Stwórca i jego dzieło. Analizując Hymn Jana Kochanowskiego i fragment hymnu Święty Boże Jana Kasprowicza, porównaj sposoby przedstawienia Boga, świata i człowieka

Utwory Hymn Jana Kochanowskiego oraz Święty Boże Jana Kasprowicza to przykład konfrontacji dwóch epok, Renesansu i Młodej Polski reprezentujących odmienną filozofię i wartości. Odrodzeniowy humanizm i powrót do antycznych wzorców jest w tym przypadku opozycją do młodopolskiego dekadentyzmu.

Oba dzieła to hymny skierowane do Boga, w przypadku Kochanowskiego, jako przedstawiciela renesansu, utwór ma charakter klasyczny jest podniosły i patetyczny. Zbiorowy podmiot liryczny w sposób typowy dla epoki odrodzenia jest obiektywny i wyraża się z szacunkiem, poprzez apostrofę wychwala i gloryfikuje Boga. Mówi o Jego wszechobecności i monumentalności, nadaje mu cechy genialnego artysty i kreatora kochającego i dbającego o swe dzieło: „...wszędy pełno Ciebie, […] Tyś pan wszystkiego świata…” Określa Boga jako dobrego opiekuna, który interesuje się losami stworzonego przez siebie świata. Hymn o regularnych rymach, przepełniony różnymi środkami stylistycznymi mających na celu podkreślenie wszechwładności Boga, takimi jak: anafory „…Tobie […] Tobie…”, peryfrazy „…Tyś niebo zbudował…”, pytania retoryczne ”Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary…” oraz wiele epitetów „…Biały dzień […] Zagorzałe zboża…”. Świat przedstawiony w utworze jest wyidealizowany, piękny i harmonijny, przepełniony bogactwem. Jest genialnym dziełem swego stwórcy danym człowiekowi, który czerpie z niego radość i szczęście. Kochanowski przedstawia człowieka wdzięcznego Bogu za jego dar, jakim jest świat i jego opieka nad ludźmi.

Inną wymowę ma Święty Boże Jana Kasprowicza, w którym złamane zostały tradycyjne zasady hymnu, jest on emocjonalny i nieregularny. Podmiot liryczny reprezentujący młodopolską postawę wobec Boga, apostrofą zwraca się z wyrzutem i ironią do swego stwórcy. Zawarte w utworze środki stylistyczne takie jak epitety „…senne podbiały, fioletowe szaleje…” podkreślają nastrój melancholii, peryfrazy „…wlecz się nieszczęsnym łanem…” oraz wykrzyknienia „…i ani spojrzysz na padolny smug!” są próbą wywarcia pewnego wpływu na Boga, zwrócenia jego uwagi na zapomniany przez niego świat. Bóg postrzegany jest jako potężny i niedostępny władca, który jest obojętny na los świata oraz nieszczęście ludzi których stworzył. Według Kasprowicza świat pozostawiony jest własnemu losowi bez opieki Boga. Jest chaotycznym i przygnębiającym miejscem, źródłem życiowego dramatu osamotnionego człowieka. Podmiot liryczny, to osoba buntująca się przeciwko Bogu, oskarżająca go o bierność i zło panujące na świecie.

Oba utwory łączy wspólna tematyka, przedstawiająca stwórcę oraz jego dzieło, jednakże ukazują one nam dwie różne wizje. U Kasprowicza jest to demitologizacja Boga, apatyczność świata i dekadentyzm świata oraz indywidualny kontakt ze stwórcą. Natomiast Hymn Kochanowskiego ma wymiar uniwersalny, człowiek wdzięczny Bogu, pełen optymizmu żyjący w wyidealizowanym świecie.