Przeciwnicy Konstytucji 3 Maja pod opieką carycy Katarzyny II zawiązali konfederację w Petersburgu (kwiecień 1792). Od miejsca oficjalnego jej ogłoszenie– Targowicy – nazywana ona jest konfederacją targowicką. Głównym jej celem miało być obalenie postanowień Konstytucji 3 Maja.
Na czele konfederacji stanęli: Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski. Konfederaci zwrócili się o pomoc do carycy Katarzyny II, która wysłała do Rzeczpospolitej swe wojska. Interwencja rosyjska przekształciła się w wojnę polsko-rosyjską. Wojska Rzeczpospolitej pomimo zwycięstw pod Zieleńcami (Józef Poniatowski) i Dubienką (Tadeusz Kościuszko) zostały pokonane. Zwycięstwo konfederacji przypieczętowało przystąpienie do niej króla. Władzę w kraju przejęli konfederaci. W styczniu 1793 roku Rosja i Prusy zdecydowały się na kolejny rozbiór Rzeczpospolitej.
Konfederaci barscy, fragment obrazu Józefa Brandta
II rozbiór Polski:
| Państwo rozbiorowe | Tereny utracone przez Rzeczpospolitą |
| Rosja | wschodnia Białoruś, Ukraina, Podole |
| Prusy | Gdańsk, Toruń, Wielkopolska, zachodnie Mazowsze |
W II rozbiorze Rzeczpospolita straciła 308 tys. km2 oraz 4,2 milionów mieszkańców.
Król Stanisław August Poniatowski, Marcello Bacciarelli. Caryca Katarzyna II