Kalendarium 1945-2006
KALENDARIUM 1945-2006 ŚWIAT 1945 – 26 VI – powstanie ONZ na konferencji w San Francisco – 25 VIII – proklamowanie Demokratycznej Republiki Wietnamu – 14 XI – początek procesu zbrodniarzy hitlerowskich w Norymberdze 1946 – 5 III – Winston Churchill podczas przemówienia w Fulton po raz pierwszy używa terminu „żelazna kurtyna” – 2 XII – utworzenie Bizonii po połączeniu stref brytyjskiej i amerykańskiej 1947 – 25 I – śmierć Ala Capone, najbardziej znanego gangstera amerykańskiego...
Kalendarium 1945-2006
KALENDARIUM 1945-2006 POLSKA1945 1945 – 17 I – wyzwolenie Warszawy – 4-11 II – konferencja w Jałcie – 21 VI – zakończenie w Moskwie „procesu szesnastu” – 28 VI – utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej – 22 VII – uchwała KRN o ustanowieniu Święta Odrodzenia Polski – 2 IX – powstanie organizacji WiN – 18 X – utworzenie Polskiej Agencji Prasowej 1946 – 3 I – ustawa KRN o nacjonalizacji – 14 II – pierwszy po wojnie powszechny spis ludności – 30 VI – referendum – 4 VII –...
Komuna Paryska
Zakończenie wojny z Prusami oznaczało zarazem dla Francji początek dramatycznych wydarzeń mających miejsce w Paryżu. Przeszły one do historii pod nazwą Komuny Paryskiej. Jej genezy szukać należy w decyzjach rządu Thiersa, za wszelką cenę zmierzającego do zakończenia wojny z Prusami. Cel ten osiągnięto, ale decyzja o kapitulacji spotkała się ze zdecydowanym sprzeciwem wielu francuskich sił politycznych. Między innymi gwałtownie protestowała Gwardia Narodowa, czyli specjalna formacja...
Konfederacja barska i I rozbiór Polski
W 1767 roku Rosja oraz Prusy po raz kolejny ingerowały w wewnętrzne sprawy Rzeczpospolitej, wykorzystując ku temu problem różnowierców w państwie polsko-litewskim. Państwa te zażądały równouprawnienia różnowierców. Pod zwierzchnictwem ambasadora Rosji w Rzeczpospolitej Mikołaja Repnina szlachta wroga królowi zawiązała w Radomiu konfederację. Na zwołanym sejmie Repnin przeprowadził równouprawnienie różnowierców oraz uchwalenie praw kardynalnych, czyli podstaw ustroju Rzeczpospolitej, które...
Konflikt Bolesława Śmiałego ze św. Stanisławem
Polityka Bolesława Śmiałego doprowadziła do umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej, a także do wzmocnienia wewnętrznego państwa. Mimo to władca ten w gwałtownych okolicznościach został pozbawiony tronu i zmuszony do ucieczki z kraju. Bunt możnych, który pozbawił Bolesława władzy, był prawdopodobnie inspirowany przez księcia czeskiego Wracisława, który był stronnikiem cesarza. Po wygnaniu Bolesława Śmiałego, który udał się na Węgry, możni oddali władzę w kraju drugiemu synowi...
Konflikt papiestwa z cesarstwem w średniowieczu
Dążenia uniwersalistyczne cesarzy rzymskich doprowadziły do konfliktu z papiestwem, który nazywany jest często „sporem o inwestyturę”, a toczył się w XI i XII wieku. W wyniku zeświecczenia Kościoła, co było m.in. skutkiem prawa władzy świeckiej do nadawania inwestytury, czyli obsadzania stanowisk kościelnych (biskupów, opatów), Kościół przeżywał kryzys (nie przestrzegano celibatu– nikolaizm, szerzyła się praktyka kupowania i sprzedawania godności kościelnych – symonia). Warunkiem...
Kongres Wiedeński
Po klęsce Napoleona i przewiezieniu go na wyspę Elbę, w Wiedniu rozpoczął prace kongres, na którym zebrali się przedstawiciele państw walczących z Francją. Trwał on od września 1814 roku do sierpnia 1815 roku. Głównym zadaniem kongresu było określenie mapy politycznej Europy po upadku Napoleona. Cesarz Francuzów, decydujący przez pewien czas o losach Europy, tworzył nowe państwa, dowolnie określał ich granice, niektóre dynastie odsuwał od tronów, inne zaś rodziny na nich obsadzał. Teraz...
Konstytucja 3 Maja
Najważniejszym aktem prawnym uchwalonym przez Sejm Wielki była Ustawa Rządowa 3 Maja, zwana Konstytucją 3 Maja. Była to pierwsza konstytucja europejska, a druga na świecie (po amerykańskiej, uchwalonej w 1787 roku). Wprowadzała ona w Rzeczpospolitej monarchię parlamentarną. Ustrój Rzeczpospolitej według Konstytucji 3 Maja: – zniesienie elekcyjności tronu (po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego tron w Polsce miała objąć dynastia saska), – utworzenie rządu, tzw. Straży Praw (król,...
Konstytucja Królestwa Polskiego
Władza cara Rosji w Królestwie Polskim opierała się na konstytucji, jaką nadano Królestwu 27 XI 1815 roku. Na jej podstawie Królestwo Polskie zostało połączone z Rosją unią personalną. Każdy car Rosji stawał się automatycznie królem Królestwa Polskiego. Państwo to nie miało prawa do prowadzenia własnej polityki zagranicznej; na zewnątrz reprezentowane było przez dyplomację rosyjską. Rząd, składający się z 5 ministrów i stojącego na jego czele namiestnika, nosił nazwę: Rada...
Konstytucje Polski międzywojennej
Jednym z najważniejszych zadań, przed którym stanęło odrodzone w 1918 roku państwo polskie, było uchwalenie konstytucji. Z jednej strony ten najważniejszy akt prawny musiał zostać opracowany jak najszybciej, ale równie istotne było, aby konstytucja prezentowała wysoki poziom fachowy i nie podlegała wpływom krótkotrwałych sojuszy politycznych. Spełnienie tego drugiego postulatu wymagało zaś sporo czasu. Zastosowano więc w Polsce rozwiązanie często wykorzystywane także w innych państwach,...
Kontrreformacja
Kontrreformacja była reformą wewnętrzną Kościoła katolickiego przeprowadzoną w XVI wieku pod kierunkiem papiestwa. Jej celem była reforma struktur Kościoła katolickiego, aby mógł on przeciwstawić się wpływom reformacji i podjął próbę odzyskania utraconych wpływów. Najważniejsze działania kontrreformacyjne Kościoła katolickiego: – zwołanie soboru powszechnego w Trydencie (1545-1563), który m.in. sprecyzował najważniejsze dogmaty wiary katolickiej i odrzucił ich interpretację przez...
Kryzys państwa polskiego za Mieszka II
W latach 30. XI wieku państwo polskie przeżyło gwałtowny i głęboki kryzys, którego przyczynami były głównie niezadowolenie różnych grup społeczeństwa spowodowane wzrostem ciężarów feudalnych oraz zagrożenie zewnętrzne ze strony sąsiadów Polski. W 1031 roku nastąpił jednoczesny najazd na ziemie polskie ze strony Niemiec i Rusi. Mieszko II został pozbawiony tronu i musiał uchodzić z kraju. Od państwa polskiego odpadły: Milsko i Łużyce (Niemcy), Morawy (Czechy), Grody Czerwieńskie (Ruś) i...
Księstwo Warszawskie
Pod koniec 1806 roku Prusy rozpoczęły kolejną wojnę przeciw Napoleonowi Bonapartemu. Nie była ona dla nich udana. Wojska pruskie zostały pokonane w bitwach pod Jeną i Auerstadt (toczyły się one równocześnie w dniu 14 X 1806 roku). Po tych zwycięstwach wojska francuskie wkroczyły na ziemie polskie. Dnia 27 XI 1806 roku Napoleon zajął Warszawę. Pod patronatem francuskim na ziemiach polskich zaczęły powstawać niezależne od zaborców instytucje polityczne. W 14 I 1807 roku powołano w Warszawie...
Kształtowanie granicy wschodniej Polski
O ile istnienie niepodległego państwa polskiego było przesądzone w ostatnim okresie I wojny światowej, o tyle sporną kwestią pozostawała sprawa ukształtowania granic Polski. Dotyczyło to m.in. granicy wschodniej. Już podczas I wojny światowej stworzone zostały dwie koncepcje dotyczące ukształtowania tej linii granicznej. Józef Piłsudski i PPS proponowali, aby na wschód od Polski utworzyć sprzymierzone z Polską, ale niepodległe państwa: Ukrainę i Białoruś. W ten sposób Polska nie...
Kształtowanie południowej granicy Polski po I wojnie światowej
Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do granicy wschodniej i zachodniej, także południowa granica, z Czechosłowacją, kształtowana była nie tylko przez dyplomatów na międzynarodowych konferencjach, ale i drogą zbrojną. W okresie tworzenia Polski i Czechosłowacji sporny między nimi był obszar tzw. Zaolzia, czyli części Śląska Cieszyńskiego leżącego za rzeką Olzą. Już 5 X 1918 roku polskie i czeskie organizacje (Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego i Narodni Vybor) uzgodniły między...
Kultura arabska
Kultura arabska jest jedną z najwspanialszych kultur basenu Morza Śródziemnego i stanowi część cywilizacji śródziemnomorskiej. Wielki wpływ na rozwój tej kultury miały wpływy cywilizacji antycznej, bizantyjskiej oraz irańskiej. W dziedzinie budownictwa zachowała się duża liczba wspaniałych meczetów zdobionych kunsztownymi arabeskami. W świątyniach muzułmańskich nie ma przedstawień Boga, ludzi i zwierząt, gdyż islam surowo zakazuje odtwarzania w sztuce ich postaci. Arabowie rozwinęli...
Kultura i nauka w starożytnym Rzymie
Kultura starożytnego Rzymu tworzy jedność z dorobkiem materialnym i duchowym starożytnej Grecji. Począwszy od II-I wieku p.n.e. starożytni Rzymianie czerpali z dorobku starożytnej Grecji i ulegali wpływom jej kultury. Wyrazem owych wpływów może być uznanie przez rzymskich historyków języka greckiego za język literacki oraz włączenie nauki owego języka do kanonu edukacji wykształconych warstw społeczeństwa. Pod wpływem kontaktów z Grecją w Rzymie zapoczątkowano również twórczość pisarską,...
Kultura polska (X-XIII wiek)
Rozwój kultury polskiej w początkowym okresie istnienia państwa polskiego (X-XII wiek) był różny w różnych warstwach społecznych. Dwór książęcy i możni z całą pewnością czerpali z wzorców kultury łacińskiej, podczas gdy szerokie warstwy ludności biednej, żyjące zwłaszcza z dala od ośrodków władzy i grodów, pozostawały pogańskie, często wpisując w chrześcijaństwo, które przyjęły formalnie, swe stare wierzenia. Kultura związana z chrześcijaństwem zaczęła docierać do szerszych rzesz ludności...
Kultura polska (XIV wiek)
Rozwój gospodarczy ziem polskich w XIV wieku, głównie za panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego, zaowocował również rozkwitem polskiej kultury materialnej i duchowej. Na niespotykaną skalę rozwinęło się budownictwo. Sam Kazimierz Wielki ufundował 14 kościołów oraz nakazał wznieść około 50 warowni. Do najwspanialszych zabytków budownictwa tego okresu zaliczyć można katedrę na Wawelu, kościół Marii Panny w Krakowie, katedry w Poznaniu, Gnieźnie i Włocławku. Wyrazem rozwoju...
Kultura późnego średniowiecza w Polsce
W XV wieku doszło w Polsce do pełnego rozkwitu kultury średniowiecznej. W zakresie kultury duchowej należy odnotować rozwój szkolnictwa. Liczbę szkół parafialnych w owym okresie można szacować na 300. Po krótkotrwałej przerwie w 1400 roku wznowił działalność uniwersytet w Krakowie. W 1397 roku papież wydał zgodę na utworzenie wydziału teologii na tym uniwersytecie. Do najwybitniejszych uczonych wykładających na owej uczelni należeli: prawnik Stanisław ze Skalbmierza, Paweł Włodkowic,...
Kultura starożytnych Greków
Kultura duchowa i materialna starożytnych Greków uchodzi do dnia dzisiejszego za jedno z największych osiągnięć człowieka. W połączeniu z kulturą starożytnego Rzymu stała się ona w wielu dziedzinach podstawą kultury europejskiej. Do największych osiągnięć kulturalnych starożytnych Greków możemy zaliczyć: – zapoczątkowanie badań naukowych poprzez odejście od bezkrytycznej wiary w mity, – rozwój nauk szczegółowych, np. medycyny (Hipokrates zwany jest ojcem medycyny), – rozwój filozofii...
Kultura średniowiecznej Europy
Kultura Europy średniowiecznej ukształtowała się w wyniku wzajemnego przeplatania się idei antycznych, chrześcijańskich i germańskich. Mówiąc o kulturze Europy średniowiecznej, należy pamiętać, że mamy na myśli przede wszystkim kulturę łacińską chrześcijańskiej Europy Zachodniej, poza obrębem której przez długie wieki pozostawała Hiszpania pod rządami Arabów, Bizancjum oraz kraje takie jak Ruś czy Bułgaria, przejmujące właśnie z Bizancjum wzorce kulturowe. Kultura Europy Zachodniej nie...