Wojna polsko-szwedzka została wznowiona w II połowie XVII wieku. Trwała ona od 1655 do 1660 roku i potocznie nosi nazwę „potop szwedzki”.
Przyczyny wojny:
– konflikt polsko-szwedzki o dominację w rejonie Bałtyku,
– próba podporządkowania Rzeczpospolitej Szwecji i powstrzymanie ekspansji państwa rosyjskiego, które zwyciężało w wojnie z Rzeczpospolitą,
– pretensje polskich Wazów do korony Szwecji.
Przebieg wojny:
1655 rok – wkroczenie wojsk szwedzkich na tereny Rzeczpospolitej,
– kapitulacja wojsk polskich,
– król Jan Kazimierz opuszcza kraj i udaje się na Śląsk,
– obrona Jasnej Góry przed Szwedami;
1656 rok – elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm (lennik Rzeczpospolitej) zawiera sojusz ze Szwecją,
– Stefan Czarniecki toczy wojnę podjazdową z wojskami szwedzkimi,
– powrót Jana Kazimierza do kraju,
– traktat w Radnot (próba rozbioru Polski pomiędzy Szwecję, Siedmiogród, Bohdana Chmielnickiego i Bogusława Radziwiłła),
– Austria i Dania wypowiadają wojnę Szwecji;
1657 rok – traktaty welawsko-bydgoskie (elektor brandenburski zrywa sojusz z Szwecją za cenę zwolnienia go z zależności lennej);
1658-1659 – wojna na terytorium Danii.
Skutki wojny:
1660 rok – pokój w Oliwie (Polska traci większą część Inflant, król Polski zrzeka się praw do tronu Szwecji, potwierdza utratę lenna pruskiego).
Oblężenie Częstochowy przez Szwedów, miedzioryt niemiecki