Oto zdanie:
Doświadczeni nauczyciele przedmiotów ścisłych cierpliwie przygotowywali swoich uczniów do egzaminów maturalnych.
Co rozpoznajemy i określamy?
– części mowy
– części zdania
– związki składniowe
– zrobimy również wykres
• części mowy (rozbiór gramatyczny)
doświadczeni – przymiotnik, M, l. mn., r. męskoosobowy
nauczyciele – rzeczownik, M, l. mn., r. męskoosobowy
przedmiotów – rzeczownik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy
ścisłych – przymiotnik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy
cierpliwie – przysłówek
przygotowywali – czasownik, 3 os. l. mn., r. męskoosobowy, czas przeszły
swoich – zaimek przymiotny, B, l. mn., r. męskoosobowy
uczniów – rzeczownik, B, l. mn., r. męskoosobowy
do egzaminów – wyrażenie przyimkowe, D, l. mn.,r. niemęskoosobowy
maturalnych – przymiotnik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy
• części zdania (rozbiór logiczny) i wykres
Spróbujmy udowodnić, że jedno z dopełnień (uczniów) jest dopełnieniem bliższym.
Uczniowie byli przygotowywani przez doświadczonych nauczycieli przedmiotów ścisłych do egzaminów maturalnych.
Strona czynna została zastąpiona stroną bierną.
• związki składniowe
– związek główny:
nauczyciele (co robili? ) przygotowywali – związek zgody,
– związki poboczne:
nauczyciele (czego? ) przedmiotów – związek rządu
przedmiotów (jakich? ) ścisłych – związek zgody
przygotowywali (jak? ) cierpliwie – związek przynależności
przygotowywali (kogo? ) uczniów – związek rządu
przygotowywali (do czego? ) do egzaminów – związek rządu
uczniów (jakich? ) swoich – związek zgody