Kontrola i regulacja procesów życiowych u organizmów

Bodźce mogą być: świetlne, dotykowe, grawitacyjne i chemiczne

Tropizmy to ruchy wzrostowe, zachodzą pod wpływem działania kierunkowych bodźców.
• Fototropizmy- wyciąganie pędu w kierunku światła
• Geotropizmy- reakcje na przyciąganie ziemskie

Nastie to ruchy roślin nie związane z działaniem bodźca kierunkowego
• Termonastie- reakcje ruchowe na zmiany temperatury
• Fotonastie- reakcje na zmiany oświetlenia np. otwieranie i zamykanie się kwiatów (tulipan, krokus) w odpowiedzi na zmiany temperatury, wilgotności oraz światła
Do ruchów nastycznych zaliczamy również ruchy liści mimozy, zachodzące pod wpływem bodźca mechanicznego (dotyku).

PROCESY ŻYCIOWE U ROŚLIN REGULUJĄ hormony roślinne.

Jednym z najważniejszych regulatorów wzrostu i rozwoju są auksyny
• wpływają na procesy: wzrostu i rozwoju roślin
• powodują wydłużanie komórek oraz ich podział
• hamują rozwój pąków bocznych

Auksyny tworzą się głównie w wierzchołku wzrostu i młodych liściach co ogranicza wzrost pędów bocznych. Możemy to sprawdzić:
1. jeżeli zetniemy wierzchołek wzrostu roślin
2. wówczas maleje auksyn
3. zaczynają się rozwijać pędy boczne
4. roślina się rozkrzewia

Auksyny: - pobudzają rozrost zalążni podczas tworzenia się owocu
- mechanizm ruchów roślinnych zależny jest od aktywnych auksyn
- spełnia rolę regulującą przebieg fotosyntezy
- są odpowiedzialne za transport jej produktów i przewodzenia wody


Bodzieć fizyczny (np. ucisk) podobnie jak światło wpływa na zmianę rozmieszczania hormonu w roślinie.

UKŁAD NERWOWY

Funkcje układu nerwowego:
• odbieranie informacji zarówno ze środowiska zewn. i wewn.
• reagowanie na bodźce
• regulacja i koordynacja wszystkich czynności życiowych organizmu

Układ nerwowy zbudowany z tkanki nerwowej, składającej się z wielu komórek nerwowych.
Mają zdolność do odbierania bodźców i przewodzenia ich w postaci impulsów.

Komórka nerwowa zb. z:
-ciała komórki zawierającej jądro
-krótkich wypustek (dendrytów
-jednej długiej wypustki (aksonu)

DENDRYTY- przewodzą impulsy do ciała komórki
AKSON- przewodzi je od ciała kom., do następnej komórki

-u parzydełkowców- sieć komórek nerwowych tworzy najprymitywniejszy układ nerwowy
-u innych bezkręgowców- tworzą się skupienia kom. nerwowych jako pnie czy zwoje nerowe
-dżdżownica- posiada drabinkowy układ nerwowy

DRABINKOWY UKŁAD NERWOWY ZBUDOWANY ZE:
- zwojów nadprzełykowych (mózgowych)
-obrączki okołoprzełykowej połączonej ze zwojami podprzełykowymi
-oraz z dwóch pni nerwowych biegnących wzdłuż ciała po stronie brzusznej połączonych poprzecznymi spoidłami (które tworzą jakby drabinkę)

W nabłonku dżdżownicy znajdują się kom. zmysłowe które odbierają m.in. wrażenia dotykowe

Układ nerwowy stawonogów zb. ze:
-zwojów nerwowych tworzących: mózg i brzusznego łańcuszka nerwowego
-mają również dobrze rozwinięte narządy zmysłów: wzrok, węch, smak, dotyk, słuch
Owadów
-szczególnie rozwinięte narządy zmysłów
-posiadają świetnie wykształcone oczy złożone
- w czułkach owadów znajdują się narządy zmysłów, gł. węchu i dotyku

W układzie nerwowym kręgowców wyróżniamy:
1. Układ ośrodkowy:
• Mózg
• Rdzeń kręgowy

2. Układ obwodowy:
• Nerwy czaszkowe (mózgowe i rdzeniowe)

3. Układ autonomiczny (współczulny i przywspółczulny)

Układ obwodowy- tworzą odchodzące od mózgu rdzenia kręgowe parzyste nerwy. Pośredniczą one w komunikacji pomiędzy mózgiem i rdzeniem kręgowym a narządami.

Układ autonomiczny- zwany wegetatywnym. Steruje czynnościami narządów wewn. Organizmów. Jest odpowiedzialny za:
-krążenie, oddychanie, wydalanie, rozmnażanie oraz utrzymanie stałej temperatury ciała.
Układ ten składa się z 2 części:
-układu współczulnego
-układu przywspółczulnego, które działają przeciwstawnie

U RYB
-wykształcone kresomózgowie i płaty węchowe (ryby szybko pływające (śledzie, pstrągi))
-dobrze rozwinięty móżdżek
-dobrze rozwinięte śródmózgowie

U PŁAZÓW
-silniej niż u ryb rozwinie te kresomózgowie z wyodrębnionymi półkulami mózgowymi
-słabo rozwinięty możdżek

Oczy ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków mają zdolność akomodacji, tj. zdolność przystosowania się oka do widzenia przedmiotów znajdujących się w różnej odległośc

Ssaki żyjące pod ziemią mają oczy zredukowane


Narządem słuchu U RYB jest
-ucho wewn., w którym mieści się błędnik błoniasty. Może on być połączony za pomocą kosteczek z pęcherzem pławnym. Takie ryby słyszą lepiej.
U PŁAZÓW
-ucho środkowe, osłonięte od zewn. błoną bębenkową, która zawiera jedną kostkę słuchową-strzemiączko
U GADÓW
- ucho wewn. zlokalizowanie jest z narządem równowagi
U PTAKÓW
-posiadają dodatkowy przewód słuchowy zewn. osłonięty fałdem skórnym i piórami
U SSAKÓW
-ucho składa się z 3 części: ucha zewn., środkowego i wewn.
Ucho zewnętrzne złożone z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewn., który dochodzi do błony bębenkowej.
Ucho środkowe zawiera 3 kostki słuchowe ( strzemiączko, młoteczek i kowadełko) oraz trąbkę słuchową. Uch wewn. gł. błędnik błoniasty


NARZĄD SMAKU u kręgowców- kubki smakowe, które mogą znajdować się w : -jamie gębowej
-na języku
-na wargach
-na powierzchni skóry (ryby)

U RYB
Narząd zmysłu- linie boczne-leżące wzdłuż linii po bokach ciała

UKŁAD HORMONALNY- b. ważny układ kontrolujący i regulujący wszystkie procesy życiowe organizmów, tworzą go: gruczoły wydzielania wewn.

Hormony to subst. chemiczne, gł. białka wraz z krwią docierają do komórek docelowych i pobudzają je do określonej czynności. Przede wszystkim regulują i koordynują czynności narządów