Chadecja - chrześcijańska demokracja

Chrześcijańska demokracja potocznie nazywana chadecją jest nurtem politycznym i społecznym, który pojawił się pod koniec XIX wieku jako odpowiedź myśli katolickiej na rosnące wpływy świeckiego socjalizmu, skrytykowanego w papieskiej encyklice Rerum novarum papieża Leona XIII. Nazwa „chrześcijańska demokracja” po raz pierwszy została użyta przez księdza Antoine’a Pottiera i następnie zaakceptowana przez papieża.

Myśliciele katoliccy zaczęli zdawać sobie sprawę, iż Kościół katolicki może utracić wpływ na robotników, jeżeli nie zaproponuje konkurencyjnej doktryny politycznej wobec socjalizmu. Doktryna chrześcijańskiej demokracji opiera się na dwóch źródłach: społecznej nauki Kościoła katolickiego oraz kierunku filozoficznego zwanego personalizmem, który przykłada szczególną wagę do pojęcia osoby. W 1860 roku zatwierdzono formalnie prawną strukturę frakcji katolickiej w pruskim parlamencie tworząc partię Centrum-Frakcja Katolicka.

Podstawą doktryny partii chadeckich jest coś, co można by określić mianem chrześcijańskiego humanizmu, wśród którego kilka zasad jest szczególnie istotnych. Po pierwsze człowiek jest osobą, co stanowi o jego nienaruszalności i wyznacza rangę jego godności. Po drugie osoba ludzka jest istotą złożoną, mającą swój wymiar biologiczny, psychologiczny, intelektualny, społeczny i nadprzyrodzony. Po trzecie zasady życia społecznego wyznaczone są przez kategorię dobra wspólnego i zasadę solidaryzmu społecznego. Po czwarte rodzina uznana jest za najważniejszą grupą społeczną – zdrowie rodziny jako instytucji stanowi o zdrowiu społeczeństwa. I wreszcie po piąte podstawą ustroju gospodarczego jest wolny rynek, jednak państwo chroni najsłabszych poprzez ograniczone prawo ingerencji. Ideą chadecji jest umiejscowienie się jako opcja świata pluralistycznego, chrześcijańska demokracja nie łączy państwa i religii. Błędem jest zatem traktowanie partii chadeckich jako politycznych przybudówek któregokolwiek z Kościołów chrześcijańskich. Nie są to ani partie wyznaniowe, ani nawet religijne, gdyż zakładają pełną autonomię organizacyjną od Kościołów.

Najwybitniejszym polskim reprezentantem tego myślenia był papież Jan Paweł II ze swoją encykliką Laborem Exercens z roku 1981, w której po raz pierwszy otwarcie w oficjalnej nauce Kościoła uznano, iż wolny rynek jest najlepszym sposobem rozwoju społecznego. Zgodnie z chrześcijańską demokracją własność prywatna jest prawem naturalnym.

Najważniejszymi hasłami chadeków są "Solidaryzm społeczny", "Własność prywatna", "Człowiek członkiem wielu wspólnot", "Szacunek dla biednych i potrzebujących". Chadecja popiera społeczeństwo solidarne, bezkonfliktowe oraz rozwijające się harmonijnie. Taki stan chce osiągnąć poprzez rozwijanie indywidualnych wartości moralnych i etycznych u obywateli.

Chadecja od dawna powinna zmienić nazwę na ...decja. Z chrześcijaństwa została z niej bowiem bardzo niewiele. Większość dużych partii chadeckich powstałych już po II wojnie światowej oddaliło się od katolickich korzeni i przyjęło charakter ponad wyznaniowy – członkami partii są także osoby należące do wyznań niechrześcijańskich i niewierzące. Współczesna chrześcijańska demokracja inspirowana jest zasadami etyki chrześcijańskiej, zrezygnowała natomiast z odniesień do religii.