Drastyczny
przym. gwałtowny, okrutny. surowy, wymagający. (w zn. 1.) Rządy w państwach totalitarnych często uciekały się do drastycznych (D. lm) środków w celu utrzymania autorytetu władzy, np. likwidując siłą manifestacje i strajki. (w zn. 2.) Przepisy dotyczące bezpieczeństwa w fabryce uzbrojenia były niezwykle drastyczne (M. lm) i należało ich bezwzględnie przestrzegać.
Dumping
[ang., wym. damping] m, br. lm celowe zaniżanie cen produktów (nawet poniżej kosztów produkcji), działanie nieuczciwe z punktu widzenia zasad konkurencji, powodujące osłabienie pozycji firm konkurencyjnych. Wiele mówi się w mediach o stosowaniu dumpingu (D. lp, ident. w Ms. lp). Walka z dumpingiem (N. lp) jest trudna, ponieważ często dotyczy dużych firm, które stać na zaniżanie swoich cen i nieuczciwe działanie przeciwko mniejszym przedsiębiorstwom.
Dydaktyka
rzecz. ż, br. lm (nauk., edu.) nauka zajmująca się metodami nauczania, sposobami przekazywania wiedzy oraz wychowaniem. (nauk., lit.) pouczenie o tym, jak należy postępować zawarte w wypowiedzi lub treści utworu literackiego. (w zn. 1.) Studenci polonistyki rozmawiali o egzaminie z dydaktyki (D. lp) nauczania j. polskiego, który miał się odbyć za dwa tygodnie. Rozmowę o dydaktyce (Ms.lp, ident. w C. lp) i najlepszych do niej podręcznikach przerwało wejście profesora...
Dygresja
rzecz. ż uwaga wypowiedziana dodatkowo, nie dotycząca głównego tematu. Pan Stefan, który był zapalonym myśliwym, bardzo lubił opowiadać o swoich rozlicznych przygodach. Niestety, nie mógł powstrzymać się od wtrącania licznych dygresji (D. lm), przez co gubił wątek. – Gdybyś nie wtrącił tej swojej dygresji (D. lp, ident. w C. i Ms. lp) na temat upału i tłumów na plaży, twój szef na pewno nie zaproponowałby ci w tym roku urlopu w listopadzie! – powiedziała rozgoryczona żona pana...
Dyktatura
rzecz. ż, br. lm sposób sprawowania rządów w państwie narzucony społeczeństwu; dyktaturę często wprowadzano siłą, wyklucza ona udział społeczeństwa w wybieraniu władz i prowadzi do ograniczenia podstawowych swobód obywatelskich, a nawet terroru wewnątrz państwa W czasach dyktatury (D. lp) stalinowskiej wiele osób uznanych za przeciwników ustroju socjalistycznego zostało skazanych na zesłanie i uwięzionych w obozach pracy, tzw. łagrach. Dyktaturze (C. lp, ident. w Ms. lp)...
Dyletant
rzecz. m człowiek nie mający wiedzy na jakiś temat, zabierający głos na temat zagadnień, na których się nie zna. Wszyscy koledzy w biurze uważali inżyniera Nowaka za dyletanta (D. lp, ident.w B. lp) w sprawach sportu. Słabo się znał na piłce nożnej, a mimo to zawsze próbował zabierać głos, z wielką pewnością siebie mówiąc o sprawach, o których nie miał pojęcia. O inżynierze- dyletancie (Ms. lp) mówili, że jest zadufany w sobie i nie zdaje sobie sprawy, że się ośmiesza. Nowak z...
Dymisja
rzecz. ż zwolnienie kogoś ze sprawowanej funkcji, zazwyczaj dotyczy wysokich stanowisk politycznych. Z uwagi na niskie poparcie w parlamencie dla swojego programu, minister gospodarki złożył wczoraj dymisję (B. lp) na ręce premiera. Premier jednak dymisji (D. lp, ident.w C. i Ms. lp) nie przyjął, tłumacząc, że minister rozpoczął pewne prace, które musi dokończyć, zanim odejdzie z rządu. To już druga z trzech złożonych w tym roku dymisji (D. lm, ident. w C. i Ms. lm), których...
Dyplom
rzecz. m ozdobny dokument, będący nagrodą lub poświadczający udział w konkursie, wydarzeniu sportowym itp. dokument poświadczający uzyskanie tytułu naukowego lub zawodowego (np. dyplom ukończenia studiów). (w zn. 1.) W Dzień Sportu Andrzej wziął udział w licznych konkurencjach. Oprócz pucharu za zwycięstwo w biegu na 1000 metrów, otrzymał również dyplom (B. lp,ident. w M. lp) uznania, który został podpisany przez dyrektora szkoły i nauczyciela WF. Bardzo się starał,...
Dyplomata
rzecz. m (polit.) wysoki urzędnik państwowy pracujący na szczeblu międzynarodowym, kontaktujący się z przedstawicielami innych państw. (przen.) człowiek zachowujący się taktownie, właściwie, potrafiący wybrnąć z trudnej sytuacji. Wczoraj w siedzibie ONZ spotkali się dyplomaci (M. lm) z kilkunastu krajów świata. Wśród nich był też pan Stawski. O tym wybitnym dyplomacie (Ms. lp,ident. w C. lp) mówi się, że potrafi znakomicie prowadzić trudne rozmowy międzynarodowe, do...
Dyskryminacja
rzecz. ż prześladowanie, nękanie jakiejś grupy ludzi i stawianie jej niżej w hierarchii społecznej, np. ze względu na kolor skóry, przynależność narodowościową, płeć, wyznanie. Dyskryminacja (M. lp) na tle rasowym zdarza się coraz rzadziej, jednak w wielu krajach świata dyskryminuje się wyznawców odmiennej religii.
Dyskusja
rzecz. ż rozmowa, podczas której dochodzi do wymiany argumentów, prezentowania odmiennych stanowisk. W czasie spotkania przedstawicieli dwóch firm, którzy mieli ustalić warunki przyszłego połączenia postanowiono, że sprawy stosowanych technologii nie podlegają dyskusji (C., ident. w D. i Ms. lp) i w tych kwestiach panuje pełne porozumienie. Mimo gorących dyskusji (D. lm) i wielu rozbieżności ustalono także, że pracownicy żadnej z firm nie będą zwolnieni, ale zostaną...
Dysleksja
rzecz. ż wada utrudniająca naukę czytania i pisania, uniemożliwiająca sprawne posługiwanie się językiem i poprawne formułowanie tekstów. Współcześnie bardzo wiele się mówi na temat dysleksji (D. lp, ident. w C. i Ms. lp), utrudniającej niektórym uczniom naukę poprawnego czytania i pisania. Nauczyciele zebrali się w pracowni języka polskiego, aby posłuchać wykładu psychologa, zajmującego się dysleksją (N. lp), pomagającego uczniom w specjalistycznej poradni. KOMENTARZ...
Dyspozycyjność
rzecz. ż, br. lm gotowość do pracy. uzależnienie od kogoś, poddańczość, usłużność. (w zn. 1.) Wiele firm wymaga od swych pracowników całkowitej dyspozycyjności (D. lp, ident. w C. i Ms. lp). Ta dyspozycyjność (M. lp, ident. w B. lp) często jest rozumiana jako ciągła gotowość do pracy poza ustalonymi godzinami. (w zn. 2.) Kierownik działu wykazuje się całkowitą dyspozycyjnością (N. lp) w stosunku do dyrektora, nawet gdy ten podejmuje decyzje niesprawiedliwe dla...
Dystrybucja
rzecz. ż, br. lm sposób rozdzielania, rozdysponowania czegoś. Firma produkująca znane napoje dba o utrzymanie sprawnego systemu dystrybucji (D. lp, ident. w C. i Ms. lp). Jej produkty dostępne są w sieci hurtowni, z których napoje są dystrybuowane do sklepów i restauracji.
Dysydent
rzecz. m osoba wydalona z kraju, pozbawiona wolności, prześladowana za przekonania polityczne. Uwolniono znanego dysydenta (D. lp, ident. w B. lp), przez wiele lat prześladowanego i więzionego w swoim kraju. Inni dysydenci (M. lm), przebywając na emigracji spotykają się z represjami i nie mogą wrócić do kraju. KOMENTARZ Znanym w całym świecie dysydentem jest Dalaj Lama XIV – duchowy przywódcaTybetu, który w związku z zajęciem Tybetu przez Chiny w 1949 r. i dalszym...
Dywersja
rzecz. ż, br. lm działalność polegająca na nękaniu wroga za pomocą rozmaitych akcji prowadzonych na tyłach i osłabiających jego możliwości bojowe, np. wysadzanie mostów, utrudnianie łączności, działania propagandowe. działanie na szkodę jakiegoś państwa ( dywersja gospodarcza, polityczna). (w zn. 1.) Janek czyta bardzo interesującą książkę na temat działań dywersyjnych w czasie II wojny światowej. Dowiedział się z niej m.in., że kiedy nie można było prowadzić walki z...
Dywersyfikacja
rzecz. ż, br. lm podział mający na celu korzystanie z wielu źródeł towarów lub usług. Prasa sporo miejsca poświęciła zagadnieniu dywersyfikacji (D. lp, ident. w C. i Ms. lp) źródeł energii. Dziennikarze niemal jednogłośnie stwierdzili, że Polska nie powinna całkowicie uzależniać się od dostaw gazu z Rosji. KOMENTARZ Słowo dywersyfikacja – do końca lat 80. raczej rzadkie – w latach 90. pojawiło się w mediach i oficjalnych wypowiedziach najczęściej w zestawieniu:...
Dziedzictwo
rzecz. n majątek otrzymany w spadku. dokonania w dziedzinie kultury wypracowane przez poprzednie pokolenia, składające się na dorobek całego narodu. (w zn. 1.) Gerwazy pracował na dziedzictwie (Ms. lp) swoich rodziców i był dumny, że gospodarstwo rozwijało się i przynosiło dochód. W okolicy było kilku gospodarzy, którzy nie przykładali wagi do swoich dziedzictw (D. lm) i wyjechali za granicę, powierzywszy majątki administratorom. (w zn. 2.) Minister mówił na temat...