Sejm walny był ogólnopaństwowym przedstawicielstwem szlachty. Za datę ostatecznego ukształtowania się sejmu walnego uważany jest rok 1493, kiedy to Jan Olbracht zwołał sejm składający się z trzech stanów sejmujących – izby poselskiej (posłowie wybierani przez sejmiki ziemskie), senatu (senatorowie będący najwyższymi urzędnikami w państwie) i króla.
Do kompetencji sejmu należało nakładanie podatków, zwoływanie pospolitego ruszenia, zawieranie traktatów międzynarodowych. Pozycja sejmu została ugruntowana na mocy przywileju z 1505 roku (Nihil novi), według którego król nie mógł uchwalać nowych praw oraz zmieniać przywilejów szlacheckich bez zgody sejmu. W XVII wieku zasada jednomyślności w podejmowaniu decyzji doprowadziła do kryzysu funkcjonowania sejmu poprzez nadużywanie liberum veto.
Warto pamiętać
Cieszę się, że mogłem oglądać ten bałagan, bowiem myślę, że na całym świecie nie ma nic podobnego (...) Kto na własne oczy nie widział polskiego sejmu, nie może mieć o tym najmniejszego wyobrażenia.
(Woodward, poseł angielski w Warszawie; 1729)
Pojęcia
sejm walny – od XV wieku najważniejszy organ ustawodawczy w państwie polskim, składający się z izby poselskiej, senatu i króla
sejmiki ziemskie – zjazdy szlachty z poszczególnych ziem; posiadały one kompetencje skarbowe i ustawodawcze. Od XV wieku na sejmikach tzw. przedsejmowych szlachta wybierała posłów na sejm walny
Literatura
Historia sejmu polskiego. Tom 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej. Red.J. Michalski. Warszawa 1984.
W. Czapliński: Dzieje sejmu polskiego do roku 1929. Kraków 1984.
Daty
1493 rok - powstanie sejmu walnego
1505 rok - konstytucja Nihil novi
1652 rok - pierwsze zerwanie sejmu poprzez liberum veto
Oś czasu
1607 - pojawienie się Dymitra II Samozwańca
1712 - pierwszy bunt niewolników w Nowym Jorku
1787 - Stany Zjednoczone przyjmują dolar jako jednostkę pieniężną
