Słownik etymologiczny języka polskiego

Lać

1. ‘powodować, że coś płynie, cieknie’; 2. ‘ciec obficie, strumieniem; padać obficie (o deszczu)’; 3. ‘podlewać przedmioty’; 4. potocznie i dialektalnie ‘bić mocno, walić’; 5. dawniej ‘płynąć, spływać, lać się, rozlewać się’.

Lala (zwykle lalka)

1. ‘zabawka dziecinna, mająca miniaturową postać ludzką; kukiełka; marionetka’; 2. przenośnie ‘osoba ładna, strojna, ale ograniczona i próżna’; 3. dialektalne lala również ‘nieznajomy, obcy’, lalka ‘źrenica’, kaszubskie låla ‘tuman, safanduła, głupiec’.

Las

1. ‘zwarte zbiorowisko drzew – zwykle zarówno liściastych, iglastych, jaki mieszanych, silva’; 2. przenośnie ‘wielka ilość przedmiotów, zwłaszcza wysokich, sterczących czy też splątanych’.

laska

latać

1. ‘unosić się w powietrzu, fruwać’; 2. przenośnie ‘szybko się poruszać, biegać’; od XIV w.; ogsłow. (por. czes. létat, ros. letáť) < psłow. *lětati ‘latać’ – czasownik wielokrotny od psłow. *letěti

latawica

‘kobieta uganiająca się za rozrywkami’

latawiec

1. ‘zabawka puszczana na sznurku, latająca na wietrze’; 2. dawniej ‘istota, przedmiot unoszące się w powietrzu’

Lato

1. ‘najcieplejsza pora roku’; 2. ‘rok’; 3. ‘wiek ludzkiego życia’ (liczba mnoga lata).

latorośl

od XV w.; patrz ROSNĄĆ

latywać

forma wielokrotna -latywać w czasownikach przedrostkowych: dolatywać, nalatywać, odlatywać

ląc się

1. ‘wykluwać się z jajka; rodzić się’; 2. dawniej ‘gnieździć się, przebywać,żyć (o zwierzętach)’; od XVI w., chociaż niektóre czasowniki przedrostkowe występowały już w XV w.; zachsłow. i płdsłow. < psłow. *lęgti ‘wysiadywać z jaj, wydawać na świat, rodzić’, lęgti sę ‘wykluwać się z jaj, rodzić się’; rozwój znaczenia: ‘lec, położyć się (w celu wysiedzenia jaj, urodzenia potomstwa’ > ‘wysiadywać z jaj, wydawać na świat potomstwo’

Ląd

‘stały grunt, suchy, stały obszar kuli ziemskiej, kontynent’.

lądować

1. ‘przybić do brzegu’ (od XVI w.); 2. współcześnie też ‘osiadać samolotem na ziemi’

Lądowy

ląg

Lec

1. ‘położyć się, rozciągnąć się na czymś’; 2. ‘polec, stracić życie, zginąć’.

lecie

w złożeniach typu dziesięciolecie, stulecie, tysiąclecie

Lecieć

1. ‘unosić się w powietrzu, fruwać’; 2. ‘szybko biec’.

leciwy

Lecz

1. Spójnik ‘ale’; 2. stpol. też ‘jak tylko, chyba tylko; choć, chociaż’.

leczenie

lecznictwo

leczniczy

leczyć

‘uzdrawiać, wyprowadzać z choroby’; od XV w.; ogsłow. (czes. lečit, ros. lečiť) < psłow. *lěčiti ‘leczyć, kurować, uzdrawiać’ – czasownik odrzeczownikowy od *lěkъ

Ledwie

1. ‘z trudnością, zaledwie, tylko’; 2. ‘skoro tylko’.

legać

1. ‘kłaść się, wylegiwać się’; 2. ‘leżeć, sypiać’; forma wielokrotna

legiwać

‘często leżeć’; nowsza forma wielokrotna, współcześnie używana głównie w postaci z przedrostkiem: wylegiwać się

legowisko

‘miejsce do leżenia, posłanie’; od XVI w.; jest to nazwa miejsca utworzona przez dodanie przyrostka -isko do stpol. legać ‘lec, leżeć’

lej

lejek

Lek

‘środek leczniczy’.

lekarka

lekarski

lekarstwo

1. ‘środek leczniczy, lek’; 2. stpol. również ‘leczenie’.

lekarz

‘człowiek zajmujący się leczeniem chorób’; od XV w.; ogsłow. (por. czes. lékař, ros. lékar’, słoweń. lekár) < psłow. *lěkaŕь ‘ten, kto dostarcza leków, leczy’ < psłow. *lěkъ z przyrostkiem -aŕь

lekcewarzyć

Lekki

1. ‘nieciężki’; 2. stpol. też ‘zwinny, ruchliwy, nieociężały’ oraz 4. ‘delikatny,subtelny’; 5. przysłówek lekko / lekce ‘lekko, słabo, mało; niepoważnie’.

lekkość

Len

1. ‘roślina uprawna Linum’; 2. ‘materiał zrobiony z włókien tej rośliny’. *** lina – od XV w.; zapożyczenie ze śrniem. line ‘lina, linka, sznur’ < germ. *lina- ‘len’; pierwotnie ‘lniany powróz, sznur’.

lenić się

1. ‘obijać się, nic nie robić’; 2. ‘nie chcieć się czymś zająć, ociągać się’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *lěniti sę ‘być leniwym’ – czasownik odprzymiotnikowy od psłow. *lěnъ

lenistwo

leniwiec

Leniwy

1. ‘niechętny do wysiłku, do pracy, gnuśny’; 2. ‘powolny, opieszały’.

leń

‘próżniak, osoba leniwa’; od XVI w.; pochodzi od stpol. leny.

lep

1. ‘kleista substancja służąca do chwytania owadów’; 2. przenośnie ‘sidła, pułapka’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *lěpъ ‘środek do lepienia, kleista substancja’ – rzeczownik odczasownikowy od psłow. *lьpěti

lepiać

forma wielokrotna -lepiać w czasownikach przedrostkowych, np.: nalepiać, oblepiać, zlepiać

lepianka

lepić

1. ‘formować, kształtować coś z plastycznego materiału’; 2. ‘kleić,sklejać’; 3. stpol. również ‘pokrywać gliną, wapnem’; od XV w.; ogsłow. (por.czes. lepit, ros. lepiť) < psłow. *lěpiti ‘powodować że coś przywiera, przykleja się’ < psłow. *lьpěti

lepiej

stopień wyższy przysłówka dobrze; od XIV w.; ogsłow. < psłow. *lěp'e (*lěp-je) – stopień wyższy psłow. przysłówka *lěpo ‘ładnie, pięknie, odpowiednio’ < psłow. przymiotnik *lěpъ; w stpol. w XV w. występowały również formy lepie, lepi

lepki

‘kleisty, klejący’; w stpol. od XV w. w postaci lipki