Porównanie układów - jamochłonów,, płazińców, nicieni, pierścienic, mięczaków, stawonogów, szkarłupni

Układy:
- jamochłonów (1),
- płazińców (2),
- nicieni (3),
- pierścienic (4),
- mięczaków (5),
- stawonogów (6),
- szkarłupni (7)

Układ oddechowy
1. wymiana gazowa na drodze dyfuzji;
2. wymiana gazowa bezpośrednio przez powierzchnię ciała - brak układu oddechowego; u pasożytów wewnętrznych - oddychanie beztlenowe;
3. brak układu oddechowego; oddychanie beztlenowe u pasożytów lub wymiana gazowa całą powierzchnią ciała;
4. skąposzczety pijawki - wymiana gazowa całą ukrwiona powierzchnią ciała; morskie wieloszczety mają wyrostki skrzelowe na parapodiach tworzące skrzela zewnętrzne;
5. - pierzaste lub płatowate skrzela w jamie płaszczowej - chitony, głowonogi, małże i liczne ślimaki
- wewnętrzna powierzchnia jamy płaszczowej - jama płucna - ślimaki lądowe (płucodyszne)
- wymiana gazowa poprzez powierzchnią jamy płaszczowej - łódkonogi;
6. - skrzela - rozgałęzione, cienkościenne silnie ukrwione wyrostki u nasady odnóży - wodne skorupiaki
- worki płucne (płucotchawki) - parzyste komory podzielone na wąskie szczelinowate kieszonki omywane przez płyn jamy ciała, do których prowadzą przetchlinki; położone w odwłoku - pajęczaki
- tchawki - chitynowe rurki rozgałęziające się w całym ciele docierające do KAŻDEJ komórki ciała (ukł. krążenia nie uczestniczy w wymianie gazowej); ograniczają rozmiary ciała;
- u wielu stawonogów o małych rozmiarach ciała wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała;
7. słabo wykształcone narządy oddechowe - wyrostki skórne/ worki połączone z końcową częścią jelita / u wielu brak narządów oddechowych.

Układ pokarmowy
1. otwór gębowy - jama gastralna; zjawisko podwójnego trawienia; trawienie zewnętrzne - w jamie astralnej, obróbka za pomocą enzymów; trawienie wewnętrzne;
2. wirki: otwór gębowy (brzuszna strona ciała) - gardziel - jelito proste/rozgałęzione, ślepo zakończone; u pasożytów brak tego układu - chłoną całą powierzchnią ciała;
3. DROŻNY układ pokarmowy; otwór gębowy (otoczony wargami, zaopatrzony w ząbki sztyleciki itp.) - gardziel - jelito środkowe - otwór odbytowy; u pasożytów może dojść do zaniku tego układu lub jego części;
4. drożny z wyspecjalizowanymi odcinkami; jelito przednie (nabł. ektodermalny): otwór gębowy - jama gębowa - gardziel (mogą w niej być gruczoły; może się wysuwać na zewn.) - (u niektórych wole umięśniony żołądek) - jelito środkowe (nabł. mezodermalny) jelito tylne (nabł. ektodermalny) - prosto zbudowane;
5. jelito przednie, środkowe i tylne; otwór gębowy - mogą być szczęki; tarka w gardzieli, mogą tam uchodzić gruczoły ślinowe/jadowe; żołądek trzustkowątroba, otwór odbytowy w jamie płaszczowej;
6. jelito przednie, środkowe i tylne; procesy trawienia zachodzą TYLKO w jelicie śr; otwór gębowy otoczony narządami gębowymi; wątrobotrzustka; na granicy jelita śr tylnego - ujście narządów wydalniczych;

Układ krwionośny
1. brak
2. brak - substancje odżywcze przenoszone za pomocą płynu w parenchymie; u niektórych transport ułatwiony przez silnie rozgałęzione jelito;
3. brak - płyn wypełniający jamę ciała krąży w obrębie całego ciała, roznosząc substancje odżywcze i gazy oddechowe;
4. system naczyń krwionośnych, przebiegających wzdłuż ciała i okrężnie; 2 główne naczynia: grzbietowe brzuszne; nie występuje serce; zamknięty układ krwionośny; krew o różnym zabarwieniu;
5. otwarty układ krążenia; serce położone w worku osierdziowym, zbudowane z 1 komory, 1/2/4 przedsionki; kilka krótkich tętnic; u głowonogów układ jest półzamknięty 2 swoiste obiegi krwi serca skrzelowe;
6. otwarty; serce, niewiele naczyń krwionośnych, system przestrzeni zatok krwionośnych wokół narządów wewnętrznych; płyn krążący w układzie to hemolimfa; serce - rurkowate, po grzbietowej stronie ciała, perystaltyczne, do serca hemolimfa wpływa przez ostie;
7. hemalny; system zatok kurczliwe naczynie; zdublowany przez układ ambulakralny

Układ nerwowy
1. dyfuzyjny układ nerwowy, tworzony przez komórki nabłonkowo-nerwowe; TYLKO W EKTODERMIE; największe skupiska - na czułkach wokół otworu gębowego;
2. wirki - 2 zwoje nerwowe - centrum dowodzenia; od nich odchodzą liczne parzyste pnie nerwowe, połączone poprzecznymi spoidłami; narządy zmysłów: receptory chemiczne, dotykowe, proste oczka, u niektórych statocysty; pasożyty słabo rozwinięty ukł. nerw, pozbawione narządów zmysłów;
3. związany z powłokami ciała; centralna część - pierścień okołogardzielowy; 2-4 pary zwojów nerwowych; 6-8 pni nerwowych, połączonych poprzecznymi spoidłami; słabo rozwinięte narządy zmysłów;
4. drabinkowy układ nerwowy; oddzielony od powłok ciała; centrum - obrączka okołogardzielowa (2 zwoje nadgardzielowe 2 zwoje podgardzielowe); w każdym segmencie - 2 zwoje nerwowe połączone spoidłem; organy dotykowe receptory chemiczne, oczy - proste plamki barwnikowe, oczy pęcherzykowate; najlepiej rozwinięte zmysły - wieloszczety;
5. oddzielony od powłok ciała; chitony jednotarczowce - okołogardzielowy pierścień, 2 pary pni nerwowych; u wyżej uorganizowanych - wytworzenie na pniach nerwowych kilku zwojów; wyróżniamy pary zwojów głowowych, trzewiowych i nożnych; u głowonogów silnie scentralizowany układ; mózg chroniony chrzęstną puszką mózgową, oczy, budową zbliżone do oczu kręgowców wodnych; u reszty mięczaków - narządy dotyku statocysty;
6. scentralizowany; wytworzenie dwu- /trójdzielnego mózgu; mózg - obrączka okołogardzielowa - zwój podgardzielowy - zwoje tułowiowe; chemoreceptory, statocysty, włoski dotykowe, narządy tympanalne, oczy: proste złożone (apozycyjne superpozycyjne);
7. zdecentralizowany; centralny pierścień otaczający jelito z promieniście odchodzącymi od niego nerwami;

Układ rozrodczy rozmnażanie rozwój
1. rozmnażanie bezpłciowe - pączkowanie, podział poprzeczny, strobilizacja (dojrzały polip dzieli się na talerzyki, szczytowe z nich odrywają się i przekształcają w efyry); rozmnażanie płciowe - metageneza;
2. hermafrodyci; zapłodnienie najczęściej krzyżowe; różna liczba produkowanych jaj; rozwój może być prosty (wirki) lub złożony (przywry tasiemce);
3. w większości rozdzielnopłciowe, u niektórych wyraźny dymorfizm płciowy; żeńskie narządy rozrodcze: postać podwójnych, cienkich i ślepo zakończonych kanalików - cewek; słabo wyróżniające się odcinki: jajniki, jajowody i macice; 2 macice łączą się w pochwę, która ma otwór płciowy po stronie brzusznej ciała; męskie narządy rozrodcze - postać pojedynczej cewki; odcinki: jadro, nasieniowód, który w tylnej części łączy się z przewodem pokarmowym; zapłodnienie wewnętrzne, jajorodność, rozwój złożony; różna liczba składanych jaj;
4. wieloszczety - rozdzielnopłciowe, bez wyraźnego dymorfizmu; narządy rozrodcze liczne, występują w większości segmentów, zapłodnienie zewnętrzne, gamety łączą się w wodzie, rozwój złożony - larwa trochofora; skąposzczety pijawki - w większości obojnaki, zapłodnienie krzyżowe, rozwój prosty; zapłodnienie u skąposzczetów w mufce, u pijawek zapłodnienie wewnętrzne;
5. rozmnażanie TYLKO płciowe, ślimaki małże - obojnaki; chitony jednotarczowce głowonogi łódkonogi niektóre ślimaki - rozdzielnopłciowość, u mięczaków morskich - zapłodnienie zewnętrzne, w jamie płaszczowej, u lądowych - zapłodnienie wewnętrzne (krzyżowe); oprócz głowonogów i większości ślimaków płucodysznych - rozwój złożony z larwą trochofora; kolejna larwa to weliger (małże ślimaki);
6. wodne stawonogi - zewnętrzne zapłodnienie, rozwój złożony, 1/kilka postaci larwalnych, linienie; lądowe stawonogi - wewnętrzne zapłodnienie; rozwój prosty; rozwój złożony (z przeobrażeniem zupełnym/niezupełnym); partenogeneza;
7. rozdzielnopłciowość, bez dymorfizmu płciowego; zapłodnienie zewnętrzne, rozwój złożony, planktoniczna larwa o dwubocznej symetrii;