Energia słoneczna
Słońce jedna z miliarda gwiazd, jest źródłem energii wszystkich znanych istot żyjących na Ziemi. Energia tej gwiazdy docierająca na Ziemię w ciągu 40 minut pokryłaby całoroczne zapotrzebowanie człowieka na nią. Jest ona najbezpieczniejszym...
Symbioza i Mikoryza
Symbioza Amfiprion okoniowy (Amphiprion ocellaris) w symbiozie z ukwiałem. Symbioza - forma interakcji między gatunkami, rozmaicie rozumiana w różnym czasie i w różnych grupach naukowców, w pierwotnym rozumieniu forma ścisłego współżycia...
Znaczenie grzybów w przyrodzie i życiu człowieka
Na pierwszy rzut oka nalot na serze i holenderska choroba wiązów mają ze sobą niewiele wspólnego. Oba zjawiska są jednak spowodowane działalnością grzybów. Grzyby odegrały doniosłą rolę w historii ludzkości – zachodzące dzięki nim procesy...
Jakie znaczenie w przyrodzie odgrywają pierwotniaki?
Dodatnie znaczenie pierwotniaków w przyrodzie Niektóre z wiciowców żyją w symbiozie (we współpracy) z termitami (mieszkają u nich i trawią drewno, które zjadają termity), Pierwotniaki orzęsków, zamieszkujące układ pokarmowy bydła,...
Odnawialna źródła energii
Kryzys energetyczny w 1973 r., który spowodował skokowy wzrost najpierw ceny ropy naftowej, a następnie wszystkich innych paliw, względy ochrony środowiska oraz rozwój techniki kosmicznej zwiększyły zainteresowanie nowymi, niekonwencjonalnymi...
Bakterie, wirusy, glony, grzyby, protisty - najważniejsze
Bakterie Bakterie - sposób odżywiania a) samożywne - autotrofy: bakterie zielone, hemosynteza (bakterie siarkowe, wodorowe...) b) cudzożywne - heterotrofy: - rozkładają martwą materię organizmów...
Zanieczyszczenia powietrza
Co to jest zanieczyszczenie powietrza? Zanieczyszczenie powietrza to gazy oraz aerozole , które zmieniają naturalny skład atmosfery. Mogą one być szkodliwe dla człowieka i jego otoczenia . Czyste powietrze składa się z gazów które...
Związki organiczne i nieorganiczne
1. Związki organiczne wchodzą w skład organizmów żywych np. białka, tłuszcze, cukry. Mają one skomplikowaną budowę, można je spalić, głównym budulcem jest węgiel. 2. Związki nieorganiczne mają prostą budowę, nie ulegają spalaniu, wchodzą w...
Układ rozrodczy - sprawdzenie wiadomości
SPRAWDZENIE WIADOMOŚCI: UKŁAD ROZRODCZY 1. Na czym polega rozmnażanie? 2. Wymień sposoby rozmnażania się i krótko je omów. 3. Jakie znasz sposoby rozmnażania bezpłciowego? 4. Omów krótko budowę i funkcje narządów rozrodczych męskich oraz...
Choroby zakaźne i choroby niezakaźne
WSTEP: Zdrowie- stan prawidłowo funkcjonującego, niedotkniętego chorobą, żywego organizmu Choroba- jedno z podstawowych pojec medycznych , ogólne określenie każdego odstępstwa od stanu określanego jako pełnia zdrowia organizmu. Choroba polega...
Podział organizmów cudzożywnych
Organizmy roślinożerne Ten rodzaj pokarmu zawiera niewiele łatwo przyswajalnych substancji odżywczych, dlatego roślinożercy pochłaniają ogromne ilości pożywienia. Mają zbudowane przewody pokarmowe. Żyją w nich bakterie i pierwotniaki...
Czym zajmuje się biologia?
1. Biologia jest to nauka o życiu. Przykładowe dziedziny biologii: - ekologia - nauka badająca zależności zachodzące pomiędzy organizmami a środowiskiem. - zoologia - nauka o zwierzętach. - anatomia - budowa wewnętrzna organizmów. - morfologia...
Znaczenie grzybów w przyrodzie i w gospodarstwie
W przyrodzie: - rozkład obumarłych szczątek roślinnych i zwierzęcych - są reducentami - tworzą próchnicę - biorą udział w procesie samooczyszczania się zbiorników wodnych - biorą udział w procesie mikoryzy W gospodarstwie: - służą jako...
Rośliny i ryby bałtyckie.
Rośliny: -Taśma -Morszczyn -Widlik -Gałęzatka Ryby: -Szprot -Iglicznia -Makrela -Śledź -Płastuga (Flądra) -Dorsz -Okoń -Szczupak -Ciernik -Leszcz -Płoć -Łosoś szlachetny -Węgorz europejski
Jadłospis dla nastolatki w wieku 13-15 lat (ok. 2700 kcal)
JADŁOSPIS - Odpowiednia ilość dzienna: ok. 2700 kcal Śniadanie: 25%: ok.675 kcal Drugie śniadanie: 10%: ok. 270 kcal Obiad: 40%: ok. 1080 kcal Podwieczorek: 10%: ok. 270 kcal Kolacja: 15%: ok. 405 kcal Śniadanie: ok. 675 kcal -...
Znaczenie stawonogów w przyrodzie i gospodarce człowieka
Stawonogi są dziś największą grupą zwierząt zarówno pod względem liczby gatunków jak i biomasy. Występują praktycznie we wszystkich dostępnych zwierzętom środowiskach- od głębokich mórz po bezwodne pustynie. Nieliczne bywają nawet wewnętrznymi...
Liść Kasztana
Liście Ustawione naprzeciwlegle, dłoniastodzielne, złożone z 5–9 listków na długich ogonkach. Kwiaty Obupłciowe lub rozdzielnopłciowe w tym samym kwiatostanie, zazwyczaj zebrane w okazałe, wyprostowane wiechy o wys. do 30 cm, w kolorze...
Budowa korzenia
Korzeń dzieli się na kilka odcinków tak zwanych stref, różniących się budową i pełnionymi funkcjami. Przyrost korzenia na długość następuje w strefie zwanej STOŻKIEM WZROSTU. Składa się ona z drobnych komórek, które stale się dzielą. Stożek...
Ekologia i ochrona środowiska
Człowiek jest nierozerwalną częścią przyrody, a więc troska o jej przetrwanie leży w jego najgłębszym interesie. Nie zawsze o tym pamiętano lub starano się nie zauważać konsekwencji naszych działań. Starajmy się tak żyć, aby następnym pokoleniom...
Mięśnie - budowa i funkcje
Układ mięśniowy (ok. 600 mięśni – 40-45% masy ciała): - Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana (buduje mięśnie szkieletowe; skurcz tych mięśni jest Szybki i zależny od naszej woli). - Tkanka mięśniowa głodka (buduje mięśnie gładkie; występują...
Typy naczyń krwionośnych
Naczynia, u kręgowców wyróżniamy naczynia krwionośne i limfatyczne, natomiast u bezkręgowców występuje jeden typ naczyń przewodzący hemolimfę. Naczynia wysłane są śródbłonkiem lub utworzone są tylko ze śródbłonka (naczynia włosowate) oraz mięśni...
Podstawowe elementy budowy organizmu!
1.Struktura budowy narządów: Komórki- tkanki- narządy- układy narządów- organizm 2.Komórka jest podstawowym elementem funkcjonalnym ( funkcje życiowe zachodzą na terenie komórki) i strukturalnym ( wszystkie organizmy zbudowane są z komórek)...
Liść - wytwórnia pokarmu - notatka
Rozmieszczenie liści na łodydze: - skrętoległe - naprzeciwległe - okółkowe Modyfikacje liści: - czepne; groszek - wabiące; poinsecja - pułapkowe; dzbanecznik - ciernie; kaktusy - magazyny wody; litopsy - spichrzowe; cebulaFunkcje...
Wielka Rafa Koralowa
Wielka Rafa Koralowa Wielka Rafa Koralowa czy też Wielka Rafa Barierowa (ang. Great Barrier Reef) – największa na świecie rafa koralowa, położona u wybrzeży Australii. Jest to wyjątkowy, największy na Ziemi wytwór organizmów żywych, widoczny...
Znaczenie pierścienic
Bezkręgowce te są pokarmem dla innych zwierząt wodnych. Przykładem mogą być wieloszczety. Organizmy takie nazywamy konsumentami. Niektóre gatunki pierścienic są wykorzystywane jako nawozy np. nereidy japońskie. Faktem jest, że organizmy te...
Sarny
Sarna jest najmniejszym przedstawicielem żyjącej u nas zwierzyny płowej. Sylwetka sarny ma w sobie coś z delikatności, a nawet z elegancji, w szczególności kiedy jest w ruchu. Sarna ma drobną i proporcjonalną budowę z tym, że wyższy ma zad niż...
Budowa i rola kręgosłupa
Kręgosłup składa się z 33 – 34 kręgów. W zależności od okolicy ciała, kręgosłup dzieli się na następujące odcinki: - Szyjny albo karkowy, składający się z 7 kręgów (c1-c7) - Piersiowy algo grzbietowy - 12 kręgów (th1-th12) - Lędźwiowy – 5...
Od komórki do organizmu
Podstawową jednostką funkcjonalną każdego organizmu jest komórka, zawierająca liczne organelle komórkowe (np. mitochondria, lizosomy, siateczka śródplazmatyczna, plastydy, błona komórkowa), które spełniają specjalistyczne funkcje życiowe....
Najczęstsze schorzenia aparatu ruchu w treningu siłowym
Kończyna górna i bark Aparat ruchu człowieka jest podatny na różnego typu wady lub zniekształcenia. Część z nich może być wrodzona, ale zdecydowaną większość powodują: nieprawidłowa postawa podczas wykonywania...
Skorupiaki
Nazwa "skorupiaki" wzięła się oczywiście od twardych, wapiennych płytek, tworzących ochronną skorupę pokrywającą ciała tych zwierząt. Skorupiaki należą do tych stawonogów, wraz z owadami i pajęczakami. Z innymi stawonogami łączy je fakt...
Mchy i paprocie - cykle rozwojowe
Mszaki są niewielkimi roślinami lądowymi. Rosną w miejscach zacienionych i wilgotnych. Zbudowane są z chwytników, łodyżki ulistnionej, łodyżki bezlistnej, która kończy się zarodnią, która może być przykryta wieczkiem, w środku znajdują się...
Znaczenie lasów w przyrodzie i gospodarce człowieka
Lasy -płuca ziemi, filtrują powietrze, pochłaniają dwutlenek węgla i zanieczyszczenia. W zamian dają ludziom i wszystkim zwierzętom, tlen niezbędny do życia oraz do istnienia. To ekosystem pełen bioróżnorodności, choć w ścisłym powiązaniu jak...
Narządy zmysłów
Do narządów zmysłu należą: oczy, uszy, jama nosowa, język i jama ustna oraz skóra. Wzrok- zdolność do odbierania bodźców ze środowiska i ogół czynności związanych z analizą tych bodźców czyli widzenie. Narząd wzroku składa się z gałki...
Komórka: zwierzęca, roślinna, grzyba i bakterii.
1. KOMÓRKA jest podstawową jednostką z której zbudowane są wszystkie organizmy żywe (wyjątek: wirusy). Odpowiedzialna jest za wzrost organizmu: matabolizm jako całość. 2. Podział organizmów ze względu na ilość komórek: a) JEDNOKOMÓRKOWE np....
Przyczyny tworzenia dziury ozonowej
Przyczyną tworzenia się dziury ozonowej jest niszczenie ozonu w atmosferze przez freony. Są to związki chemiczne, które w wyniku promieniowania ultrafioletowego rozkładają się na węgiel, fluor i chlor. Chlor wchodzi następnie w reakcję z ozonem...
Funkcje oraz budowa krwi
Funkcje krwi : 1. Transport tlenu i CO2 2. Transport substancji odżywczych, witamin i hormonów 3. Odprowadzanie do narządów wydalniczych (nerki, gruczoły potowe) i do wątroby substancje zbędne, lub szkodliwe 4. Transport komórek krwi z...
Ptaki i ssaki
Ptaki to gromada czworonożnych kręgowców stałocieplnych o przednich kończynach przekształconych w skrzydła i ciele pokrytym piórami. Mimo że podobnie jak płazy i gady składają one jaja, to równocześnie potrafią je chronić i wysiadują w zbudowanych...
Wędrówki Łososi i Węgorzy
WĘDRÓWKI ŁOSOSI Dojrzałe łososie żyją w morzach, ale ich ikra rozwija się dobrze w wodzie słodkiej – w zimnej, dobrze natlenionej wodzie górskich potoków. Gdy nadejdzie czas tarła, dziesiątki gatunków łososia wyruszają w daleką podróż w górę...
Mleko i produkty mleczne
Mleko i produkty mleczne należą do artykułów żywnościowych o bardzo bogatych walorach odżywczych. Ze względu na różnorodność występujących w nich składników odżywczych. Produkty te są niezbędne i niezastąpione w naszej diecie. Przede wszystkim...
Fotosynteza w skrócie
Fotosynteza - proces syntezy węglowodanów z CO2 i H2O przy udziale energii świetlnej i chlorofilu. Fotosynteza zachodzi w ciałkach zieleni. 6CO2 6H2O energia ----> C6H12O6 6O2 Niezbędne warunki do przebiegu procesy fotosyntezy: ~...
Wpływ zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby na organizmy zwierzęce i roślinne
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza Powietrze jest mieszaniną gazów, z których składa się atmosfera ziemska. Głównymi jego składnikami są; azot stanowiący ok. 78% i tlen ok. 21%. Pozostałą część stanowią inne gazy: argon, dwutlenek węgla...
Znaczenie grzybów
Grzyby odrywają ogromną rolę w ekosystemie lasu. Grzyb dostarcza roślinie wody i soli mineralnych, a otrzymuje w zamian związki organiczne. Niektóre grzyby pomagają drzewom w kiełkowaniu. Grzyby mają duże znaczenie jako pokarm dla zwierząt, a...
Modyfikacja łodygi
Modyfikacjom ulegają również lodygi nadziemne. Mogą one być wykształcone jako: - ciernia czyli silnie zdrewniałe, sztywne i ostre struktury chroniące przed roślinożercami, od kolcy różniące się trwalszym połączeniem z wiązkami przewodzącymi...
Higiena układu nerwowego
Higiena- nauka badająca wpływ czynników środowiska na zdrowie. W praktyce dąży do usuwania z otoczenia czynników ujemnych, a wprowadzania dodatnich, w celu ochrony zdrowia oraz zapewnienia jednostce i społeczeństwu najlepszych warunków rozwoju...
Cechy budowy dżdżownicy umożliwiające jej życie w glebie
Budowa dżdżownicy świadczy o przystosowaniu do życia w glebie. Cechy: - wydłużony kształt ciała - umożliwiają poruszanie się w szczelinach gleby - przód w kształcie klina i drążenie korytarzy. - nabłonek pokrywający ciało, który...
Skutki dziury ozonowej
Kilka najważniejszych i najgroźniejszych skutków powstawania dziury ozonowej: Pierwszym i podstawowym skutkiem oddziaływania dziury ozonowej na Ziemię jest globalne ocieplenie, czyli znaczna zmiana warunków klimatycznych w różnych częściach...
Tkanki Roślinne - z opisem
TKANKI ROŚLINNE *TWÓRCZE występuje przede wszystkim na stożkach wzrostu łodygi i korzenia oraz między łykiem a drewnem *STAŁE TKANKA MIĘKISZOWA jednorodna tkanka roślinna, która wypełnia znaczną część organizmów roślin. Zbudowana z...
Komórka zwierzęca roślinna i bakteryjna
Komórka roślinna Chloroplast-zielony plastyd zawierający chlorofil. W chloroplastach odbywa się proces fotosyntezy. Chloroplasty zawierają własny DNA, zdolne są do rozmnażania. Występują w liściach i...
Człowiek prehistoryczny
Ziemia istniała już co najmniej 3 mld. lat, zanim pojawiły się na niej pierwsze oznaki życia. Kiedy ognista planeta ostygła, uformowała się jej atmosfera. Deszcze zapełniły morza, a w morzach powstało życie. Nie do końca wiadomo, jak się to...
Fotosynteza - faza jasna i faza ciemna
Proces zamiany energii świetlnej na chemiczną wiązań asymilatów dzielimy na dwie wyraźne fazy: 1. Fazę Jasną Przebiega on w gronach chloroplastów i polega na wytwarzaniu siły asymilacyjnej czyli ATP i NADPH2. Fotony światła padając na...