Jacob Burckhardt Konstantyn Wielki Czasy Konstantyna Wielkiego

Cesarz rzym. od 306; syn Konstancjusza I Chorusa. Po śmierci ojca obwołany przez legiony rzym. w Brytanii cesarzem Zachodu, wyruszył na ich czele do Italii przeciw pretendentowi do tronu, Maksencjuszowi; pokonał go w 311 pod Turyntem, zdobył Medalion i Weronę, w 312 zadał mu ostateczną klęskę w bitwie przy mości Mulwijskim. w 323 pokonał ces. Licyniusza władajacego wschodnią częścią państwa i zjednoczył je pod swym panowaniem. W 326 na miejscu gr. miasta Bizancjum założył Konstantynopol. W 313 ogłosił wolność wyznania chrześcijańskiego. Przeprowadził reorganizację armii rzymskiej.

Rozdz I
Od Nerwy do Marka Aureliusza ( lata 96-180) po Chrystusie) w państwie Rzymskim trwał spokój. Syn Kommodusa (180-192) utrozył szczególny organ włądzy regencyjnej złożonej z \"najlepszych sposobów senatu\" który zginął na skutek zwykłego spisku pałacowego. Natomiast Septymiusz Sewer (193-211) pierwszy uosobił władzę wojskową w sposób doskonały. Na tron Cesarski występuje odrażający potwór, którego nazywano Karakallą (211-217). Karakalla od lat młodzieńczych okazywał złośliwość i pychę: szczycił się, że za wzór wziął sobie Aleksandra WIelkiego. Po Wielkich sporach na czele państwa stanęli razem dwaj młodzi Sytyjczycy, dalecy krewni Antoninów i Swwera - skuzynowani z sobą Heliogabal i neco od niego młodszy Aleksander Sewer - oraz ich matki, Soemis i Mammea, a także wspólna babka Julia Meza. Rządy Heligabala (218-222), mimo całej ich ohydy i niedorzeczności, mają pewne znaczenie dla dziejów władzy rzymskiej; nieprawdopodobna wprost rozrzutność, azjatycki przepych, wyzute z wszelkiej refleksji życie. Następnie na tron wstąpił pasteż tracki Maksymin syn Gota i kobiety z plemienia Alanów, a zatem zupełny barbarzyńca z pochodzenia, na domiar zaś także pod względem wykształcenia(235-238). Po zamordowaniu Cesarzy żołnierze obwołali Augustem młodego Gordiana (238-244). Gordianowi jako współrządca o kolejno odbierał mu wszystkie godności, a wreszcie pozbawił życia. Obwołoano cesarzem Filipa (244-249), przybylego tymczasem do rzymu. Następnie Decjusz(249-251) był nade wszystko idelaistą obarczonym wszelkimi złudzeniami. Senat i tym razem uczynił użytek z przysługującego mu prawa i obok obwołanego przez żołnierzy Gallusa mianował 9251) własnego cesarza, Hostyliana, który jednak wkrótce rozchorował się i zmarł. Wielkie państwo na wschodzie utworzyła Zenobia wnuczka Ptolemeusza egipskiego, a także sławnej Kleopatry któa panowała później (267-273).
Rozdz II
Doświadczenia ostatnich stuleci pokazało, ze również najlepsi władcy, wybawcy państw, padli ofiarą zwykłego zdradzieckiego mordu i żołnierskich buntów. Według wszelkiego prawdopodobieńśtwa stało się w roku 285, a cesarstwo rozpadłoby się może już na zawsze. Dioklecjan chwycił się właściwego środka zapobiegawczego: skupił wokół siebie następców i współrządców.
Zaprowadzony przez Dioklesjana podział czynności w sprawach państwa zpowodzeniem w całości wykonał i pozostawił do rozstrzygnięcia wyłacznie swojemu adoptowanemu synowi Galeriuszowi który jednego z zaufanych oficerów uczynił Cesarzem zachodu. Dioklacjan miał nadać piętno czegoś nieodwracalnego i nieuniknionego Adopcji i następstwom. W życiu Dioklecjona przepowiednie i wróżby zajmowały ważne miejsce. Wymiarem rządów DIoklecjona było zwłaszcza ograniczenie czasu trwania władzy cesarskiej. Bądz co bądż w wielu dziedzinach otwarcie zerwał ze starożytną tradycją. Już od początku swego panowania w ogóle nie utrzymywał więzi z Rzymem. Napięcia między senatem a imperatorami wynikało z tego że Deklecjan został Cesarzem bez udziału tego gremium i sam mianował swoich współrządców. Nigdy nie wstrzymał darów na cele publiczne ani też igrzyska w Rzymie. Powiększenie przez Dioklecjan liczby wojsk było konieczne i uzasadnione, jak bowiem zobaczymy, cesarz musiał połowę państwa wyrwać z rąk uzurpatorów i barbarzyńców, i zwiększył liczbę urzędników. Nowy system katastralny Dioklecjan polecił wprowadzić w całym cesarstwie w ostatnim roku swoich rządów (305). Mowa, co prawda, o tym że \"nakazał wymierzyć grunta i obciążył je podatkami\". Panowanie Dioklecjana, było chyba jednym z najlepszych i najbardziej dobroczynnych jakie kiedy kolwiek znało cesarstwo.
Rozdz. III
Galia południowa i zach płynąca Mara o godzinę drogi do Vincennes złączyły się z Sekwaną tworzą półwysep, na którym póżniej wzniesiono klasztor benedyktyński Saint-Maur-les-Fosses. Wiele okolic GAlii pozostało w ruinie; obciążeni znacznym zadłużeniem właściciele ziemscy. Istnieje wzmianka o gotach i sarmatach.
Rozdz IV
Wschodnie Cesarstwo walczyło o swoje istnienie z Arabami,
którzy przemierzali wschód z mieczem w dłoni i Koranem. Tpczyły się wojny z Persją w którym żyli potężni Zydzi. Dioklecjan kiedy pokonał swoich wrogów zajął się wschodem. Toczyło się wiele wojen kraj był zniszczony.
Rozdz V na ostatnie lata panowania Dioklecjana i Maksymiliana pada okropny cień wielkich prześladowań, w których w potokach krwi ginęli męczennicy chrześcijańscy. Wyższa konieczność dziejowa przekazła tradycję ludziom młodym a pogaństwo doprowadziło cesarstwo Rzymskie do całkowitego zbarbaryzowania i uncestwienia. W ustroju kościoła pojawiły się w owych czasach początkowe oznaki kształtowania się jego wewnętrznej hierarchi. Ogromnej przewagi pogaństwao znalazło się w całkowitym rozkładzie i to w takim stopniu że jego dalsze istnienie było by więc więcj eniż wątpliwe, nawet gdyby ni epojawiło się chrześcijaństwo. Nie ulega wątpliwości ze nawet w najpóżniejszym okresie panowanai chrześcijaństwa nie wyparły owej autentycznej religii greckiej i Rzymskiej, że nie zastąpiły jej magia i zaklęcia ani też nie unicestwiła filozoficzna abstrakcja. Religia klasyczna uległą zaciemnieniu i okaleczeniu jeszcze w inny sposób a mianowicie w skutek jej pomieszania z kulturami wyznawanymi w prowincjach podbitych oraz w krajach obcych. 2 przyczyną teokracji było uznanie polityczne którego Grecy i Rzymianie wogóle wyznawcy politeizmu udzielali bogom innych ludów.3. przyczyną przyjmowanie obcych kultów był lęk i strach prześladujące pogan którzy utracili wiarę w dotychczasowych bogów. Natomiast Religia Rzymska mogłą przyczynić się do podniesienia ich na wyższy szczebel cywilizacji czyli z ludami Hiszpani, Galii, Brytanii.
Z okresu Rzymskiego jest zachowane wiele inskrypcji poświęconych wiele bogom i boginiom wszelkim niebianom i zgromadzeniu Bogów. Religia Chrześcijańska w porónaniu z ogromną ilością pomieszań najprzerózniejszych poglądów jest niczym w porównaniu z religią u pogan.
Rozdz VI
Pojedyńcze zjawiska mania cudó fanatyzm pogański, mistyka i marzycielska Asceza, wyraźne zażnacają się na każdej karcie dziejów III stulecia. Tęsknota wielka do nieśmiertelności akt moralno religijny, ufanie żuca się na łono tego co wietrzne. 2 piękne postacie Amor i Psycha są oparte na wyobraźni są oparte na duszy ludzkiej. Nieśmiertelność jest misternie przedstawiana w 3 postaciach jako luna i prozerkina, oraz Bogini podziemna Hekate, ale najpotęzniejsza ze wszystkich religii był kult Mitry który również rozcił sobie prawo do głoszenia zbawienia i nieśmiertelnośc. Człowiek starożytny odczuwając własną nędze nie miał jednak poczucia Grzechu to też odpuszczenie grzechów przez słowo nie mogło mu pomóc. Wiara w demony i jej wpływ na monoteizm pogański trzeba jeszcze zwrócić uwagę na Zabobony i magiczne obrzędy okresu przejściowego. Wiele z owych Zabobonów i brzędów stanowia ciąg dalszy już wcześniej prkatykowanych zwyczajów. Chociażby węrdowni zaklinacze, magia, wróżby na podstawie oględzin wnętrzności ludzkich co praktykowano już od czasów najważniejszych od narozmaitszych ludów zwłaszcza na jeńcach wojennych. Musiało zwyciężyć chrześcijaństwo ponieważ sposób bez porównani a prostszy i niezwykła siłą najgłębszego przekonania odpowiedziało na wszystkie pytania których rozwiązaniem trudzono się w owych bardzo burzliwych czasach.
Rozdz VII
Sztuka Grecka pociągneła na wschód swoją siłą wypierała dawne formy narodowe z jednym wyjątkiem jaki stanowiły budowle i rzeźby egipskie na południe od Aleksandrii. W okresie panowania Rzymskiego sztuka już nigdy nie osiągneła takiego znaczenia jakie było jej udziałem u Greków w epoce rozkwitu. Wraz z Chrześcijaństwem na Sarkofagach zamiast owych pogańskich postaci zjawiał się Chrystus i apostołowie lub tez niektóre sceny ze starego i nowego testamentu. Panowanie treści nad formą musiało też sprawić ze w sztuce chrześcijańskiej malarstwo wzieło Gurę nad Rzeźbą, przedstawioano święte postacie dokonane za pomocą środków artystycznych. Poezja Antyczna w chwili zetknięcia się z Chrześcijaństwem nie zyskała znów tak wiele jak morzna by się spodziewać. Wszechwładnie panowała Retoryka i niepodzielnie rządząca wychowaniem z 7 tak zwanych sztuk wyzwolonych Gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki muzyki, geometrii i astronomii. Tworzyły kanon wykształcenia młodzieńców wyższego stanu. Retoryka przez całe 4 stulecia była przedmiotem najwyższego zaintersowania.
Rozdz VIII
Dioklecjan mimo całej swej Energii był tak zabobonny że wszelkie najgorsze domysły były by tu uzasadnione. Wróżby nieustannie pouczają go o przyszłości i dalszym biegu rzeczy. GAleliusz twierdzi ze Hcrześcijanie Rzekomo porzucili wiarę swoich przodków i utworzyli sekty, nakazano im więc aby wrócili do dawnych porzędków. Teonas uważa gdyby któryś szambelanów Chrześcijan otrzymał zarząd biblioteki Cesarskiej i rozmów na tematy Literackie mógłby przekonać Cesarza o prawdziwości Religii Chrześcijańskiej. I po ogłoszeniu Edyktu zginął pewien trzcigodny Chrześcijanin który zerwał i podeptał plakat. Wtedy wybuchły powstania Chrześcijan na wschodzie które sprawiły że ogłoszono 2 Edykt zawierajaćy nakaz uwięzienia wszystkich starych gmin. Po 2 Edykcie zarządzającym uwięzienie ducownych został wydany III którego mocą więzniowie jeśli złożą ofiary bogom mieli być uwolnieni w przeciwnym jednak razie należy ich do tego skłaniać wszystkimi sposobami. W roku 306 pojawił aisę nowa postać Konstantyn którego Historia słusznie nazwał Wielkim. Konstantyn miał przez całe życie nie poddawać się ani nie starać się uchodzić za Chrześcijanina. Stanowczo dązyć do swojego Celu, ambitnie zawsze odwołując się do wyższej konieczności, wszystkie wojny domowe bezpośrednio oddziałwały n aprześladowania i mają najściślejszy związek ze sprawą następstwa tronu. Tymczasem Cesarz ogłosił sie obrońcom Chrześcijan, Kosciołowi nadano charakter stowarzyszenia i zwrócono wszystki świątynie oraz należne do niego grunty które przeszły poprzednio na rzecz skarbu albo znalazły się w posiadaniu osób prywatnych. Bez Dioklecjana nie byłoby Konstantyna czyli siły na tyle potężnej aby niczym nie naroszone państwo przenieść z dawnego do nowego stanu i przenieść punkt ciężkości władzy. okropne intrygi rodzinne rozgorzały gwałtowną wojną w której konstantyn musiał być stroną atakującą, przewaga była po stronie konstantyna. Konstantyn czekał cierpliwie aż w roku 323 objął panowanie i bacznie obserwował Chrześcijaństwo. Kiedy wzrosła ilość gmin i rozwijał się harakter chierarchi. Konstantyn swój gniew w roku 319 obrócił przeciwko Chrześcijanom. Każdy synot(zgrom.) stawało się teraz niebezpieczne. O wiele trudniej wyjaśnić ostatnie wielkie polityczne przedsięwzięcie podjęte przez Konstantyna a mianowicie dokonany przez niego podział Cesarstwa. Testament dotyczący podziału Cesarstwo był niewątpliwie ogłoszony publicznie i powrzechnie znany, Konstantyn musiał dokonać podziału choćby dlatego aby utrzymać Dynastię napewno przewidywał ze jego synowie będą z soba wojowali o najwyższą władzę w państwie. Z całego swojego otoczenia konstantyn który prześladowął swoich najbliższych najpierw zabił syna bratanka , potem żonę, a następnei emnóstwo przyjaciół najlepiej traktował swoją matkę Helenę. Ostanie lata swojego życia poświęcił dobroczynności i pobożności podrużom, oraz zakłądał kościoły. Zmarł majac lat 80. ryumf dziedziczenia utrzymał się przez całą epokę bizantyjską. Wynosząc do włądzy coraz to nowe i przeważnie długotrwałe dynastię.
Rozdz IX
Konstantyn człowiek Genialny którego pochłania Ambicja i rządza włądzy, nie morze mówić o Chrześcijaństwie lub pogaństwie czy o śwoadomej religijności lub bezbożnośći. Całe życie pozostaje w sprzeczności wprowadził tolerancję wzgledem chrześcijaństwo jako Religii dozwolonej lecz rozpowszechnił w armii godło, które choć każdy mógł z nim łączyć dowolne wyobrażenie. Nie wystąpił z ową odznaką wobec ludności lecz wobec wojska. Chrystus w jego koncepcji miał być bogiem obok innych Bogów, a jego wyznawcy poddanymi obok sług Bogów pogańskich. Niezwykle zagadkowo przedstawiaja się kazania które konstantyn co pewien czas głosił w obliczu dworu i wielu tysiecy sluchaczy chciał panować nad swoimi poddanymi. Poganie przypuszczając że Konstantyn nawrócił się naprawdę a nie pozornie. w ostatnim dziesięcioleciu swojgo życia okazał swoje niechrześcijaństwo, zezwalał tez innym na budowanie świątyń pogańskich. W ostatnich latach swojego życia bardzo zbliżył się do pogaństwa. Każdy sam według włąsnej miary rzeczy wyrobić sobie zdanie o wyznawaniu pzez konstantyna chrześcijaństwa i o jego Chrzcie n ałożu śmierci.
Rozdz X
Konstantyn przerażajaco nadużywał władzy, Chodz w zasadzie działania wojenne ustały konstantyn wytoczył potok krwi aby odbudować jedność państwa a zarazem dokonać jego zagadkowego podziału. Pośró wzniesionych przez konstantyna gmachów obok wielu wspaniałych kościołów znajduje się bezsprzecznie również 2 świątynie pogańskie. Bybudował 28 bibliotek 11 forów, 10 wielkich bazylik, 11 ogromnych term, 2 amfiteatry, 3 teatry, 2 cyrki, dwór administracja i armia. Właściciele Ziemscy też nie zawsze byli szczęśliwi, podejrzliwie traktowani przez władze, obarczeni obowiązkami wynikającymi z ich zaszczytnego położenia ustawicznie nękani przymusowymi kwaterunkami a często, popadali w kłopoty pieniężne. Konstantyn przez wiele stuleci oddziaływał na dzieje swiata, wiele udzielił dla palestyny, otoczył Jerozolimę blaskiem oraz pobożność czasów rzymskich, a średniowiecze po upywie 0,5 tys. lat nie wyrwały by się z niewoli Islamu.