Alcest

Alcest – główny bohater komedii Moliera Mizantrop (1666). Młody, zamożny szlachcic, prawy, szczery i bezinteresowny; otwarcie głosi swój sprzeciw wobec panującej w salonach obłudy i hipokryzji. Żyje w poczuciu krzywdy, niechęci do ludzi i wszelkich salonowych konwenansów. Znajduje swoistą przyjemność w rozpamiętywaniu wyrządzonych mu krzywd i tworzy sobie z nich pretekst do tego, by czuć się lepszym od innych. To wszystko podsyca brak wyrozumiałości i krytycyzm wobec otoczenia.

A. to postać wzniosła, szlachetna i zarazem komiczna oraz nieznośna. Jego budzące śmiech i współczucie zachowanie wynika nie tyle z wad i złej woli, ile ze zbyt mocno podkreślanych zalet. Jego prawdomówność przeradza się w brutalność (otwarcie i bez poczucia delikatności wyrazi Orontowi swoje zdanie na temat jego grafomańskiej poezji), wierność zasadom w ślepy upór, a także w dumę i poczucie wyższości. Okazuje się, że brak umiaru może ośmieszyć nawet najszlachetniejsze zalety i doprowadzić do życia, w którym same zasady stają się ważniejsze od ludzi: „Jednymi gardzę, bo są źli i niegodziwi, /Drugimi że na podłość ludzką zbyt cierpliwi”. Swoją bezkompromisowością A. zraża do siebie ludzi, nawet wiernego przyjaciela Flinta, którego chłodny spokój i wyrozumiałość wobec ludzkich słabości wyraźnie kontrastują z charakterem A. Kierując się zasadami uczciwości, przegrywa proces sądowy, mimo iż prawo i wszelkie racje stoją ewidentnie po jego stronie. Klęską kończą się też jego głębokie uczucia do lekkomyślnej Celimeny. Okazuje się, że był przez nią oszukiwany, zdradzany i wyszydzany w listach do innych jej zalotników. Urażony A. proponuje jej jednak wspólne, oddalone od miejskiego zgiełku życie, a kiedy ona odmawia, wyjeżdża z Paryża i całkowicie odgradza się od świata.
A. może wzbudzać podziw dla szlachetnej wierności podstawowym wartościom i zasadom, dla uczciwości i bezkompromisowości, ale też niechęć czy śmieszność, wynikające z braku umiaru i wyczucia proporcji, gwałtowności i bezkompromisowości.

Dorota Kozicka
Wydawnictwo Park