Symbioza i Mikoryza

Symbioza

Amfiprion okoniowy (Amphiprion ocellaris) w symbiozie z ukwiałem.
Symbioza - forma interakcji między gatunkami, rozmaicie rozumiana w różnym czasie i w różnych grupach naukowców, w pierwotnym rozumieniu forma ścisłego współżycia niezależnie od korzyści i straty (a więc także mutualizm, komensalizm i pasożytnictwo), w węższym rozumieniu, zwłaszcza w niektórych polskich środowiskach naukowych, jako synonim mutualizmu.
Symbioza - zjawisko ścisłego współżycia przynajmniej dwóch gatunków, które przynosi korzyść każdej ze stron (mutualizm) lub jednej, a drugiej nie szkodzi (komensalizm). W nowszym podejściu, ze względu na częste trudności w dokładnym ustaleniu bilansu strat i zysków współżyjących organizmów, niektórzy naukowcy symbiozą nazywają każde trwałe współżycie organizmów, także pasożytnictwo. Jest to uzasadnione m.in. dlatego, że w niektórych układach charakter współżycia może zmieniać się w czasie i jeden z symbiontów może w pewnych okresach czerpać więcej korzyści, stając się pasożytem i doprowadzając do upośledzenia lub śmierci drugiego symbionta.
Przykład symbiozy: ukwiał oraz pustelnik. Odwłok pustelnika jest miękki i pozbawiony pancerza. Dlatego wyszukuje on pustą muszlę ślimaka i chowa w niej odwłok. Na tej muszli osadza się ukwiał. Pustelnik, poruszając się, przenosi ukwiała z miejsca na miejsce. Dzięki temu ukwiał ma większą możliwość zdobycia pokarmu, natomiast pustelnikowi zapewnia ochronę przed wrogami.
Do symbiozy zalicza się również często protokooperację i wtedy wyróżnia się:
mutualizm - symbioza obligatoryjna, związek ścisły i konieczny
protokooperacja - symbioza fakultatywna, związek luźniejszy i niekonieczny, może być okresowy
Powszechnie spotykanym rodzajem symbiozy jest mikoryza - współżycie korzeni roślin i grzybów, gdzie grzyb wspomaga pobieranie wody i soli mineralnych stanowiąc "przedłużenie" systemu korzeniowego rośliny, a sam pobiera substancje odżywcze z korzenia powstające w drodze fotosyntezy. Innym przykładem jest symbioza bakterii jelitowych i ich gospodarzy, bakterii wiążących azot atmosferyczny i niektórych roślin (bobowate, azolla).
Szczególnym przykładem symbiozy jest endosymbioza, tj. stan, w którym jeden z symbiontów żyje w ciele drugiego (gospodarza).
Przykłady definicji
Symbioza (symbiosis). Współżycie dwóch lub większej liczby gatunków, w których obie strony czerpią korzyści nie szkodząc drugiej. W symbiozie mogą być związki pokarmowe i przestrzenne

Mikoryza

Mikoryza u wrzosu
Mikoryza - występujące powszechnie niepasożytnicze lub rzadziej słabo pasożytnicze współżycie korzeni lub innych organów, a nawet nasion roślin naczyniowych (roślin wyższych z takich gromad jak: nasienne, paprotniki, czy mszaki) z grzybami (dotyczy około 85% gatunków roślin wyższych z całego świata).
Tego typu symbioza daje obu gatunkom wzajemne korzyści, polegające na obustronnej wymianie substancji odżywczych, rośliny mają lepszy dostęp do wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych ale także do substancji regulujących ich wzrost i rozwój, które produkuje grzyb, ten zaś korzysta z produktu fotosyntezy roślin - glukozy.

Powstanie mikoryzy
Odkrycia mikoryzy dokonał w roku 1880 polski botanik, Franciszek Kamieński. Mikoryza, czyli związek grzyba z rośliną, sięga jednak aż ordowiku, gdy prymitywne rośliny zaczęły podbój lądów. W dewonie grzyby mikoryzowe towarzyszyły już lepiej rozwiniętym roślinom naczyniowym. Grzyby z rzędu Glomales pomogły roślinom wejść w nowe środowisko.
Rodzaje mikoryzy
Ze względu na stopień inwazyjności strzępek grzybni do komórek roślinnych wyróżnić można:
mikoryzę ektotroficzną (ektodermalną), czyli zewnętrzną, gdy strzępki grzybni oplatają korzenie roślin tworząc tzw. opilśń (mufkę) i wnikają do wnętrza wypełniając przestwory komórkowe, tworząc sieć Hartiga, dzięki czemu mogą przejąć dotychczasowe funkcje włośników, które w takim wypadku zanikają;
mikoryzę endotroficzną (endodermalną), czyli wewnętrzną, tu strzępki grzybni wnikają bezpośrednio do tkanek roślinnych a włośniki nie zanikają;
mikoryzę ektendotroficzną, czyli mieszaną, gdzie strzępki jednocześnie wnikają do komórek roślinnych i tworzą na zewnątrz opilśń.
Przykłady mikoryzy [edytuj]
Rozwój wielu gatunków roślin jest całkowicie zależny od obecności określonego gatunku grzyba, gdzie brak partnera grzybowego oznacza śmierć dla rośliny, ale i wiele znanych gatunków grzybów kapeluszowych dojrzewa tylko wtedy, gdy grzybnia ma dostęp do korzeni drzew dlatego przy tego rodzaju symbiozie mówimy o mutualizmie. Mikoryza jest powszechnym zjawiskiem w przypadku drzew leśnych, tu niektóre grzyby wykazują specjalizację w wyborze partnera, ograniczając się do określonego gatunku, np.:
maślak zwyczajny i sosna zwyczajna (mikoryza nie występuje u sosen rosnących na glebach bogatych w składniki pokarmowe);
grzyby z rodzaju koźlarz i brzoza;
grzyby z rodzaju borowik i sosna, buk zwyczajny, dąb, czy grab.
Jeżeli chodzi o rośliny, to np. nasiona storczykowatych kiełkują tylko w obecności grzybni, a obecność strzępek grzybni stwierdzono w nasionach wielu roślin, np. niecierpków, wrzosu.
Może się zdarzyć, że w symbiozie z grzybem biorą udział całe rośliny, czego efektem jest powstanie nowego organizmu, różniącego się pod względem morfologicznym i biologicznym od każdego z symbiontów co miało miejsce w przypadku porostów, gdzie z cudzożywnym grzybem współżyją nierozerwalnie organizmy samożywne (glony lub sinice).
Literatura [edytuj]
Falińska K., 1996. Ekologia roślin, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Ewa Nieckuła ?W koalicji z grzybem?, nr 9/2006, s. 32 ? 35.

Jakbym dodała nie tu gdzie trzeba to pisać^^ ;//