Zbrodnia i kara - Gatunek literacki
Zbrodnia i kara była w swojej formie nowatorska w stosunku do dotychczasowej twórczości powieściopisarskiej w Europie. Mimo że ogólnie określa się ją często jako powieść psychologiczną , tak naprawdę jest w znacznym stopniu synkretyczna ....
Gatunki synkretyczne - pojęcia
Ballada - gatunek synkretyczny.temat opiera się na wydarzeniach historycznych lub legendarnych, działania postaci służą prezentacji prawd życiowych lub zasad moralnych. W świecie realizm współistnieje z fantastyka. Świteź – narrator opowiada o...
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - Kto chce, bym go kochała - opracowanie
Typ liryki Rymowany, stroficzny (podzielony na sześć dystychów) wiersz Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ze względu na temat można zaklasyfikować do liryki miłosnej. Bohaterka wiersza – młoda kobieta wypowiada się, używając czasowników w 1 os. l....
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - Miłość - opracowanie
Typ liryki Rymowany, czterowersowy utwór Miłość jest przykładem liryki miłosnej, a także zwrotu do adresata i liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny używa czasowników w 1 os. l. poj. Podmiot liryczny i jego kreacja Podmiotem...
Tragizm i tragedia w literaturze greckiej i rzymskiej.
TRAGIZM DEFINICJA - kategoria estetyczna oznaczająca nierozwiązalny konflikt między dążeniami jednostki a siłami zewnętrznymi lub między różnymi dążeniami i skłonnościami tej samej jednostki zakończony klęską. WYJAŚNIENIE TRAGIZMU NA PODSTAWIE...
Od dytyrambu do dramatu antycznego. Omów charakterystyczne cechy tragedii antycznej na przykładzie "Antygony" Sofoklesa.
Antyczna tragedia Początek tragedii związany jest z kultem Dionizosa, boga winnej latorośli. Co roku odbywały się uroczystości w trakcie, których wykonywano chóralną pieśń zwaną dytyrambem. Początkowo ją improwizowano, ale pomiędzy Vii a VI w....
Ballady Mickiewicza przykładem nowatorstwa tego gatunku.
Na przykładzie trzech ballad Adama Mickiewicza wykaż nowatorstwo tego gatunku. W 1822 r. ukazał się w Wilnie I tom Poezji Mickiewicza. Zawierał on m.in. wielki manifest polskiego romantyzmu - Ballady i romanse. Cykl ten to zamknięta całość, w...
Cechy gatunkowe ballady na przykładzie kilku ballad Adama Mickiewicza
W roku 1822 Mickiewicz opublikował swój pierwszy tom ballad i romansów, a data ta jest również uważana jako przełom romantyczny w Polsce. Zawierały one znacznie odmienną wizję literatury od dotąd panującej – klasycznej. Szukała ona bowiem źródeł...
Ryszard Kapuściński - Podróże z Herodotem - opracowanie
Geneza utworu Podróże z Herodotem zostały wydane w 2004 r., a więc trzy lata przed śmiercią Ryszarda Kapuścińskiego, który do dziś uznawany jest za „cesarza reportażu”, czyli najwybitniejszego i najbardziej cenionego zagranicą polskiego...
Gatunki literackie Romantyzmu.
Ballada Termin pochodzi od słowa "ballare" (tanczyc), które oznaczało ludową pieśń taneczną, wywodzącą się z Prowansji. Na przełomie XIV i XV wieku doszło do wykrystalizowania się literackiego gatunku lirycznego o ściśle określonej...
MIt - jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.
Mit – opowieść o bogach, stworzeniu świata i człowieka, dziejach rodów, ludzkich uczuciach. Wyraża wierzenia danej społeczności, jest własnością wszystkich jej członków, obrazuje odwieczne emocje i postawy człowieka. Mity opowiadają zwłaszcza o...
Epika
Epika jest jednym z trzech rodzajów literackich (obok liryki i dramatu). Ukształtowała się z ustnych sag, podań, legend i mitów o przeszłości. Po czym rozpoznać epikę? - obecność narratora - świat przedstawiony - fabuła i (układ...
Kazimierz Wierzyński - Kufer - opracowanie
Typ liryki Wiersz Kazimierza Wierzyńskiego Kufer jest przykładem liryki bezpośredniej. Podmiot liryczny już w pierwszym wersie używa zaimka „mój powrót”, potem również pojawiają się zaimki: „moja ojczyzna”, „mój wielki majątek” i czasowniki w...
Gatunki literackie epoki Renesansu.
Gatunki literackie epoki renesansu LIRYKA - Fraszka (J. Kochanowski: „Na lipę”, „Na zdrowie”< „Na dom w Czarnolesie”), - Poemat satyrowy („Satyr albo dziki mąż”), - Pieśń (J. Kochanowski: „Wieczna sromota”, „Czego chcesz od nas’ Panie),...
Gatunki literackie oświecenia wyrazem tendencji epoki i ich charakterystyka.
Można stwierdzić, że były to gatunki użytkowe, takie, w których łatwo było pouczać publiczność, ukazać i ośmieszyć wady społeczne, postulować reformy - zwłaszcza w klasycznym nurcie literatury. Cele takie wymogła potrzeba ratowania...
Polski dramat romantyczny.
Dramat romantyczny- to typowy dla literatury romantycznej gatunek dramatu, którego budowę cechuje tzw. „forma otwarta” czyli struktura charakteryzująca się odrzuceniem tradycyjnych reguł kompozycyjnych (m.in. zasady trzech jedności),...
Nowela - podstawowe informacje.
Najwazniejsze nowele Tematy: * niedola ubogich, szczegółnie dzieci: "Nasza szkapa" M.Konopnicka "Janko muzykant" H.Sienkiewicz "Anielka" B.Prus "Katarynka" B.Prus * walki narodowo wyzwoleńcze...
Liryka romantyczna - ballada i sonet.
Literatura romantyczna odznacza się charakterem lirycznym,co oznacza,że jest ona ekspansją jej twórców,ujawnia ich wnętrze,jest skrajnie subiektywna. W przypadku polskich romantyków liryka-jako rodzaj literacki-nie stanowi największej i...
Gatunki biblijne.
GATUNKI BIBLIJNE - PIEŚŃ - HYMN - PSALMY - MODLITWY - LAMENTACJE - POEMATY - LISTY - KRONIKI - EPOSY - EWANGELIE - KAZANIA - TRAKTATY FILOZOFICZNE - KODEKS PRAW - SAGA RODU - WYROCZNIA - APOKALIPSA
Cechy antycznej tragedii, jej budowa
Tragedia antyczna to najwyżej ceniony przez starożytnych gatunek literacki. Zrodził się on w starożytnej Grecji, wywodził się z obrzędów religijnych (Dionizje Wielkie). Cechuje go: - Utwór sceniczny, przedstawiany przez trzech aktorów...
Przedstaw cechy powieści młodopolskiej na wybranym przykładzie.
Na podstawie „Ludzi bezdomnych” - Stefan Żeromski tworząc powieść, tworząc powieść skorzystał z doświadczeń XIX w. pisarzy realistów - Utwór cechuje mimetyzm, a więc wydarzenia przedstawione w „Ludziach Bezdomnych” są prawdopodobne - Żeromski...
Kazimierz Wierzyński - Ojczyzna chochołów - opracowanie
Typ liryki Ojczyzna Chochołów to wiersz pochodzący z tomu Wolność tragiczna z 1936 r. Jest to przykład liryki bezpośredniej, na co wskazują zaimki np. „nas”. Utwór to również przykład liryki zwrotu do adresata, gdyż druga i trzecia strofa...
Określ cechy gatunku poematu heroikomicznego na podstawie "Monachomachii".
Poemat heroikomiczny jest parodią poematu heroicznego; jest oparty na wzorcu we wszystkich swoich aspektach poza jednym - tematyką (tu: walka w ręcz między zakonami); śmieszność utworu polega na połączeniu podniosłego języka z banalną wręcz...
Poemat dygresyjny
Gatunek poezji wierszowanej łączący elementy epickie z lirycznymi (subiektywizacja narracji), silnie nasycony elementami dyskursywnymi. Poemat dygresyjny odznacza się luźną, fragmentaryczną kompozycją, jego epizody łączy najczęściej postać...
Sonet.
SONET - jest to kunsztowna kompozycja stroficzna zlożoną z 14 wersów,dzieli sie na 2 czterowiersze o powtarzajacych się rymach i 2 trójwiersze o rymach odmiennych pocątkowo podwójnych,później potrójnych;tercety są przy tym tak skonstruowane,by nie...
Cechy gatunkowe powieści poetyckiej na przykładzie "Giaura" - Byrona.
Powieść poetycka jest gatunkiem literackim ukształtowanym w okresie romantycznym. Za jej twórcę uważa się Waltera Scotta, jednak człowiek, który doprowadził ją do perfekcji jest Byron. Jest to dłuższy utwór wierszowany o charakterze epickim...
Gatunki typowe dla Baroku.
A) GATUNKI LITERACKIE EPIKA * pamiętnik - osobista relacja o faktach i zdarzeniach znanych autorowi z doświadczenia . Od dziennika różni się dystansem narracyjnym dzięki któremu wydarzenia nie tylko są przedstawione lecz i komentowane przez...
Rodzaje i gatunki literackie w literaturze II połowy XVII wieku.
Jakie rodzaje i gatunki literackie występują w literaturze II połowy XVII wieku: ich źródła, czemu zawdzięczają swą popularność? W oświeceniu bardzo rozwinęły się gatunki literackie, które nadawały się do celów dydaktycznych, a to wymuszone...
Cechy gatunkowe eposu antycznego
1. Temat odnoszący się do ważnych wydarzeń historycznych, przełomowych dla danego narodu. 2. Patetyczny podniosły styl, obecność porównań homeryckich i epitetów stałych, typowych dla eposu. 3. Obecność wszechwiedzącego narratora...
Lalka - Gatunek literacki
Dzieło Prusa jest przykładem powieści . Zgodnie z wymogami gatunku w Lalce możemy wskazać płaszczyznę narracji oraz świata przedstawionego, w skład którego wchodzi rozbudowana, wielowątkowa fabuła (tu: wątek główny – koleje życia Stanisława...
Przedstaw cechy dramatu awangardowego na przykładzie "Szewców".
W XX-leciu oryginalnością odznacza się rozwój dramatu jako gatunku literackiego, między innymi nurtu groteski i drwiny, zaliczającego się do ówczesnego nurtu awangardy; nurt ten oznaczał się współczesnym humorem, wyczuciem aktualnych problemów,...
Józef Czechowicz - Na wsi
Typ liryki Wiersz Czechowicza jest przykładem liryki bezpośredniej, która jednak dopiero w ostatnim wersie okazuje się taką być: „tuli do mnie dziecięce policzki / chroni przed złem”. Cztery wcześniejsze strofy przywodzą na myśl typ liryki...
Bajka.
W Oświeceniu bajka cieszyła się ogromną popularnością ze względu na dydaktyczny charakter ujęty w zwięzłej i atrakcyjnej formie.Bajka należy do najstarszych utworów dydaktycznych.Wywodzi się z twórczości ludowej,a jako utwór literacki wykształcila...
Marcin Świetlicki - Dla Jana Polkowskiego - opracowanie
Typ liryki Wiersz Marcina Świetlickiego jest przykładem liryki bezpośredniej, choć wiemy o tym dopiero z ostatniej strofy, w której pojawiają się czasowniki w 1 os. l.p.: „Patrzę w oko smoka / i wzruszam ramionami”. Sensy utworu Tytuł...
Przedstaw cechy i odmiany dziewiętnastowiecznej powieści.
W epoce pozytywizmu było wiele popularnych gatunków piśmiennictwa. Jednym z nich była powieść. Pierwsze formy powieściowe pojawiły się już w starożytnej Grecji i znosiły one dystans świata przedstawionego od teraźniejszych odbiorców. Początki...
Powieść jako gatunek.
Powieść pozytywistyczna brała wzorce z realistycznych powieści romantycznych Józefa Ignacego Kraszewskiego i Józefa Korzeniowskiego. Początkowo miała charakter tendencyjny; ograniczona założeniami utylitaryzmu i schematyczna w środkach wyrazu....
Przedstaw znane typy powieści historycznej
W pozytywizmie następuje rozkwit wszelakiej literatury nadającej się do przekazywania pewnych wartości edukacyjnych; jednym z ważnych gatunków jest przeżywająca swój rozkwit powieść historyczna; ciężko wykazać istnienie jasnych i oczywistych...
Halina Poświatowska *** (Jestem Julią) - opracowanie
Typ liryki Już pierwszy wers utworu Haliny Poświatowskiej – „Jestem Julią” – wskazuje drogę interpretacyjną. Mamy tu do czynienia z liryką bezpośrednią, w której dwudziestotrzyletnia Julia, w formie monologu lirycznego, mówi o swej, dość...
Styl Homerowy
Styl epicki odpowiada tematowi:wielkie czyny potrzebują wielkich słów.Dzieło Homera przenika więc patos.Homer opisuje świat bez pośpiechu,chcąc zarejstrować wszytsko:pochodzenie i historię życia bohaterów,urodę przyrody,piękno przedmiotów,powagę...
Rodzaje i gatunki literackie uprawiane w literaturze XVI w.
Termin „renesans” oznacza odrodzenie, czyli odnowienie i przywołanie ideałów antyku, odrodzenie nauki po stuleciach „ciemnej” epoki średniowiecza. Początkowo termin odrodzenie używano w znaczeniu odrodzenia państwa na wzór starorzymski. Miało...
Gatunki i pojęcia epoki Antyku.
MIT - Jest to opowieść o stałej wartości fabularnej, wyrażająca wierzenia danej społeczności. Innymi słowy jest to narracyjna wypowiedź obrazująca wierzenia. Mity podejmują takie tematy jak stworzenie świata, początek ludzkości, czasy odległe oraz...
Epos Homera jako najdawniejszy wzór rodzaju literackiego epiki.
Na przykładzie „Iliady” Homera Epos – gatunek literacki, utwór rozbudowany przedstawiający dzieje bohaterów mitologicznych lub historycznych na tlen ważnych wydarzeń z przeszłości; epos klasyczny – epopeja (epopei) około VIII wieku. -...
Charakterystyka gatunków: dramat liturgiczny, misterium, mirakl
1)Dramat liturgiczny – w pełni podporządkowany Kościołowi, -z jednej strony mieści się już w konwencji dramatu, z drugiej zaś był jeszcze całkowicie podporządkowany obowiązującej liturgii -inscenizacja wybranych wydarzeń ze Starego i Nowego...
Sklepy cynamonowe - Gatunek literacki i język utworu
Proza poetycka Schulza Twórczość prozatorska Brunona Schulza to zjawisko literackie w epoce dwudziestolecia międzywojennego, którego nie można porównać z niczym innym. Pisarz tworzy bowiem zupełnie niespotykane dotąd światy, oddaje się...
Józef Czechowicz - Żal
Typ liryki Nieregularny, wolny wiersz o kompozycji klamrowej (na początku i na końcu utworu pojawiają się podobne motywy) Józefa Czechowicza jest przykładem liryki bezpośredniej. Na podstawie wiedzy o życiu i twórczości Czechowicza można...
Bajki i satyry - dwa narzędzia poprawy świata.
Bajki i satyry należą do gatunków literatury dydaktycznej. W okresie oświecenia ukształtowały się dwie formy bajek. Bajki epigramatyczne albo ezopowe i bajki narracyjne lub lafontenowskie. W satyrach natomiast wyróżniamy: satyry obyczajowe o...
Od dytyrambu do dramatu antycznego. Charakterystyczne cechy tragedii antycznej na przykładzie "Antygony"
Antyczna tragedia Początek tragedii związany jest z kultem Dionizosa, boga winnej latorośli. Co roku odbywały się uroczystości w trakcie, których wykonywano chóralną pieśń zwaną dytyrambem. Początkowo ją improwizowano, ale pomiędzy Vii a VI w....
Definicja postmodernizmu na podstawie Imienia Róży
Umberto Eco w posłowiu do „Imienia Róży” definiuje założenia literatury postmodernistycznej – jeśli wszystko zostało już powiedziane, każde słowo napisane, wszystkie emocje i uczucia wyrażone, to jedyny sposób na przedstawienie dręczących nas...
Tragedia.
Tragedia powstała w starożytnej Grecji z religijnych obrzędów na cześć Dionizosa, boga wina, urodzaju, winnej latorośli. W czasie tego święta wieśniacy przebierali się w skóry zwierzęce, bo tak wyobrażali sobie towarzystwo Dionizosa. Na czele...
Kazimierz Wierzyński - Zielono mam w głowie - opracowanie
Typ liryki Wiersz Wierzyńskiego Zielono mam w głowie to typ liryki bezpośredniej, której podmiotem lirycznym jest najprawdopodobniej poeta. O typie liryki świadczą przede wszystkim czasowniki w 1 os. l.p., np. „mam”, „rozdają”, ale też...