Bóg
Bóg wie co/ile, gdzie
‘nikt nie wie, nie wiadomo’; fraza, relig.; Oto czterdzieści lat dobiegało, jak nie widział kraju, i Bóg wie ile, jak nie słyszał mowy rodzinnej, a tu tymczasem ta mowa przyszła sama do niego. – „Latarnik”; Czy teraz dodatkowo sfinansujemy psychologów, sztab lekarzy, transport na pogrzeb, ochroniarzy na cmentarz i sam Bóg wie, co jeszcze? – „Angora”.
Bój
Ból
brać nogi za pas
brać się/wziąć się z kimś/z czymś za bary
‘zmierzyć się z trudnościami,problemami, walczyć, przeciwstawiać się komuś’; zwrot, walka; Najbogatszy Polaki najpoważniejszy kandydat na prezydenta biorą się za bary.
brać w kieszeń
‘brać łapówkę’; zwrot, public.; Prokurator aresztowany, bo brał w kieszeń. – „Nowy Dzień”.
brać wszystko pod jeden/ten sam strychulec
‘traktować jednakowo wszystkie sprawy, zjawiska, wymagające różnego podejścia’; zwrot, miary; w stp. strychulec ‘deska do wyrównywania materiałów sypkich na wysokości brzegów naczynia stanowiącego miarę’ (podobne znaczenie jak w zwrocie mierzyć wszystko jedną miarką ).
brać z kimś/czymś rozbrat
‘rozstać się, zerwać z kimś, czymś, porzucić kogoś, coś, zaprzestać czegoś’; zwrot; rozbrat ‘rozstanie, rozłam, niezgoda między dwiema osobami, sprzeczność, antagonizm, konflikt’; (…) Polacy masowo uciekali za granicę, biorąc rozbrat z upiornością systemu kolejkowo-tumiwisizmowego. – W. Łysiak
brać/dawać/dać na krechę/na kredę
‘brać, dawać, dać na kredyt, najczęściej udzielany w sklepach spożywczych’; zwrot, ekon. dawn. ‘kredyt udzielany kupującym na podstawie zapisu kredą, zaznaczenia kreską’; Niech mu pani nie daje na krechę. – TVP 2; Wszystko zależy od tego, kto komu daje towary na krechę – mówią sąsiedzi, którzy chcą pozostać anonimowi.
brać/dostawać/dostać w łapę
‘brać, dostawać łapówki, zostać przez kogo przekupionym’; zwrot; Stąd nasze pola nazwano Łapówką. Od łapania, a nie od brania w łapę.
brać/dostawać/zbierać cięgi
‘mieć kłopoty, niepowodzenia życiowe’; zwrot, dawn. kary – cięgi ‘bicie, chłosta’; Za to też zbieramy cięgi od polityków, którym nie w smak, że uważnie patrzymy im na ręce. – „Fakt”.
brać/wziąć kogoś na języki
‘plotkować, oczerniać, obmawiać kogoś’; zwrot; On nie lubi, jak się go bierze na języki. – Radio Zet.
brać/wziąć kogoś na spytki
‘dopytywać się, wypytywać się o coś natarczywie, wyciągać od kogoś jakieś informacje’; zwrot nawiązujący do dawn. systemu tortur, pytać znaczyło torturować; pytka, spytka to dawn. nazwa chusty, którą się skręcało tak, aby można nią było bić kogoś, np. przy niektórych grach, później tak określano powróz, którym bito nie tylko przy zabawach.
brać/wziąć nogi za pas
‘umykać, uciekać, uciec bardzo szybko, w popłochu’;zwrot; Zrozumiałe, że i mężczyźni, i kobiety, kiedy pierwszy raz stają twarz w twarz z Pradawną Dziką Mocą, biorą od razu nogi za pas. – „Dialog Akademicki”; Po kilku dniach postanowiłem wziąć nogi za pas i wrócić do domu.
brać/wziąć sprawy w swoje ręce
brać/wziąć sprawy w swoje ręce
‘przejąć inicjatywę, zająć się czymś osobiście, nie oglądając się na innych, nie czekając na decyzje władz’; zwrot, public.; Mieszkańcy słupskiego Osiedla Niepodległości postanowili wziąć sprawy w swoje ręce i zawiązali Stowarzyszenie na rzecz budowy basenu na swoim osiedlu.
Brak
brakło/braknie komuś soli we łbie
braknie/brakło komuś soli we łbie
‘komuś brak rozumu, o kimś niezbyt mądrym, niezbyt rozgarniętym’; wyr. określ.; W tym czasie Don Kichote zmówił się z pewnym wieśniakiem, swoim sąsiadem, człowiekiem godnym (…), ale któremu brakło soli we łbie .
Bramka
Bramy
bramy raju
bramy raju
‘wejście do krainy szczęśliwości, pojawienie się nowych możliwości do realizacji siebie i swoich planów’; wyr. rzecz., relig.; Bo taka propozycja była jakby otwarciem przed nim bram raju. – „Angora”.
Brat
brat łata
‘człowiek życzliwy, towarzyski, dobry kompan’; wyr. rzecz.; Wolę szkoleniowca zamkniętego w sobie i zwyciężającego niż koleżeńskiego brata łatę zbierającego cięgi na boisku. – „Angora”.
Braterski
bratnia dusza
‘ktoś bliski, współodczuwający, przyjaciel’; wyr. rzecz.; stp. przym. bratni ‘braterski, przyjacielski’; Marzyła o niej wówczas, kiedy nie miała kogoś bliskiego, żadnej bratniej duszy obok siebie.
bratobójcza wojna
bratobójcza wojna
‘walka w obrębie jednego obozu, stronnictwa, wojna dotychczasowych współpracowników, współtowarzyszy’; wyr. rzecz., milit.; (…) nie wypadało im prowadzić bratobójczych wojen w obliczu wspólnego lewicowego przeciwnika . – „Wprost”.
Bratobójczy
Brawa
Bredzić
bredzić jak Piekarski na mękach
bredzić jak Piekarski na mękach
Broda
Bronić
bronić czegoś zaciekle
zwrot, milit.; Kłamiąc, bronią zaciekle swojej wiarygodności. – W. Łysiak
bronić czegoś zaciekle
Broń
Bród
brudna gra
‘nieuczciwe postępowanie, niezgodne z regułami, zasadami’; wyr.rzecz., karty; (…) bank w latach 70. XX wieku przystąpił do brudnej gry (…).
brudne interesy
Brudny
Brudy
brudzić sobie ręce
‘zajmować się nieczystymi, nieuczciwymi sprawami’; zwrot; Po co brudzić sobie ręce?
brukowe pismo
‘niewiele warta, niepoważna, plotkarska gazeta, prasa’; wyr. rzecz.; Oprócz tego bracia wydają brukowe pismo „Paparazzi” (…).