wydawnictwo-park250
0 / 0
0
Na podstawie Hymnu "Bogarodzico, Dziewico!" Słowackiego przedstaw wpływ Bogurodzicy na lirykę późniejszej epoki
1. Bogurodzica 1 Bogurodzica Dziewica, Bogiem sławiena Maryja, Twego Syna Gospodzina Matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. 2 Twego dziela, Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli...
Na podstawie zamieszczonych fragmentów tekstów (Jana Kochanowskiego Pieśń XIX i Giovanniego Mirandoli) oraz własnej wiedzy o epoce określ renesansowe poglądy na miejsce człowieka we wszechświecie i społeczeństwie
1. Giovanni Mirandola O godności człowieka (fragment) Otóż wydaje mi się, że teraz wreszcie zrozumiałem, dlaczego najbardziej szczęśliwą i najbardziej godną wszelkiej czci istotą jest człowiek i czemu zawdzięcza on swą niezwykłą sytuację i wybrany los we...
Zinterpretuj Pieśń IX Ksiąg pierwszych Jana Kochanowskiego w kontekście renesansowych poszukiwań
1. Jan Kochanowski Pieśń IX Chcemy sobie być radzi? Rozkaż, panie, czeladzi, Niechaj na stół dobrego wina przynaszają, A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają. Kto tak mądry, że zgadnie, Co nań jutro przypadnie? Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje...
Analiza i interpretacja "Trenu XI" Jana Kochanowskiego jako odzwierciedlenia buntu bohatera lirycznego wobec ideałów filozoficznych i religijnych Renesansu.
1. Jan Kochanowski Tren XI „Fraszka cnota!” – powiedział Brutus porażony. Fraszka, kto się przypatrzy, fraszka z każdej strony! Kogo kiedy pobożność jego ratowała? Kogo dobroć przypadku złego uchowała? Nieznajomy wróg jakiś miesza ludzkie rzeczy,...
Analiza wiersza Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego "Epitafium Rzymowi"
1. Mikołaj Sęp-Szarzyński Epitafium Rzymowi Ty, co Rzym wpośród Rzyma chcąc baczyć, pielgrzymie, A wżdy baczyć nie możesz w samym Rzyma Rzymie, Patrzaj na okrąg murów i w rum obrócone Teatra i kościoły, i słupy stłuczone: Te są Rzym. Widzisz, jako miasta tak...
Porównaj fragment Kazań sejmowych Piotra Skargi z Księgą Izajasza. Wskaż zastosowane przez Skargę
1. Księga Izajasza (fragment) Przekleństwa na Judę Biada tym, którzy przydają dom do domu, przyłączają rolę do roli (...) Biada tym, którzy rychło, wstając rano, szukają sycery, zostają do późna w noc, [bo] wino ich rozgrzewa. Nic, tylko harfy i cytry,...
W jaki sposób motywy śmierci i miłości funkcjonują w wierszach Jana Andrzeja Morsztyna i Jana Lechonia?
1. Jan Andrzej Morsztyn Do trupa Leżysz zabity i jam też zabity, Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości, Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości, Ty jawne świece, ja mam płomień skryty, Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty, Jam zawarł zmysły w...
Określ istotę barokowych rozważań o kruchości ludzkiej egzystencji w oparciu o fragment Myśli Blaise’a Pascala i Krótkość żywota Daniela Naborowskiego
1. Blaise Pascal Myśli (fragment) Kiedy zważam krótkość mego życia, wchłoniętego w wieczność będącą przed nim i po nim, kiedy zważam małą przestrzeń, którą zajmuję, a nawet którą widzę, utopioną w nieskończonym ogromie przestrzeni, których nie znam i które mnie...
Na przykładzie wiersza Wacława Potockiego Nierząd Polski określ, jaki wizerunek kraju przedstawia poeta
1. Wacław Potocki Nierząd Polski Zwyczaj był, który w prawo obrócił się z laty, Między starymi, jako czytamy, Sarmaty, Że choć się kto szlachcicem w ojczyźnie swej rodził, Dotąd w złotym pierścieniu na palcu nie chodził, Ale nosił żelazny, jakoby we zbroi,...
Określ istotę i funkcję parodii literackiej, porównując dwa utwory Ignacego Krasickiego (Hymn do miłości ojczyzny i fragment pieśni III Monachomachii)
1. Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny Święta miłości kochanej Ojczyzny! Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny; Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe! Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkoszy...
Do jakich wniosków na temat relacji międzyludzkich prowadzi porównanie satyry Ignacego Krasickiego Życie dworskie i sceny Widzenie z III części Dziadów Adama Mickiewicza Widzenie Senatora
1. Ignacy Krasicki Życie dworskie (fragment) Drzwi się z nagła otwarły; aż tysiąc ukłonów. Wchodzi pan; już umilkła świegotliwa zgraja, Każdy się inszym kształtem łasi i przyczaja. Każdy patrzy na pana, a z wzroku docieka, Czego albo się chroni, albo na co...
Na podstawie fragmentu ballady Adama Mickiewicza Świteź napisz, na czym polega przedstawiona w tym utworze romantyczna wizja świata
1. Adam Mickiewicz Świteź (fragment) Do Michała Wereszczaki Ktokolwiek będziesz w nowogródzkiej stronie, Do Płużyn ciemnego boru Wjechawszy, pomnij zatrzymać twe konie, Byś się przypatrzył jezioru. Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona, W wielkiego...
Porównaj sposób kreacji świata przedstawionego i podmiotu lirycznego w przytoczonych poniżej wierszach, zwracając uwagę na funkcję motywów horacjańskich w utworze Adama Mickiewicza
1. Horacy Oda III, 30 („Exegi monumentum aere perennius...”) Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu, strzelający nad ogrom królewskich piramid nie naruszą go deszcze gryzące nie zburzy oszalały Akwilon oszczędzi go nawet łańcuch lat niezliczonych i...
"Dziady" cz. IV antynomia prawd serca i prawd rozumu w kreacji postaci Księdza i Pustelnika
Wychodząc od analizy podanego fragmentu części IV Dziadów Adama Mickiewicza, rozważ antynomię prawd serca i prawd rozumu w kreacji postaci Księdza i Pustelnika 1. Adam Mickiewicz Dziady cz. IV (fragment) KSIĄDZ Skąd przychodzisz tak nierano? Kto jesteś?...
Charakterystyka Achillesa
Achilles – postać z mitologii antycznej i literatury. Syn Peleusa, władcy miasta Ftyja w Tesalii, i Tetydy, córki starca morskiego Nereusa. Matka miała kąpać go w wodach podziemnej rzeki Styks, dzięki czemu całe ciało A., z wyjątkiem pięty, za którą trzymała go...
"Sklepy cynamonowe" - charakterystyka Adeli
Adela, jedna z bohaterek opowiadań Brunona Schulza Sklepy cynamonowe i Sanatorium Pod Klepsydrą. A. jest służącą w domu Jakuba, ojca Józefa, narratora opowiadań. Jest antagonistką Jakuba, pozostaje z nim w nieustającym konflikcie. To ona niszczy ptasie królestwo ojca...
Adso z Melku
Adso z Melku – mnich benedyktyński, narrator powieści Umberto Eco Imię róży, opowiadający u schyłku życia historię, którą przeżył jako bardzo młody nowicjusz benedyktyńskiego zakonu w roli sekretarza i towarzysza podróży uczonego mnicha Wilhelma z Baskerville. U...
Agamemnon
Agamemnon – postać mitologiczna, król Myken i Argos, wódz Greków podczas wojny trojańskiej, syn Atreusa, mąż Klitajmestry, ojciec Orestesa, Elektry i Ifigenii, brat Menelaosa. Iliada Homera (VIII w. p.n.e.) rozpoczyna się od sporu między Achillesem i A., sporu,...
Aladyn
Aladyn – bohater opowieści wchodzącej w skład Opowieści z 1001 nocy. Wersja oryginalna tej opowieści została odnaleziona dopiero pod koniec XIX w.; wcześniej uważano, że jej autorem jest A. Galland, który umieścił podanie o A. w swym swobodnym tłumaczeniu Opowieści z...
Albin - charakterystyka
Albin – jeden z bohaterów komedii Aleksandra Fredry Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca (1833). Nieporadny, poważny, skłonny do płaczu, sentymentalny młodzieniec. Ciągle opowiada o miłosnych udrękach i swojej rozpaczy z powodu nieczułości beznadziejnie kochanej...
Alcest
Alcest – główny bohater komedii Moliera Mizantrop (1666). Młody, zamożny szlachcic, prawy, szczery i bezinteresowny; otwarcie głosi swój sprzeciw wobec panującej w salonach obłudy i hipokryzji. Żyje w poczuciu krzywdy, niechęci do ludzi i wszelkich salonowych...
Aldona
Aldona – bohaterka powieści poetyckiej Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod (1828), „młoda i piękna jak bóstwo” córka Kiejstuta, kobieta o bursztynowych włosach, żona Waltera Alfa, czyli Konrada Wallenroda. Poznaje go w rodzinnym Kownie, zakochuje się w nim, po jego...
Charakterystyka Alfy "Zniewolony umysł" Miłosza
Alfa – jeden z bohaterów eseju politycznego Czesława Miłosza Zniewolony umysł (1953); pisarz, którego ambicje nauczycielskie doprowadziły do akceptacji stalinowskiego totalitaryzmu. Znany prozaik, zafascynowany twórczością Josepha Conrada, reprezentuje w swoim...
"Alicja w Krainie Czarów" - streszczenie
Alicja – tytułowa bohaterka powieści Lewisa Carolla: Przygody Alicji w krainie czarów (1865) oraz O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra (1872). Jest siedmioletnią dziewczynką o rozwiniętej wyobraźni, odważną, ciekawą świata, nieco przemądrzałą, wrażliwą...
Alina
Alina – bohaterka Balladyny Juliusza Słowackiego (wyd. 1839), córka wdowy, siostra Balladyny. Jest typową dla konwencji baśni i ballad ludowych dobrą i pokrzywdzoną dziewczyną, marzącą o lepszym życiu i poślubieniu księcia. Jednak wbrew tej konwencji żoną Kirkora...
Andromacha
Andromacha – postać z mitologii antycznej i literatury pięknej, bohaterka tragedii Eurypidesa i Racine’a pod tym tytułem. W utworze Eurypidesa A. pojawia się już w pierwszej scenie. Chroni się w świątyni Tetydy i w długim monologu skarży się na swój los: ongiś...
"Orland szalony" Ludovico Ariosto
Angelika – bohaterka poematu rycerskiego Ludovico Ariosto Orland szalony (1516-1532). Królewna chińska, dziewica „anielskiej gładkości”, przedmiot miłości Rolanda, który ją przywiózł ze swych wojennych wypraw do obozu króla Karola walczącego z Saracenami. Król...
"Anhelli" Słowackiego - opracowanie
Anhelli – tytułowy bohater poematu prozą Juliusza Słowackiego (1838), przebywający na zesłaniu na Syberii młodzieniec, pogrobowiec – jego ojciec zginął walcząc za ojczyznę, matka niebawem umarła z żalu. Zostaje wybrany spośród polskich wygnańców przez Szamana – wodza...
Aniela Dobrójska
Aniela Dobrójska – jedna z bohaterek komedii Aleksandra Fredry Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca (1833). Poważna i skromna dziewczyna, pochodząca z ziemiańskiej rodziny. Zachowanie Gustawa, który przyjechał, by ją poślubić, ale wyraźnie okazuje znudzenie...
Anielka charakterystyka.
Anielka, tytułowa bohaterka powieści Bolesława Prusa, jest 13-letnią dziewczynką pochodzącą ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, mieszkającej na wsi we dworze. Jej ojciec, kobieciarz i utracjusz, próbuje nieudolnie ratować zadłużony i podupadły majątek, matka zaś,...
Charakterystyka Antka - tytułowgo bohatera noweli Prusa.
Antek – tytułowy bohater noweli Bolesława Prusa. A. urodził się w pewnej wsi położonej nad Wisłą, w ubogiej chłopskiej rodzinie. Różni się od innych dzieci, wcześnie też zyskuje miano „odmieńca”, gdyż nie wykazuje zainteresowań typowych dla wiejskich dzieci w jego...
Antenor
Antenor – jeden z głównych bohaterów dramatu Jana Kochanowskiego Odprawa posłów greckich (1578). Jest mieszkańcem Troi, zacnym, nieprzekupnym patriotą; wyznaje zasadę, by służyć temu „cokolwiek będzie sprawiedliwość niosła i dobre rzeczypospolitej naszej”. Ceni sobie...
Charakterystyka Antygony
Antygona – bohaterka tragedii Sofoklesa pod tym tytułem (ok. 442 r. p.n.e.). Zgodnie z tebańskim mitem o Labdakidach, A. jest córką króla Teb Edypa i królowej Jokasty, siostrą Eteoklesa, Polinejkesa i Ismeny. Po tragicznych wydarzeniach w mieście i śmierci Edypa...
"Władca Pierścieni" - charakterystyka Aragorna
Aragorn – jeden z głównych bohaterów trylogii J.R.R. Tolkiena Władca pierścieni. A. jest odległym, choć bezpośrednim potomkiem władców Arnoru – Północnego Królestwa. Założyli je w Śródziemiu – wraz z opisanym w książce Gondorem, Królestwem Południowym – uchodźcy z...
Charakterystyka Aramisa
Aramis – bohater powieści Aleksandra Dumasa (ojca) Trzej muszkieterowie (1844) z czasów panowania Ludwika XIII, muszkieter ukrywający się pod pseudonimem, jego prawdziwe nazwisko pozostaje nieznane. Przeznaczony do stanu duchownego kształcił się w seminarium od 9....
Szekspir "Burza" charakterystyka Ariela
Ariel – bohater Burzy Williama Szekspira (wyst. 1611). Radosny, sympatyczny „powietrzny duszek”, uwolniony przez Prospera od czarów wiedźmy Sykoraks, która zamknęła go w rozszczepionej sośnie; wiernie służy swemu wybawicielowi w zamian za obietnicę uzyskania...
Charakterystyka Armidy bohaterki poematu "Jerozolima wyzwolona"
Armida – jedna z głównych bohaterek poematu epickiego Torquata Tassa Gofred abo Jeruzalem wyzwolona (1581). Jest synowicą sławnego czarnoksiężnika Hidroata z Damaszku, chytrą i inteligentą, wielką i sławną czarownicą, która „tak się gładka była urodziła, że w krajach...
Artur - postać sztuki Sławomira Mrożka "Tango"
Artur – jedna z postaci sztuki Sławomira Mrożka Tango (opublikowanej po raz pierwszy w „Dialogu” w 1962 r.). Syn Stomila i Eleonory, student uniwersytetu. Nie akceptuje stosunków panujących w jego domu – „nowoczesności” polegającej na całkowitym braku norm i zasad...
Streszczenie "Legendy o Królu Arturze"
Artur król – postać legendarna, król Brytanii, czyli Logres, która za czasów jego panowania przeżywała złoty wiek. Jest synem króla Utera Pendragona i królowej Igerny, którą Pendragon zdobył za sprawą czarów Merlina, przybierając postać jej męża. Mag zgodził się na...
Gustaw von Aschenbach – główny bohater opowiadania Tomasza Manna "Śmierć w Wenecji"
Brunet średniego wzrostu, ma ponad 50 lat, jest wdowcem, mieszka w Monachium. Jest wybitnym prozaikiem, autorem m.in. epopei prozą o życiu Fryderyka Pruskiego, powieści, rozprawy o Duchu w sztuce; istotą jego pisarstwa jest moralizm, surowość, „heroizm słabości”,...
Atala – tytułowa bohaterka opowiadania Franois Rengo de Chateaubrianda
Córka Indianki z plemienia Siminolów i Hiszpana – Lopeza. Urodzona wśród Indian, zostaje przybraną córką wodza – Simaghana, za którego wyszła jej matka, która była chrześcijanką. Wobec zagrożenia życia A. matka poświęciła jej dziewictwo Matce Boskiej, a umierając...
Atos – bohater powieści Aleksandra Dumasa "Trzej muszkieterowie"
Z czasów panowania Ludwika XIII, muszkieter ukrywający się pod pseudonimem. Naprawdę jest to arystokrata z wielkiego rodu – hrabia de la F`ere, mężczyzna około 30-letni, piękny, szlachetny. W wieku 25 lat hrabia zakochał się w rzekomej siostrze księdza i poślubił ją....
Balladyna – tytułowa bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego (wyd. 1839)
Stworzona na wzór spotykanej często w twórczości ludowej złej siostry. Goplana mówi o B.: „ona złe ma serce”. Ta wieśniaczka, córka wdowy i siostra Aliny, zdolna jest posunąć się do zbrodni, by osiągnąć zamierzony cel – awans społeczny i władzę. Jest piękna – blada...
Baraszkowa Nastazja Filipowna – jedna z głównych bohaterek powieści Fiodora Dostojewskiego "Idiota"
Młoda, wykształcona i bogata kobieta. Osierocona wraz z siostrą jako mała dziewczynka, dostała się pod opiekę bogatego Tockiego, który uwiódł ją, kiedy stała się piękną dziewczyną, i utrzymywał jako swoją kochankę. Później jednak postanowił się ustatkować, a...
Barbara Radziwiłłówna – postać historyczna (1520-1551)
Córka Jerzego Radziwiłła, kasztelana willeńskiego, żona wojewody nowogródzkiego Stanisława Gasztołda, po jego śmierci kochanka Zygmutna Augusta, poślubiona przez niego potajemnie w 1547 r. Walka Zygmunta z matką – królową Boną, ze szlachtą, magnaterią i...
Opracowanie powieści Juliusza Kadena-Bandrowskiego pt. "Generał Barcz"
Syn doktora Ernesta Barcza, w młodości bierze udział w walce o niepodległość Polski, „stał nieomal na czele robotniczej rewolucji”, był więziony przez Rosjan, walczył w Legionach; po dwóch latach nieobecności przedziera się z Rosji do kraju (był aresztowany przez...
Baryka Cezary – główny bohater powieści Stefana Żeromskiego "Przedwiośnie"
Syn Seweryna Baryki i Jadwigi z Dąbrowskich, wnuk ziemianina Kaliksta Baryki, uczestnika powstania listopadowego. Dziennik dziada jest pieczołowicie przechowywany w domu Baryków. Ojciec C.B. jest zamożnym urzędnikiem przemysłu naftowego w Baku, chłopiec wyrasta więc...
Bazakbal Atanazy – główny bohater powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza "Pożegnanie jesieni"
A.B. to „bardzo niezamożny, dwudziestokilkuletni, świetnie zbudowany i niezwykle przystojny brunet”. Pochodzi ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej. Jest niespełnionym artystą i filozofem, przeżywa charakterystyczne dla bohaterów Witkacego doznania „dziwności...
Iwan Turgieniew "Ojcowie i dzieci" - charakterystyka Bazarowa Eugeniusza Wasiliewicza
Jego ojciec, były lekarz pułkowy, jest właścicielem niewielkiego majątku. E.B. studiuje nauki przyrodnicze w Petersburgu, chce zdawać egzamin lekarski. Przedstawiciel nowego, młodego pokolenia zbuntowanego przeciw generacji „ojców”, jest programowym „nihilistą”,...
"Boska komedia" charakterystyka Beatrycze
Beatrycze – jej pierwowzorem była prawdopodobnie Beatrice Portinari (1265-1290) Żona Szymona dei Bardi, w której kochał się Dante. Dzieje tego uczucia opisał w poemacie Życie nowe (1292), czyniąc z B. symbol piękności oraz idealnej, uduchowionej miłości: „Kto ją...
Beniowski Maurycy August – postać historyczna
Szlachcic pochodzenia węgierskiego lub słowackiego. Po zajęciu majątku udał się do Polski, brał udział w konfederacji barskiej, został zesłany przez Rosjan na Kamczatkę, skąd uciekł, zorganizowawszy bunt. Przybył na statku do Makao, z ramienia Francji kolonizował...
Cyrano de Bergerac – tytułowy bohater komedii bohaterskiej Edmunda Rostanda
Jest postacią tragikomiczną, łączącą w sobie typ romantycznego, nieszczęśliwego kochanka i butnego żołnierza-zawadiaki. Jego pierwowzorem był historyczny de Bergerac: żyjący w latach 1619-1655 żołnierz i pisarz, autor m.in. fantastycznej powiastki filozoficznej...
Beta – jeden z bohaterów eseju politycznego Czesława Miłosza "Zniewolony umysł"
Pisarz, który powodowany swoistym nihilizmem zaakceptował stalinizm i wspierającą go totalitarną ideologię. Młody poeta, w czasie wojny student podziemnego uniwersytetu. Aresztowany w 1943 r. przez Niemców w Warszawie, zostaje wysłany do obozu w Oświęcimu, a potem do...
Romantyzm
Romantyzm to zarówno nazwa epoki historycznoliterackiej czy kulturowej, jak i prądu (formacji) charakteryzującego się określonymi cechami stylistycznymi oraz ideowymi. Można więc umieścić go na mapie historii kultury – w Polsce w latach 1822-1863, a w Europie...
Przełom romantyczny w kulturze
Romantyzm w kulturze polskiej przypada na czasy niewoli narodu, braku państwowości polskiej. Jest jednocześnie epoką narodzin nowożytności (w kulturze Zachodu proces ten zainicjowało na szerszą skalę niż w Polsce oświecenie). W ten sposób problematyka patriotyczna...
Tradycja romantyzmu
Już sama nazwa „romantyzm” odsyła przez swój źródłosłów do dawnego Rzymu. Chodzi tu o ludową odmianę łaciny powstałą ze zmieszania z językami germańskimi i galickimi (lingua romana), która dała początek starofrancuskiej nazwie pisanych w niej dzieł literackich –...
Romantyzm
Tradycję szczególną wytworzył dla romantyzmu wiek XVIII. Chodzi tu przy tym zarówno o stosunek romantyków do oświecenia i klasycyzmu, jak i o pojawiające się wówczas tendencje, które można określić mianem preromantycznych (zresztą generalnie oświecenie było niezwykle...
Romantyzm na zachodzie Europy
Należy odnotować, że romantyzm najwcześniej pojawił się w Europie w Anglii i w Niemczech, później natomiast we Francji i w krajach słowiańskich. Istotne jest również, że to właściwie w Niemczech w sposób najpełniejszy zaistniała teoretyczna refleksja na temat...
Patroni romantyzmu
Nad całością romantyzmu europejskiego sprawują patronat trzej twórcy, którzy powołali do istnienia wzorce literatury, wrażliwości i stylu życia epoki. Pierwszym z nich jest J.W. Goethe. Nie był on romantykiem i nie cenił romantyzmu, jednak zbliżył się do niego w...
Romantyzm w Polsce
W Polsce za początek romantyzmu uznaje się rok 1822 – datę wydania przez Mickiewicza Ballad i romansów. W historii literatury takie daty są jednak umowne, w tym wypadku podkreślona zostaje ranga debiutanckiego tomiku poety, który stał się znakiem polskiego...
Wielka Emigracja w epoce Romantyzmu
Klęska powstania listopadowego przyczyniła się do podziału polskiej literatury na dwa nurty: emigracyjny i krajowy. Na emigracji przebywali wielcy poeci: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, później Norwid, a także Chopin czy filozof J.M. Hoene-Wroński oraz historyk i...
Romantyzm krajowy
Literatura romantyzmu krajowego, rozwijając się w niesprzyjających okolicznościach – w latach represji popowstaniowych, tłumienia polskiego życia intelektualnego i artystycznego, odcięcia od literatury emigracji i kultury europejskiej – powielała wzorce romantyzmu...
Duchowa koncepcja ojczyzny romantyków
Romantycy, dziedzicząc po poprzednim pokoleniu zniewoloną ojczyznę, usiłując przy tym poprzez spiski ukoronowane powstaniem listopadowym przywrócić jej wolność, dążyli jednocześnie do przeformułowania rozumienia ojczyzny – tak, by odpowiadało ono potrzebom ówczesnej...
Mesjanizm romantyczny
Mesjanizm to wierzenie lub raczej zespół wierzeń dotyczących zbawczej roli pośrednika (mesjasza), który, ofiarując się za ogół, odkupuje jego winę. Owym pośrednikiem może być jednostka lub grupa (np. naród czy klasa społeczna). Mesjanizm może mieć charakter...
Człowiek romantyczny
Romantyzm ze swym zainteresowaniem problematyką psychologiczną i poszukiwaniem prawdy o człowieku wypracował także swoistą antropologię – koncepcję człowieka oraz własną filozofię egzystencji. Zgodnie z poglądami Rousseau romantycy myśleli o człowieku jako o...
Miłość romantyczna
Romantyczna koncepcja miłości – odwołując się do koncepcji średniowiecznej miłości dworskiej, tradycji platońskiej, neoplatońskiej oraz chrześcijańskiej, a także miłości sentymentalnej – ukazywała miłość jako uczucie łączące ludzi: kochanków, przyjaciół, człowieka i...
Natura
Romantycy pojmowali naturę jako żywą samoistną całość (organizm), obdarzoną zdolnością odczuwania. Uważali, że ma ona charakter duchowy, przenikają ją sieci głębokich powinowactw (korespondencji). Wiązali ją z tajemniczością, metafizycznym charakterem (pojawiają się...
Poezja i poeta w Romantyzmie
Poezja stanowi w romantyzmie polskim najważniejszą ze sztuk, choć łączącą się i z innymi sztukami: muzyką i malarstwem (w ten sposób miała ona poszerzać swoje możliwości poznawcze i ekspresyjne). Owo połączenie miało umożliwić syntezę sztuk: literatura (utożsamiana...
Liryka romantyczna
Literatura romantyczna odznacza się charakterem lirycznym, co oznacza, że jest ona ekspresją jej twórców, ujawnia ich wnętrze, jest skrajnie subiektywna. W przypadku polskich romantyków liryka – jako rodzaj literacki – nie stanowi największej i najważniejszej części...
Ballada
Gatunek pierwotnie związany z muzyką, śpiewem, o charakterze synkretycznym, łączący elementy liryczne (subiektywność narracji) z epickimi (fabuła) i dramatycznymi (elementy dialogowe). Tematem utworów tego gatunku są wydarzenia niezwykłe związane z bohaterami...
Sonet
Utwór liryczny posiadający ustalony układ stroficzny: 14 wersów uporządkowanych w 2 czterowierszach i 2 tercynach (strofach trójwersowych). Podziałowi na części 8- i 6-wersową odpowiada w sonecie najczęściej podział tematyczny. Wyróżnikiem różnych typów sonetów (w...
Epika romantyczna.
W romantyzmie europejskim (zwłaszcza niemieckim) niejako programowym gatunkiem jest powieść. Jest to wszakże powieść o charakterze metafizyczno--cudownym, powieść inicjacyjna. Z kolei w romantyzmie francuskim, jak już wspomniano, karierę robi powieść realistyczna i...
Powieść poetycka
Gatunek poezji narracyjnej (wierszowanej) o charakterze synkretycznym, łączący elementy epickie, liryczne (subiektywizacja narracji) i dramatyczne. Fabuła powieści poetyckiej ma konstrukcję fragmentaryczną (często nie respektuje praw chronologii), dużą rolę odgrywa w...
Poemat dygresyjny
Gatunek poezji wierszowanej łączący elementy epickie z lirycznymi (subiektywizacja narracji), silnie nasycony elementami dyskursywnymi. Poemat dygresyjny odznacza się luźną, fragmentaryczną kompozycją, jego epizody łączy najczęściej postać bohatera. Fabuła poematu...
Dramat w Romantyzmie
Niewątpliwie najważniejszym rodzajem w polskiej literaturze romantycznej, a w każdym razie rodzajem obejmującym największe arcydzieła, jest dramat. Pojawia się tu specyficzny gatunek określony mianem dramatu romantycznego. Cechuje go poetyka formy otwartej i związana...
Epistolografia
Niektórzy teoretycy wyróżniają osobny rodzaj literatury użytkowej, do której zaliczają m.in. list. W romantyzmie zauważalna staje się swoista epistolomania, z którą wiąże się wzrost rangi owego gatunku, jak również jego związek z innymi gatunkami literackimi (liryką...
Filozofia romantyczna - metafizyka, mistycyzm
Cechą znamienną literatury romantycznej jest filozoficzność. Oznacza to nie tylko jej związek z ówczesnymi czy wcześniejszymi systemami filozoficznymi, ale i fakt, że to właśnie literatura stara się dotrzeć do tajemnicy universum, ustalić miejsce człowieka w...
Romantyzm, a historia i historiozofia
W epoce romantyzmu historia nabrała niezwykłego przyspieszenia, stając się udziałem szerokich rzesz. Wiązało się to ze wspomnianymi już wydarzeniami: wojnami napoleońskimi, później z częstymi zaburzeniami rewolucyjnymi i zrywami narodowowyzwoleńczymi, które trwały w...
Styl romantyczny
Osobną uwagę należy poświęcić próbie scharakteryzowania romantyzmu (romantyczności) jako pewnej postawy ahistorycznej, pojawiającej się w różnych epokach, związanej z tendencjami antyklasycystycznymi. Jeśli chodzi o styl myślenia, romantyzm dąży do ujęcia świata w...
Sztuka romantyczna
Podobnie jak w literaturze, tendencje antyklasycystyczne ujawniają się również w malarstwie i muzyce omawianej epoki. Malarstwo romantyczne powstaje w opozycji do XVIII-wiecznego neoklasycyzmu i cechuje się wielością tendencji rozwojowych, trudno zatem mówić o jednej...
Romantyzm polski pośród romantyzmów europejskich
Romantyzm zaistniał w Polsce w ścisłym kontakcie z tendencjami rozwojowymi literatury europejskiej, ponadto część polskiej literatury tego okresu powstawała na Zachodzie. Warto podkreślić, że – przejmując wzorce z literatury europejskiej (tematy, idee, konwencje) czy...
Romantyzm po romantyzmie
Pozytywiści zanegowali poprzednią formację, jednak uczynili to w specyficzny sposób. Sprzeciwili się przede wszystkim myśli politycznej romantyków i jej realizacjom. Z krytyką spotkał się także mistycyzm oraz nadmierny indywidualizm i subiektywizm romantyków. W...
Adam Mickiewicz - biografia
Adam Mickiewicz – twórca konwencji polskiego romantyzmu – urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu pod Nowogódkiem (Litwa, obecnie Białoruś) w rodzinie drobnoszlacheckiej (przyszły poeta został wcześnie osierocony przez ojca – adwokata; szczególnie utkwiły w jego...
"Dziady" A. Mickiewicz.
Stanowią sumę poetycką i myślową twórczości Mickiewicza. Łącząc dwa jej okresy, prezentują syntezę światopoglądową twórcy, są przy tym znakomitą realizacją poetyki dramatu romantycznego (dzieła otwartego i fragmentarycznego, dramatu historycznego i wizyjnego). Ich...
"Konrad Wallenrod" - opracowanie
To poetycka powieść historyczna, która jednak wykorzystuje historię jako maskę współczesności. Mickiewicz umieścił akcję utworu na Litwie w XIV w., w okresie walk z Krzyżakami. Czerpał wiadomości ze źródeł historycznych (zgodnie z zasadami romantycznego historyzmu...
"Pan Tadeusz" - opracowanie
Jest utworem łączącym cechy wielu gatunków literackich. Początkowo Mickiewicz zamierzał napisać sielankę w stylu Hermana i Doroty Goethego, jak pisze w swoich listach: „poema szlacheckie”, „poema wiejskie” (takie określenie eksponuje związek utworu z poematem...
Juliusz Słowacki - życie i twórczość.
Juliusz Słowacki, artysta romantyczny i mistyk, twórca własnej odmiany romantyzmu, urodził się 4 września 1809 r. w Krzemieńcu. Ojcem Słowackiego był Euzebiusz Słowacki, poeta i krytyk klasycystyczny, nauczyciel wymowy w Liceum Krzemienieckim oraz profesor literatury...
Zygmunt Krasiński - biografia
Zygmunt Krasiński – poeta romantyczny i postać romantyczna (bliska postawie dandysa) – urodził się 19 lutego 1812 r. w Paryżu, w rodzinie arystokratycznej (to pochodzenie wywrze decydujący wpływ na poglądy przyszłego twórcy, bliskiego konserwatywnemu nurtowi...
Cyprian Kamil Norwid
Cyprian Kamil Norwid, urodzony 24 września 1821 r., należy do drugiego pokolenia polskich romantyków, kształtowanego przez wydarzenia rozgrywające się na ziemiach polskich po upadku powstania listopadowego. Od 1830 r. (z jedną przerwą) poeta wychowuje się i pobiera...
Johann Wolfgang Goethe - życie i twórczość
Johann Wolfgang Goethe, który pozostał w pamięci potomnych przede wszystkim jako wielki poeta, zajmował się pracą w dyplomacji, pragnął natomiast stać się uznanym naukowcem. Kult Goethego poety narodził się już za jego życia (uczyli się od niego i polemizowali z nim...
George Gordon Byron
George Gordon Byron – legendarna postać europejskiego romantyzmu (choć sam był przeciwnikiem romantyków, interesował się raczej klasycyzmem) – urodził się 22 stycznia 1788 r. w Londynie. W latach 1801-1805 był uczniem elitarnej szkoły w Harrow (pochodził z...