Dnia 22 VI 1941 roku wojska niemieckie, realizując plan „Barbarossa”, zaatakowały Związek Radziecki. Trudno znaleźć rozsądne wytłumaczenie dla tego kroku Hitlera, ponieważ do tego czasu ZSRR był lojalnym sojusznikiem Niemców (wywiązywał się m.in. z wszelkich umów gospodarczych).
Józef Stalin pewny, że nie grozi mu najazd z zachodu, skoncentrował trzon swych wojsk na wschodzie, obawiając się zaczepnych działań ze strony Japonii. Dla niego wybuch wojny z Niemcami był zupełnym zaskoczeniem. Korzystając z takiej sytuacji, trzy grupy armii niemieckiej w szybkim tempie zajmowały europejską część ZSRR, starając się zrealizować główne cele strategiczne:
1) zdobyć Leningrad i kraje nadbałtyckie,
2) zająć Moskwę,
3) zdobyć Ukrainę z Kijowem.
Plany te powiodły się jedynie połowicznie. Wojska niemieckie dotarły do Leningradu i Moskwy, rozpoczynając późną jesienią oblężenie tych miast. Nie udało się ich Niemcom zdobyć; zostali bowiem zaskoczeni przez szybko rozpoczynającą się, mroźną zimę. Od wiosny 1942 roku ofensywa niemiecka przeniosła się więc na południe, gdzie celem Hitlera było zdobycie Ukrainy i zagłębi naftowych na Kaukazie. W sierpniu 1942 roku Niemcy doszli do położonego nad Wołgą Stalingradu (armia gen. Friedricha von Paulusa). Miasta nie udało się zdobyć. Mało tego, 19 XI 1942 roku rozpoczęło się kontruderzenie rosyjskie, które zupełnie zmieniło losy wojny na tym froncie. Armia niemiecka została otoczona, a w lutym 1943 roku rozbita (gen. von Paulus wzięty do niewoli). Wielomiesięczna bitwa pod Stalingradem była przełomowym wydarzeniem dla losów całej II wojny światowej. Do tego czasu Niemcy i ich sojusznicy stale rozszerzali obszar okupowany przez siebie. Odtąd ich zdobycze będą się sukcesywnie kurczyć i proces ten nie zostanie zahamowany aż do końca wojny. Tempo przesuwania się Armii Czerwonej na zachód, z początku wolne, przyspieszone zostało znacznie po zwycięstwie w bitwie na Łuku Kurskim, rozpoczętej 5 VII 1943 roku pod wsią Prochorowka. Starcie to, określane mianem największej bitwy pancernej w II wojnie światowej, spowodowało, że wojsko niemieckie na trwałe już utraciło inicjatywę strategiczną. Na początku 1944 roku odblokowano po wielomiesięcznym oblężeniu Leningrad, a latem w wyniku operacji „Bagration” wyzwolono Białoruś. Ofensywa radziecka w 1944 roku zatrzymana została dopiero na linii Wisły, na co duży wpływ miał wybuch <powstania warszawskiego>. Równocześnie z prowadzeniem skutecznych operacji wojskowych na arenie dyplomatycznej Stalin usilnie zabiegał u aliantów w sprawie otwarcia tzw. drugiego frontu. W ten sposób Niemcy atakowani od wschodu i od zachodu musieliby podzielić swoje wojsko i ich opór byłby znacznie słabszy. Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zwlekał z rozpoczęciem walki przeciwko Niemcom w Europie przewidując, że im później to nastąpi, tym mniejsze będą straty Brytyjczyków. W zamian proponował Rosjanom daleko idącą pomoc w sprzęcie; długi czas również optował za otwarciem drugiego frontu na Bałkanach, na co nie chciał przystać Stalin. Dopiero gdy przywódca radziecki na początku 1944 roku zagroził zawarciem z Niemcami separatystycznego pokoju, otwarcie drugiego frontu stało się faktem. Nastąpiło to 6 VI 1944 roku w Normandii (operacja „Overlord”). Realizujące ją: 1. Armia USA i 2. Armia brytyjska 9 VII 1944 roku zajęły Caen, następnie Marsylię i Tulon. Paryż został wyzwolony w efekcie antyhitlerowskiego powstania 24 VIII 1944 roku. Tempo posuwania się armii sprzymierzonych przyspieszone zostało po zwycięstwie nad Niemcami w bitwie pod Falaise, 7-17 VIII 1944 roku. W październiku tego roku wyzwolono Belgię i rozpoczęto oswobadzanie Holandii, gdzie jednak walki przeciągnęły się aż do maja 1945 roku. W styczniu tego roku rozpoczęła się radziecka ofensywa zimowa i pierścień oblężenia wokół Niemiec zaczął się coraz bardziej zacieśniać. Po przekroczeniu Odry na przełomie stycznia i lutego armia radziecka zbliżyła się do Berlina. Ostrzał miasta rozpoczął się 26 IV 1945 roku, a 2 V 1945 roku Berlin skapitulował.
W tym czasie wojska amerykańskie dotarły, po przełamaniu kontrofensywy niemieckiej w Ardenach (styczeń 1945 roku) i rozbiciu zgrupowania niemieckiego w Zagłębiu Ruhry, do Łaby. Tam, w miejscowości Torgau, nastąpiło spotkanie z idącą od wschodu Armią Czerwoną. Kapitulacja Niemiec nastąpiła w Reims 7 V 1945 roku, a powtórzona została w Berlinie w dniu następnym. W tym czasie nie żył już przywódca III Rzeszy, Adolf Hitler. 30 IV 1945 roku popełnił samobójstwo w oblężonym Berlinie.
„Na Berlin!”