Celebrować
czas. prowadzić coś, kierować czymś w uroczysty sposób (np. odprawiać uroczystą mszę). (przen.) robić coś bez pośpiechu, z powagą, często ironicznie (SPJ). (w zn. 1.) Podczas uroczystej mszy, celebrowanej przez biskupa, w kościele zgromadziło się wielu wiernych. (w zn. 2.) Pani Halina skarżyła się sąsiadce na męża, który, jak powiedziała, celebruje w nieskończoność najzwyklejsze czynności. – Najpierw pół godziny wiąże krawat, potem następne pół czyści buty i na...
Centrum
rzecz. n, w lp nieodm. miejsce w środku czegoś. miejsce, w którym coś istotnego się odbywa. (polit.) zwolennicy kierunku pośredniego między poglądami politycznej lewicy i prawicy. (w zn. 1.) Helikopter wylądował dokładnie w centrum okręgu wskazującego miejsce lądowania. (w zn. 2.) Wiele obiektów w naszym kraju zwykło się nazywać centrami (N. lm).Nadający te nazwy chcieli podkreślić, że są to miejsca wyjątkowe. Mamy więc: centra (B. lm) handlowe, centra (B. lm)...
Cenzura
rzecz. ż, br. lm kontrola wszystkich informacji, jakie mogą trafić do szerszej grupy ludzi (publikowanych tekstów, filmów, spektakli teatralnych itp.), prowadzona na zlecenie organów państwa; cenzura ma na celu sprawdzenie i ewentualne ograniczenie lub zakazanie prezentowania treści niezgodnych z obowiązującą polityką państwa, zagrażających przyjętej moralności itp.; cenzura ogranicza wolność swobodnej wypowiedzi. urząd sprawujący funkcje cenzorskie (w Polsce do czasu zniesienia...
Ceremonia
rzecz. ż uroczystość, zwykle związana z jakimś istotnym wydarzeniem o charakterze państwowym lub kościelnym, przebiegająca według ustalonego schematu, także ceremoniał. (przen., pot.) wykonywanie czegoś z przesadną dbałością o etykietę. (w zn. 1.) Ceremonia (M. lp) wręczenia nagród rozpoczęła się późnym wieczorem. (w zn. 2.) Wujek Andrzej nie chciał wejść do domu na dłużej. Zaproszony przez mamę, zastrzegł, że wpada tylko na chwilkę. – Wiesz Andrzeju, że nie lubię...
Cezura
rzecz. ż granica pomiędzy jakimiś wydarzeniami, moment przełomowy. punkt podziału rozbijający wiersz na dwie części, średniówka; występuje w wierszach dłuższych niż ośmiosylabowe. (w zn. 1.) Cezurą (N. lp) dla powojennej historii Polski był rok 1989, kiedy po ustaleniach Okrągłego Stołu i wyborach dopuszczono dotychczasowe siły opozycyjne do rządzenia krajem. (w zn. 2.) zob. cytat.
Chaos
rzecz. m, br. lm zamieszanie, bałagan. W mieście, w którym zapowiedziano zagrożenie powodzią zapanował kompletny chaos (M. lp), z którym nie mogły sobie poradzić ani policja, ani straż. Wszędzie tworzyły się wielokilometrowe korki. Nikt nie miał aktualnych informacji o zbliżającej się klęsce. Jak twierdzili starzy mieszkańcy, miasto jeszcze nigdy nie przeżyło takiego chaosu (D. lp).Tylko złodzieje w powstałym chaosie (Ms. lp) działali w najlepsze, grabiąc sklepy i prywatne...
Charytatywność
rzecz. ż, br. lm działalność polegająca na wspieraniu ludzi potrzebujących pomocy. W miejskiej gazecie ukazał się artykuł Charytatywność (M. lp, ident. w B. lp) – zwykła rzecz, opisujący działalność pana Nowaka, producenta obrabiarek, który od lat wraz z żoną zajmuje się też działalnością charytatywną . Ich charytatywne działania są znane w mieście. Ostatnio Miejskiemu Domowi Pomocy Społecznej pan Nowak przekazał kilkanaście tysięcy złotych, które przeznaczono na remont...
Charyzmatyczny
przym. mający (zazwyczaj wrodzoną) zdolność do wpływania na ludzi, oddziaływania na ich postawy. (rel.) obdarzony szczególną łaską Boga, mający zdolność wieszczenia innym objawionych mu przez Boga prawd. Wiele osób z całej Polski przyjeżdża do charyzmatycznego uzdrowiciela, który mieszka w małej miejscowości na Podlasiu. Ludzie ci wierzą, że uzdrowiciel posiadł umiejętność leczenia przemawiając do chorych i dotykając ich głów. Psycholodzy twierdzą, że działalność takich...
Cholesterol
rzecz. m, br. lm związek organiczny występujący w organizmie; ma wpływ na wiele ważnych procesów, umożliwiających jego poprawne funkcjonowanie; nadmiar cholesterolu jest szkodliwy, ponieważ w organizmie powstają kamienie żółciowe i zatory w tętnicach. W mediach ostatnio dużo mówiło się o cholesterolu (Ms. lp, ident. w D. lp) i jego roli. Ważne dla zdrowia jest – zwłaszcza dla ludzi starszych – utrzymywanie cholesterolu (B. lp) na właściwym poziomie. KOMENTARZ...
Chuligan
rzecz. m człowiek postępujący wbrew przyjętym normom społecznym, popełniający rozmaite wykroczenia i przestępstwa, zazwyczaj na ulicy i zwykle w grupie chuligańskiej (np. dewastacje, kradzieże, bijatyki). Nasza dzielnica nie jest bezpieczna. Wracając wieczorem z przystanku tramwajowego, nie jest trudno spotkać chuligana (D. lp, ident. w B. lp), który na przykład dewastuje ławkę, pokazując kolegom swoją siłę. Chuligani (M. lm) w naszej dzielnicy najczęściej poruszają się w...
Cieplarniany
przym. (nauk., meteo.) cieplarniany efekt – efekt stopniowego ocieplania atmosfery Ziemi na skutek emisji zanieczyszczeń itp., zagraża klimatowi, powodując niekorzystne zmiany, jakie mogą nastąpić wskutek podnoszenia się średniej temperatury globu. właściwy dla cieplarni, uprawiany w cieplarni. (przen.) wychowanie lub zajmowanie się kimś, stwarzając warunki do maksymalnie spokojnej egzystencji. (w zn. 1.) Naukowcy uważają, że na skutek działalności człowieka efekt...
Clubbing
[ang., wym. klabing] rzecz., br. lm spędzanie czasu wolnego na odwiedzaniu (zazwyczaj w weekendy) różnych klubów w większych miastach, najczęściej z zamiarem słuchania muzyki lub tańczenia. Od pewnego czasu w Polsce zauważyć można ciągły rozwój tzw. kultury klubowej – to właśnie clubbing (M. lp, ident. w B. lp). Trudno jest odnieść się do clubbingu (D. lp, ident. w Ms. lp) w kilku słowach. W Polsce stykamy się z clubbingiem (N. lp) od niedawna, jednak nie można pominąć...
Cło
rzecz. n kwota, która musi zostać zapłacona podczas sprowadzania lub wywożenia towaru za granicę, jako obowiązujący w danym kraju podatek, wpływający do skarbu państwa; taryfy opłat celnych ustalane są przez poszczególne państwa; zazwyczaj opłaty celne dotyczą pewnych grup towarów, zwłaszcza droższych, np. samochodów, alkoholu, sprzętu elektronicznego itp. Dziś w „Wiadomościach” rzecznik Urzędu Celnego mówił o planach obniżenia cła (D. lp) na niektóre towary przywożone z...
Cło
rzecz. n kwota, która musi zostać zapłacona podczas sprowadzania lub wywożenia towaru za granicę, jako obowiązujący w danym kraju podatek, wpływający do skarbu państwa; taryfy opłat celnych ustalane są przez poszczególne państwa; zazwyczaj opłaty celne dotyczą pewnych grup towarów, zwłaszcza droższych, np.samochodów, alkoholu, sprzętu elektronicznego itp. Dziś w „Wiadomościach” rzecznik Urzędu Celnego mówił o planach obniżenia cła (D. lp) na niektóre towary przywożone z...
Copyright
[ang., wym. kopyrajt] nieodm. prawo autorskie do dzieła i jego wykonywania lub wydawania. określenie tzw. noty copyrightowej, formuły stosowanej najczęściej w książkach; ma ono charakter międzynarodowy i jest wydrukowane w publikacji (najczęściej za stroną tytułową), informując o właścicielu praw autorskich (zob. komentarz); często oznaczane samym symbolem ©. Pani Janina Malinowska napisała książkę dla dzieci. Wydawnictwo, które zgodziło się ją wydać, zastrzegło sobie...
Copywriter
[ang., wym. kopyrajter] rzecz. m osoba zajmująca się tworzeniem tekstów reklamowych sloganów, scenariuszy, filmów reklamowych itp. Andrzej, który jest początkującym copywriterem (N. lp) właśnie dowiedział się, że znana agencja reklamowa ogłosiła konkurs dla copywriterów (D. lp, ident. w B. lm). Andrzej zgłosił się do konkursu mając nadzieję, że jeżeli wygra, agencja podejmie z nim współpracę i będzie mógł starać się o stanowisko głównego copywritera (D. lp, ident. w B. lp)....
CV
rzecz. n, ndm [ang., wym. si wi] dosłownie przebieg życia [łac. Curriculum Vitae wym. kurikulum wite], pisemna wypowiedź zawierająca najważniejsze fakty z życia zawodowego, informacje o wykształceniu i wszelkich umiejętnościach, jakie mogą być przydatne z punktu widzenia pracodawcy, do którego kieruje się CV. Krzysztof za kilka miesięcy kończy studia na politechnice. Już od dawna przegląda gazety i strony internetowe w poszukiwaniu ofert pracy. Wysłał swoje CV i list motywacyjny...
Cyborg
rzecz. m (fant.) organizm ludzki, któremu wszczepiono elementy sztuczne, wspomagające jego działanie, także robot naśladujący wyglądem człowieka lub zwierzę. Marcin czyta bardzo interesującą powieść science fiction, w której opisany jest świat przyszłości, gdzie tworzy się specjalne jednostki żołnierzy- cyborgów (D. lm).Człowiek przechodził skomplikowaną operację, w czasie której wiele zawodnych części jego ciała zamieniano na sztuczne elementy. Taka niezniszczalna armia miała...
Cyfrowy
przym. sposób zamieniania danych na elementy możliwe do zapisania lub/i przetworzenia przez urządzenie cyfrowe. związany z cyfrą (np. numeracja cyfrowa). (w zn. 1.) Od przełomu lat 70. i 80. coraz więcej mówiło się o cyfrowym (Ms. lp) zapisie dźwięku, realizowano też coraz częściej nagrania w technologii cyfrowej (D. lp), rezygnując z tradycyjnego zapisu analogowego. Obecnie nawet w domu można cyfrowo zapisać dźwięk używając do tego domowego komputera. Bardzo...
Cywilizacja
rzecz. ż ogół dorobku ludzkości we wszystkich dziedzinach, określający stopień rozwoju społeczeństwa; czasem z określeniem szczegółowym, dotyczącym konkretnego okresu historycznego (np. cywilizacja rzymska, grecka) Postęp cywilizacyjny, jaki dokonał się w XIX i XX w. przyspieszył rozwój przemysłu, transportu i wielu innych dziedzin życia. Jednak cywilizacja (M. lp) i jej zdobycze mogą obrócić się także przeciw ludzkości, tak jest np. w przypadku energii atomowej, która może...
Czasopismo
rzecz. n wydawnictwo ukazujące się w pewnych odstępach czasu, służące przekazywaniu informacji w różnej formie dziennikarskiej i graficznej na tematy zarówno bieżące, jak i specjalistyczne; czasopismami są również dzienniki, choć w stosunku do nich przyjęła się raczej nazwa gazeta. Właśnie ukazał się kolejny numer poczytnego czasopisma „Życie bieżące” (D. lp).O tym czasopiśmie (Ms lp) często mówi się, że jest plotkarskie, jednak ciocia Krystyna bardzo je lubi i ubolewa, że...
Czujnik
rzecz. m urządzenie reagujące na zmiany w obrębie jakiegoś systemu, otoczenia, służące np. do wykrywania zagrożeń (np. pożaru, promieniowania) lub mierzenia wielkości fizycznych. W hotelu włączył się alarm przeciwpożarowy. Okazało się, że ktoś zapalił papierosa na korytarzu, dym wykrył specjalny czujnik (M. lp) i zaalarmował centralę. Czujniki (M. lm) w nowoczesnych hotelach są bardzo czułe i reagują nawet na niewielkie ilości dymu. Elektryk użył czujnika (D. lp) do...
Czystka
rzecz. ż pozbycie się osób niewygodnych z jakiegoś środowiska, instytucji albo kraju (czasem związana z wygnaniem, uwięzieniem lub uśmierceniem). Wioletta czytała interesującą książkę poświęconą czystkom (D. lm) hitlerowskim.Faszyści najpierw pozbyli się przeciwników politycznych, a potem rozpoczęli prześladowania Żydów. Przeprowadzanie czystek (D. lm) jest charakterystyczne dla ustrojów totalitarnych,gdzie władza często jest nadużywana i nie respektuje instytucji...