1899/1900, od 1903 w jej władzach. Sprzeciwiał się walce o niepodległość Polski, dążył do wywołania światowej rewolucji,zwolennik internacjonalizmu. Jeden z przywódców rewolucji 1905–07.Od 1906 przedstawiciel SDKPiL i członek KC rosyjskiej partii komunistycznej– SDPRR. Organizator i jeden z...
Jan Paweł II
Urodził się i wychował w Wadowicach. W latach 1938–39 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim.W czasie II wojny światowej pracował jako robotnik w Krakowie, w 1942 wstąpił do konspiracyjnego seminarium. Od 1946 ksiądz, w latach 1946–48 kontynuował studia w Rzymie zakończone doktoratem, po habilitacji w 1953 wykładowca m.in. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1958 mianowany biskupem, od 1963 arcybiskup metropolita krakowski, 1967 kardynał. Odegrał ważną rolę w pracach...
Chomejni Ruhollah
Urodzony w rodzinie szyickich duchownych, odebrał staranne wykształcenie w szkołach religijnych. Od 1921współpracownik szejka A. Karima w świętym mieście islamu – Kum. Studiował teologię i prawo religijne, zyskał szeroką wiedzę w tych dziedzinach, pisał wiersze. W wieku 31 lat zastępował już mistrza,zyskał opinię erudyty, stał się autorytetem moralnym. W 1955 został ajatollahem, a w 1962 — nieformalnym przywódcą szyitów irańskich. W latach 1962–64 krytykował rządy szacha M.R. Pahlawiego,...
Mahomet
Urodzony w Mekce, pochodził z zubożałej rodziny kupieckiej. Po śmierci rodziców, od czwartego roku życia wychowywany przez wuja. W młodości prowadził życie koczownika, uczestniczył w karawanach handlowych. Dzięki poślubieniu zamożnej wdowy Chadidży i szczęściu w interesach został bogatym kupcem. Ok. 610 wycofał się z działalności handlowej i życia rodzinnego. Poddał się medytacjom na pustyni, gdzie miał doznać objawień. Ogłosił się prorokiem i zaczął głosić nową religię– islam. Z powodu...
Jan XXIII
Pochodził z biednej, wielodzietnej rodziny. W 1904 został księdzem, ukończył studia z tytułem doktora teologii. W następnych latach sekretarz biskupa Bergamo i wykładowca w seminarium. Sanitariusz i kapelan wojskowy w czasie I wojny światowej. W latach 1921–25 pracował w Kongregacji Rozkrzewiania Wiary w Rzymie, wykładał w seminarium rzymskim. Od 1925 biskup i wizytatora postolski w Bułgarii, Turcji i Grecji, od 1944 nuncjusz apostolski we Francji. Arcybiskup (patriarcha) Wenecji i kardynał...
Paweł z Tarsu
Urodził się w Tarsie w rodzinie żydowskiej, po ojcu przejął obywatelstwo rzymskie. Uczył się u Gamaliela,jednego z najlepszych nauczycieli w Jerozolimie. Brał udział w prześladowaniu chrześcijan. Ok. 36 przeżył objawienie na drodze do Damaszku i nawrócił się na chrześcijaństwo. Odtąd stał się niezwykle gorliwym misjonarzem nowej wiary. Odbył trzy podróże misyjne (45–49, 50–52, 53–58), które objęły m.in. Cypr, Grecję, Macedonię, Azję Mniejszą. W czasie ich trwania założył wiele gmin...
Garibaldi Giuseppe
Urodził się w rodzinie rybackiej w Nicei. Od 1833 członek tajnej organizacji Młode Włochy, bojownik o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch. Uczestnik powstania w Sabaudii w 1834. Skazany zaocznie na śmierć po klęsce, w latach 1835–48 przebywał w Ameryce Południowej. Uczestnik walk w czasie Wiosny Ludów 1848–49. Twórca i dowódca oddziałów Czerwonych Koszul, na ich czele wsławił się obroną Republiki Rzymskiej w 1849 przed interwencją papieża Piusa IX i wojsk francuskich. Wziął także udział w...
Franciszek z Asyżu
Syn bogatego kupca, walczył jako żołnierz w wojnie z Perugią (1202), następnie w niewoli. Po powrocie do Asyżu stał się wędrownym kaznodzieją, prowadził życie wypełnione modlitwą, ascezą, służeniem ubogim, miłością bliźniego i całego świata. Wydziedziczony przez ojca. W 1210 wraz z 12 towarzyszami uzyskał w Rzymie od papieża Innocentego III zgodę na założenia nowego zakonu. Jego reguła, potwierdzona jedynie ustnie, zakładała wyrzeczenie się wszelkiej własności zarówno przez całą...
Gandhi Mohandas Karamchand
Urodził się w zachodnich Indiach, ukończył studia prawnicze w Londynie. W latach 1893–1915 pracował jako adwokat w Afryce Południowej, działał tam na rzecz równouprawnienia mniejszości hinduskiej. W 1915 wrócił do Indii, dążył do zniesienia podziałów kastowych, nadania kobietom praw, przestrzegania tolerancji religijnej. Początkowo zwolennik autonomii, później niepodległości państwa. Głosił hasła biernego nieposłuszeństwa wobec władz brytyjskich bez stosowania przemocy. Wezwał do bojkotu...
Kołłątaj Hugo
Pochodził ze szlacheckiej rodziny, po ukończeniu studiów w Akademii Krakowskiej kontynuował naukę na uniwersytetach w Rzymie i Wiedniu. Od 1775współpracownik Komisji Edukacji Narodowej, członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. W latach 1783–86 jako rektor unowocześnił zarządzanie i system nauczania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jeden z przywódców obozu patriotycznego na Sejmie Wielkim 1788–92,w czasie jego trwania swój dom...
King Martin Luther
Ukończył Morehouse College w 1948, uzyskał doktorat w Boston University w 1955. Od 1954 pastor Kościoła baptystów w Montgomery (Alabama). W 1955 stanął na czele bojkotu autobusów,w których obowiązywała segregacja rasowa. W 1957 organizator i przewodniczący Konferencji Chrześcijańskiej Przywódców Południa. Inicjator pokojowej walki o równouprawnienie ludności afroamerykańskiej. Nawoływał do przełamywania segregacji rasowej w miejscach publicznych, od 1961 organizował rajdy wolności w...
Cavour Camillo Benso di
Potomek starej i bogatej rodziny szlacheckiej. Uczył się w akademii wojskowej w Turynie, studiował ekonomię, naukę uzupełnił podróżą po Francji i Anglii. Zwolennik monarchii konstytucyjnej. W 1847 założył dziennik „Il Risorgimento”, w którym propagował ideę zjednoczenia Włoch. Od 1850 minister rolnictwa, marynarki i finansów, od 1852 premier i minister spraw zagranicznych Królestwa Sardynii (Piemontu). Wprowadził reformy mające na celu industrializację państwa, umocnienie porządku...
Havel Václav
Jego rodzina była jedną z najbogatszych w Pradzei Czechach przed 1939. Ukończył Akademię Sztuk Teatralnych i Muzycznych w Pradze, został dramatopisarzem.W 1963 odbyła się pierwsza premiera jego sztuki. Związał się z teatrem „Na Zabradi”. W czasie tzw. praskiej wiosny 1968 współzałożycieli prezes Klubu Pisarzy Niezależnych. Zwolennik i działacz na rzecz demokratycznych reform państwa. W 1972 władze zakazały publikacji jego dzieł, pracował fizycznie m.in. w browarze Trutnowie. W 1977...
Oktawian August
Siostrzeniec i adoptowany syn Gajusza Juliusza Cezara < Cezar Gajusz Juliusz >. W 43 utworzył II triumwirat z Markiem Antoniuszem i Lepidusem. Razem z nimi pokonał zabójców Cezara, Brutusa i Kasjusza, pod Filippi w 42. Po wybuchu konfliktu między triumwirami, w 36 pokonał Lepidusa oraz w 31w bitwie pod Akcjum zwyciężył Sekstusa Pompejusza. W 30 uczynił Egipt prowincją rzymską. Senat mianował go w 28 pierwszym obywatelem, w 27 pierwszym senatorem, prokonsulem i obdarzył tytułem...
Atatürk Kemal (do 1934 Mustafa Kemal Pasa)
Uczestnik ruchu młodotureckiego i rewolucji młodotureckiej w 1908, która zmusiła sułtana do przywrócenia konstytucji z 1876. Od 1909 w armii tureckiej, szybko awansowany. Brał udział w wojnie z Włochami (1912), wojnach bałkańskich (1912–13) i I wojnie światowej (1914–18). Dowodził wojskiem tureckim w bitwie pod Gallipoli w 1915. Zorganizował skuteczną obronę i zwycięską kontrofensywę w wojnie grecko-tureckiej (1920–22), w wyniku której Grecy zostali wyparci z Azji Mniejszej. W latach...
Traugutt Romuald
Pochodził z niezamożnej rodzinie szlacheckiej.W 1845 wstąpił do armii rosyjskiej, walczył m.in. na Węgrzech w 1849 i w wojnie krymskiej 1853–56.W latach 1859–62 był wykładowcą w Wojskowym Instytucie Galwaniczno-Technicznym w Petersburgu. W 1862 zakończył służbę w stopniu podpułkownika. W kwietniu 1863 przyłączył się do powstania styczniowego, dowodził oddziałem na Polesiu. Mimo sukcesów (bitwa pod Horkami), jego oddział został rozbity pod Kołodnem. W sierpniu awansowany do stopnia generała...
Ceausescu Nicolae
Członek Komunistycznej Partii Rumunii od 1936, od 1947 Rumuńskiej Partii Robotniczej, w latach 1954–65 sekretarz, od 1955 członek Biura Politycznego KC, 1965 generalny sekretarz RPK. W roku 1967 został przewodniczącym Rady Państwa, w 1974 prezydentem. Próbował prowadzić niezależną od ZSRR politykę zagraniczną, nie zgodził się na udział armii rumuńskiej w interwencji w Czechosłowacji w 1968. Narzucił społeczeństwu autorytarne i represyjne rządy oraz kult swojej osoby. Nazywany przez...
Staszic Stanisław
Pochodził z mieszczańskiej rodziny, w 1779 ukończył seminarium w Poznaniu i przyjął święcenia kapłańskie. Studiował (1779–81) w Lipsku, Getyndze i Paryżu nauki przyrodnicze. W 1790 napisał Przestrogi dla Polski, w których domagał się zwiększenia uprawnień mieszczaństwa i gruntownych reform ustrojowych. Zdobył majątek dzięki inwestycjom, m.in. na wiedeńskiej giełdzie. Uwłaszczył chłopów w swoim majątku i założył w 1816 Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze, stając się prekursorem...
Czyngis-chan
Jego ojciec Jesugej był chanem jednego z plemion mongolskich, zginął gwałtowną śmiercią. Opiekowała się nim matka, dorastał w wyjątkowo surowych warunkach mongolskich stepów. W wieku kilkunastu lat poddał się protekcji chana Tooriła. Szybko objawił niezwykły talent wojskowy. Razem z Tooriłem i jego innym wasalem Dżamuką, wyruszył na liczne wyprawy wojenne przeciwko sąsiednim plemionom, pokonał również i podporządkował Tatarów, odwiecznych wrogów Mongołów. Następnie zwyciężył dotychczasowych...
Demostenes
Ateńczyk, pochodził z bogatej rodziny. Rozpoczął karierę jako prawnik w sądzie, początkowo w prywatnych sprawach, następnie w publicznych. Niebawem zaczął przemawiać przed zgromadzeniem ateńskim. W 351 wygłosił Pierwszą Filipikę – mowę skierowaną przeciwko królowi Macedonii Filipowi II, dążącemu do podporządkowania wszystkich polis greckich.Kolejne Filipiki przyniosły Demostenesowi sławę. Stał się przywódcą obozu antymacedońskiego. Doprowadził w 338 do sojuszu Aten z Tebami. W tym samym...
Filip IV Piękny
Władzę przejął po ojcu Filipie III Śmiałym, koronowany w 1285. Od początku panowania dobierał swych doradców spośród ludzi wykształconych, szczególnie prawników, w miejsce możnowładców. Dążył do wzmocnienia państwa poprzez ekspansję terytorialną, centralizację władzy i podporządkowanie Kościoła.Prowadził wojny z Anglią w latach 1294–1303, starając się usunąć jej wpływy na kontynencie. Mimo klęski poniesionej w bitwie pod Courtrai w 1302, uzyskał zwierzchność nad Flandrią w 1305. Opanował...
Gorbaczow Michaił S.
Urodził się w rodzinie mieszkającej w kołchozie. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Łomonosowa w Moskwie. Od 1952 działacz KPZR, 1970–78 I sekretarz Staropolskiego Krajowego Komitetu KPZR, od 1978 sekretarz ds. rolnictwa w KCKPZR, od 1980 członek Biura Politycznego, w latach 1985–91 sekretarz generalny KC KPZR. Prowadził politykę wyrażoną w hasłach: „pierestrojka” (przebudowa systemu gospodarczego i życia społecznego) oraz „głasnost” (jawność życia politycznego). W 1989 wycofał...
Naser Gamal Abdel
Urodził się w biednej rodzinie chłopskiej. Po ukończeniu Akademii Wojskowej w Kairze w 1939 pozostał w wojsku. Uczestniczył w walkach w Palestynie w 1948. W 1952z M.A. Nadżibem utworzył tajny Związek Wolnych Oficerów, który obalił monarchię i w 1953 proklamował republikę. W latach 1952–56 członek Rady Rewolucyjnej. W 1954 przejął faktyczną władzę w kraju, 1954–56 premier, 1956–70 prezydent. Rządził autokratycznie, wprowadził system monopartyjny, zwalczał opozycję polityczną, utrzymywał...
Mutsuhito
Na tronie zasiadł w 1867. Jego poprzednicy nie mieli realnego wpływu na władzę, która była w rękach szogunów. W latach 1867–68 doszło do rewolucji, w wyniku której obalono instytucję szogunatu i przywrócono władzę cesarzowi. Młody Mutsuhito przeniósł swą siedzibę z Kioto do Tokio,otoczył się gronem doradców, którzy w jego imieniu przeprowadzili reformę kraju. W 1871 zlikwidowano podział państwa na księstwa, zorganizowano biurokrację, nowy system podatkowy, szkolnictwo. Utworzono...
La Fayette Marie Joseph de
Potomek arystokratycznej rodziny francuskiej. W latach1777–78 i 1780–81 służył ochotniczo w Armii Kontynentalnej generała G. Washingtona < Washington George >, walcząc o niepodległość Stanów Zjednoczonych,uczestniczył m.in. w zwycięskiej bitwie pod Yorktown. W 1787 członek Zgromadzenia Notablów, w 1789 deputowany Stanów Generalnych, 1789–91 członek Zgromadzenia Narodowego. Uczestnik rewolucji francuskiej 1789, organizator i dowódca Gwardii Narodowej, inicjator uchwalenia Deklaracji...
Mierosławski Ludwik
Uczył się w szkole kadetów w Kaliszu, walczył w powstaniu listopadowym 1830–31, był jednym z najmłodszych oficerów. Od 1831 na emigracji we Francji, działacz: masonerii, Młodej Polski, Zjednoczenia Emigracji Polskiej, od 1843 Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (TDP). W 1845 TDP wyznaczyła go na wodza przyszłego powstania. Aresztowany w 1846 w zaborze pruskim, skazany na śmierć. W czasie procesu głośnego w całej Europie, propagował idee niepodległości i demokracji. Uwolniony z więzienia w...
Hammurabi
Pochodził z semickiego plemienia Amorejczyków, którzy, korzystając ze słabości państwa Sumerów,osiedlili się w Mezopotamii. Władał Babilonem i okolicznymi ziemiami od ok. 1792. Prowadził politykę ekspansji terytorialnej, walcząc z sąsiednimi państwami: Elamem, Asyrią i Mari. Po wielu wojnach pokonał ich władców Rimszina, Szamszi-Adadai Zimrilima oraz zajął ich ziemie do 1762. Stworzył imperium babilońskie na ziemiach Mezopotamii i południowo-zachodniej części Iranu. Po zwycięstwie obwołał...
Perykles
Pochodził z arystokratycznej rodziny, świetnie wykształcony.Związany od młodości z obozem demokratycznym.W 463 oskarżył o przekupstwo przywódcę obozu konserwatywnego, Kimona. Mimo przegranej zdobył rozgłos. W następnych latach jeden z przywódców stronnictwa demokratycznego. W 461 zainicjował odbudowę Długich Murów, łączących Ateny z portem w Pireusie, czyniąc je twierdzą trudną do zdobycia. W 457 przeprowadził ustawę o wprowadzeniu wynagrodzeń dla sędziów, co pozwoliło mniej zamożnym...
Wilson Woodrow Thomas
Jego ojciec był pastorem kościoła prezbiteriańskiego,matka córką pastora. Ukończył studia prawnicze na University of Wirginia, w 1881 został prawnikiem.W latach 1902–10 rektor Princeton University. Zreorganizował system studiów, zmienił strukturę uczelni i system nauczania. Związany z Partią Demokratyczną, z jej nominacji został gubernatorem New Jersey 1911–12. W 1912 wygrał wybory prezydenckie, urząd prezydenta sprawował w latach 1913–21. W 1913 doprowadził do reformy systemu bankowego i...
Józef II
Syn cesarzowej Marii Teresy , współregent od1765 do chwili jej śmierci w 1780. Razem z matką zadecydowało uczestnictwie Austrii w I rozbiorze Polski w 1772, uzyskując część Małopolski i województwo ruskie. Wybitny przedstawiciel oświeconego absolutyzmu. Ograniczył wpływy Kościoła katolickiego (józefinizm), wprowadził tolerancję religijną, kontrolę państwa nad życiem religijnym, zlikwidował klasztory i ich majątki. Rozwijał szkolnictwo ludowe, w 1781 wprowadził nowy system podatkowy,...
Bierut Bolesław
Pochodził z rodziny chłopskiej, uzyskał średnie wykształcenie, w młodości pracował jako zecer. Od 1912 członek PPS-Lewica, od 1918 KPRP, a od 1926 KPP. Po szkoleniu w Związku Radzieckim działacz Kominternu i tajny funkcjonariusz NKWD w Austrii, Czechosłowacji, Bułgarii i Polsce (1930–33). Skazany i osadzony w więzieniu w Rawiczu (1933–38). W czasie II wojny początkowo przebywał w ZSRR, w 1943 przerzucony do Polski. W latach 1944–56 członek Biura Politycznego PPR (od 1948 PZPR, po połączeniu...
Dubcek Alexander
Pochodził z rodziny rzemieślniczej. W latach 1925–38 przebywał wraz z rodziną w ZSRR. Od 1939 członek KPCz. Uczestniczył w słowackim ruchu oporu w czasie II wojny światowej i powstaniu słowackim (VIII–XI 1944). Od 1963 I sekretarz KC Komunistycznej Partii Słowacji. W 1968 wybrany na I sekretarza KC KPCz. Przywódca reformatorskiego skrzydła partii i inicjator „praskiej wiosny” 1968. Złagodził cenzurę, zapowiedział wprowadzenie swobód demokratycznych i reformy gospodarcze. Sprzeciwił się...
Rowecki Stefan
Po ukończeniu gimnazjum, w wieku 18 lat zaangażował się w ruch strzelecki. W czasie I wojny światowej w Legionach Polskich 1914–17, internowany po tzw. kryzysie przysięgowym 1917. Od 1918 w Wojsku Polskim, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919–21. Od 1919 kapitan, od 1932 pułkownik dyplomowany, pełnił obowiązki m.in.: dowódcy pułku 1930–35,dowódcy Brygady KOP „Podole”. Od 1939 organizował i dowodził Warszawską Brygadą Pancerno-Motorową, na jej czele walczył w kampanii wrześniowej 1939....
Solon
Urodzony i wychowany w arystokratycznej rodzinie.Wyróżnił się jako żołnierz w wojnie z Megarą. Zdobył szacunek i zaufanie obywateli Aten pełniąc urząd archonta. Po zaostrzeniu napięć społecznych zaproponowano mu w 594 rolę rozjemcy i ustawodawcy. Solon umorzył długi najbiedniejszych obywateli, zakazał sprzedawania w niewolę niewypłacalnych dłużników, na co zezwalały prawa Drakona. Wykupił również tych, którzy zostali sprzedani w niewolę za długi. Nadał prawa obywatelskie najuboższymi...
Tito Josip
Urodził się w chłopskiej rodzinie, ojciec był Chorwatem, matka Słowenką. Żołnierz armii austro-węgierskiej w czasie I wojny światowej. W 1915 ranny, trafił do niewoli rosyjskiej.W 1917 przyłączył się do rewolucji październikowej, w latach 1918–20walczył w szeregach Armii Czerwonej. Wrócił do Chorwacji w 1920,wstąpił do Komunistycznej Partii Jugosławii (KPJ). Aresztowany w 1928i skazany, w więzieniu przebywał do 1934. Od 1934 członek KC, w latach1937–51 sekretarz generalny KC KPJ (od 1952...
Washington George
Pochodził z bogatej rodziny arystokratycznej. W młodości pracował jako geometra, w latach 1753–59 służył w wojsku, uczestniczył w wojnie z Francją i Indianami (1855–63). Delegat na I i II Kongres Kontynentalny w latach 1774 i 1775–1789. Mimo początkowych oporów poparł ideę utworzenia niepodległego państwa. W 1775mianowany przez Kongres wodzem naczelnym nieistniejącej jeszcze Armii Kontynentalnej. Stworzył ją i dowodził nią do końca wojny. Mimo początkowych porażek niezachwianie wierzył w...
Lincoln Abraham
Pochodził z ubogiej rodziny, w młodości utrzymywał się z pracy fizycznej. W latach 1833–36 pracował jako poczmistrz w New Salem i studiował prawo, od 1836 prawnik. Początkowo związał się z Partią Wigów, z jej ramienia w latach 1832–34 był członkiem legislatury stanowej Illinois, 1847–49 członkiem Izby Reprezentantów. Przeciwnik uchwalonej w 1854 tzw. ustawy Kansas-Nebrasca, legalizującej niewolnictwo w stanach, w których dotychczas było ono zakazane. Zwolennik całkowitego zniesienia...
Loyola Ignacy
Urodzony i wychowany w szlacheckiej rodzinie. Oficer w służbie wicekróla Nawarry podczas wojny z Francją. W czasie leczenia ciężkiej rany przeżył przemianę duchową. Lata 1920–22spędził w grocie koło Manresy medytując i prowadząc surowe ćwiczenia pokutne. Wówczas napisał Ćwiczenia duchowe. Odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej, studiował w Paryżu, gdzie wokół niego zgromadziła się grupa towarzyszy. W 1534 wraz z nimi założył wspólnotę, składając śluby czystości i ubóstwa. Od 1537 prowadził we...
Mikołaj I Romanow
Na tronie zasiadł w 1825, po zrzeczeniu się praw do tronu starszego brata, Konstantego. Stłumił powstanie dekabrystów,które wybuchło w dniu objęcia przezeń panowania. Aby uniemożliwić następne, podjął działania, które miały wzmocnić monarchię i autorytet władcy W 1826 powołał do życia tajną policję polityczną (III Oddział), rozbudował biurokrację, zaostrzył cenzurę, ograniczył autonomię uniwersytetów, ograniczył dostęp chłopów do oświaty.W 1829 koronował się w Warszawie na króla polskiego....
Ramzes II Wielki
Władca z XIX dynastii, po osiągnięciu dorosłego wieku współrządził z ojcem, Setim I, do chwili jego śmierci w 1279. Doskonały strateg i wielki budowniczy, pod jego rządami Egipt przeżywał rozkwit gospodarczy i okres świetności politycznej. Około 1269 wybudował nowe miasto Pi-Ramzes (Tannis) i przeniósł tam stolicę. Rozbił w bitwie pod Kadesz koalicję księstw zorganizowaną przez władcę Hetytów, Muwatallisa. Umocnił panowanie Egiptu w południowej Syrii, Palestynie i Libii. W 1263 zawarł...
Danton Georges Jacques
Pochodził z rodziny drobnomieszczańskiej, po studiach prawniczych uzyskał w 1784 licencjat adwokacki. Od1787 adwokat Rad Królewskich. W 1789 deputowany Stanów Generalnych,członek Zgromadzenia Narodowego 1789–91. Współzałożyciel klubu kordelierów w 1790, aktywny także w klubie jakobinów. Członek Konwentu Narodowego 1792–94. Współorganizator i członek Komuny Paryskiej,jeden z inicjatorów i przywódców zamachu stanu w 1792, który doprowadził do rozwiązania Zgromadzenia Prawodawczego...
Dioklecjan
Pochodził z ubogiej rodziny, zrobił karierę w wojsku. W czasie wyprawy przeciw Persji w 284 okrzyknięty przez armię cesarzem, po śmierci dotychczasowego imperatora Numeriana.W 285 pokonał Karinusa (brata Numeriana). Powołał na współrządcę Maksymiana (obaj tytułowali się Augustami) i dwóch niższych rangą pomocników, z tytułami cezarów. Pokonał Alemanów (288), Sarmatów (289 i 292), zwyciężył w wojnie z Persami (297–298). Zreformował administrację cywilną, oddzielając ją od wojskowej....
Ludwik XIV
Syn Ludwika XIII i Anny Austriaczki, koronowany w wieku pięciu lat. Regencję sprawowali w jego imieniu matka i kardynał G. Mazarin. W 1652 został ogłoszony pełnoletnim. Pokonał bunt możnowładców 1648–53 (Wielka Fronda), zniszczył ich potęgę polityczną. Faktyczne rządy przejął w 1661po śmierci G. Mazarina. Zbudował system władzy absolutnej, opartej na scentralizowanej biurokracji i armii. Wspierał rozwój gospodarczy(m.in. działalność J. Colberta), handel i rzemiosło, budował manufaktury,...
Kościuszko Tadeusz
Uczył się w Szkole Rycerskiej w Warszawie. W latach1776–83 uczestniczył w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W 1784 powrócił do kraju, od 1789 generał major w armii polskiej. W okresie Sejmu Wielkiego zwolennik obozu patriotycznego. Jeden z wyróżniających się dowódców w wojnie z Rosją (1792), odznaczony orderem Virtuti Militari. Po przyłączeniu się króla do Targowicy wystąpił z wojska i udał się na emigrację. Dnia 24 marca 1794na Rynku w Krakowie proklamował początek powstania...
Witos Wincenty
Pochodził z ubogiej rodziny chłopskiej. Ukończył tylko szkołę gminną, prowadził gospodarstwo rolne. W 1893 został korespondentem „Przyjaciela Ludu”,w 1895 członkiem Stronnictwa Ludowego w Galicji (od 1903 PSL). W okresie 1908–31 wójt gminy Wierzchosławice. W latach 1908–14 poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego, 1911–18 poseł do austriackiej Rady Państwa. W czasie I wojny światowej od 1914 wiceprezes Naczelnego Komitetu Narodowego, a w 1918 przewodniczący Polskiej Komisji Likwidacyjnej. W...
Łukaszenka Aleksander
Urodził się i wychował we wsi Kopys, w obwodzie witebskim. Absolwent Instytutu Nauczycielskiego w Mohylewiei Białoruskiej Akademii Rolniczej w Mińsku.W 1974 wstąpił do KPZR. W latach 1987–94 dyrektor kołchozu. W latach1990–94 deputowany do Rady Najwyższej BSSR, w 1991 poparł pucz G. Janajewa. Przeciwnik rozpadu ZSRR, jako jedyny poseł głosował przeciwko ratyfikacji traktatu białowieskiego, na mocy którego Białoruś uzyskała niepodległość. Od 1994 prezydent republiki. W kampanii wyborczej...
Reagan Ronald Wilson
Ukończył studia na niewielkim Eureka College. W latach 1937–57 aktor filmowy i telewizyjny, wystąpił m.in.w King`s Row, Knute Rockne – All American. W 1947wybrany na przewodniczącego Amerykańskiego Stowarzyszenia Aktorów.Początkowo związany z demokratami, później w Partii Republikańskiej. W latach 1967–75 gubernator Kalifornii. Prezydent USA w latach 1981–89 (reelekcja w 1984). W 1981 ranny w zamachu. W polityce wewnętrznej dążył do obniżenia podatków, zwiększenia wydatków na zbrojenia.W...
Richelieu Armand Jean du Plessis de
Pochodził ze średniozamożnej szlachty, w młodości służył jako oficer w wojsku. Ukończył studia teologiczne na Sorbonie, w latach 1607–14 biskup Luçon, od1622 kardynał. Wyróżnił się jako deputowany do Stanów Generalnych w 1614. W latach 1616–17 sekretarz stanu do spraw zagranicznych i wojny. Od 1624 jako pierwszy minister króla Ludwika XIII przejął faktycznie władzę we Francji, nazywany „Szarą Eminencją”. Doprowadził do zdobycia twierdz hugenotów (1624–28) i zniszczenia ich organizacji...
Poniatowski Józef
Bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego . W latach 1780–88 oficer armii austriackiej, 1789–92 generał wojska polskiego.Aktywny członek obozu patriotycznego w okresie Sejmu Wielkiego,zwolennik Konstytucji 3 Maja. Wyróżnił się w wojnie z Rosją1792, po wygranej bitwie pod Zieleńcami odznaczony orderem Virtuti Militari. Uczestnik powstania kościuszkowskiego 1794. Od 1807 minister wojny i naczelny wódz wojska Księstwa Warszawskiego. W 1809bronił księstwa przed atakiem armii...
Napoleon I Bonaparte
Urodził się na Korsyce, ukończył szkołę wojskową, od 1785 oficer armii francuskiej. Wyróżnił się w 1793zdobyciem Tulonu. Został generałem w wieku 25lat. Wódz naczelny armii francuskiej we Włoszech w latach 1797–99, dowodził kampanią egipską 1798–99. W 1797 zgodził się na utworzenie Legionów polskich przez generała H. Dąbrowskiego < Dąbrowski Jan Henryk >. W 1799 obalił dyrektoriat i objął władzę jako pierwszy konsul. Przeprowadził kodyfikację prawa, założył Bank Francji, zreformował...