Słownik etymologiczny języka polskiego

obłowić się

czasownik przedrostkowy od XVI w.; ‘dużo zyskać, skorzystać’

obłożny

obłożyć

czasownik przedrostkowy

obłuda

1. ‘nieszczere, dwulicowe zachowanie; fałsz, hipokryzja’ (od XV w.); 2. ‘przywidzenie, widziadło, mara; złudzenie, zawodne myśli; brednia’

obłudnik

obłudny

obłudzić

‘podejść kogoś, oszukać, okłamać, zwieść’; dawny czasownik przedrostkowy

obłupać

czasownik przedrostkowy

obłupić

czasownik przedrostkowy

obmierznąć

obmowa

obmówić

czasownik przedrostkowy

obmyć

czasownik przedrostkowy

obnażyć

1. ‘rozebrać do naga, uczynić nagim’; 2. ‘pozbawić coś osłony’; 3. ‘odsłonić, odkryć’, od XV w.; czasownik wielokrotny obnażać w XVI w. występował w formie bez przedrostka: nażyć ‘czynić nagim’, por. też stczes. nažiti‘ts.’

oboczny

oboje

obojętność

obojętny

1. ‘nieokazujący zainteresowania kimś lub czymś’; 2. ‘niebudzący żywszych odczuć, czyjegoś zainteresowania’; 3. ‘pozbawiony cech charakterystycznych, nijaki’; 4. stpol. (XV w.) ‘obłudny, udany, podstępny’; 5. dawniej‘ oburęki, używający do pracy obu rąk z taką samą łatwością; obosieczny’; zachsłow. forma *obojętьnъ ‘dający się wziąć z dwu stron, obiema rękami’ powstała ze złożenia zaimka *oba i imiesłowu biernego *(j)ętъ pochodzącego od czasownika *ęti ‘wziąć, chwycić rękami, ująć, złapać’...

obok

obopólny

‘obustronny, wzajemny’; od XV w.; przymiotnik z przyrostkiem -ny utworzony od stpol. (XV w.) obopół / obapół ‘po obu stronach czegoś’ – złożone z zaimka oba i pół ‘połowa’; w stpol. występowała też postać obapólny / obopólny ‘znajdujący się po obu stronach czegoś’, a w XVI w. opolny ‘wzajemny, obopólny’.

Obora

1. ‘budynek dla bydła rogatego’; 2. stpol. ‘zagrodzony teren, gdzie trzymano zwierzęta domowe’.

obornik

obowiązać

obowiązek

obowiązywać

obramować

obramowanie

obraz

obrazić

czasownik przedrostkowy

obręcz

obrobić

czasownik przedrostkowy

obrodzić się

czasownik przedrostkowy

Obroża

1. ‘opaska zakładana psu na szyję’; 2. ‘pas sierści albo piór innej barwy naszy i niektórych zwierząt’; 3. stpol. też wyjątkowo ‘ozdobny łańcuch noszony na szyi’.

obróbka

obrócić

Czasownik przedrostkowy

obrót

obruszyć

czasownik przedrostkowy

obrzezać

1. ‘rytualnie obciąć napletek’; 2. stpol. ‘naciąć, przyciąć’; w stpol. miał też formę obrzazać

obrzeże

obrzęd

obrzydliwy

utworzony z przymiotnika brzydliwy

obrzydnąć

czasownik przedrostkowy

obrzydzać

utworzony na bazie formy wielokrotnej brzydzać; od XVI w.

obsiewać

czasownik przedrostkowy

obskoczyć

czasownik przedrostkowy

obstawa

obstawić

czasownik przedrostkowy

obsypać

czasownik przedrostkowy

Obszar

1. ‘rozległy teren, wyznaczona część przestrzeni’; 2. dawniej (XVII-XVIII w.) ‘przestrzeń; wielkie pastwisko’.

obszernik

‘posiadacz wielkiego majątku ziemskiego’; nawiązuje do pierwotnego znaczenia słowa obszar; od XIX w.