Impresjonizm

POJĘCIE IMPRESJONIZMU

Impresjonizm – kierunek w sztuce, który rozwinął się we Francji, ogarniając z czasem inne kraje, w drugiej połowie XIX w. i trwał przez pierwszą ćwierć XX w. kierunek ten wypracował „system malowania polegający na odtwarzaniu w sposób czysty i bezpośredni doznanego materialnie wrażenia”. Impresjonista przedstawiał rzeczy według własnych wrażeń, bez troski o powszechnie przyjęte zasady. Pracował na wolnym powietrzu, rozbijał i rozszczepiał plamę kolorów, używał wyłącznie czystych barw widma słonecznego, dążył do oddania intensywności światła, jego refleksów, chwytania życia w jego ulotności.

CHARAKTERYSTYKA TECHNIKI

Sztuka impresjonizmu jest czysto instynktowna i wzrokowa, lecz to widzenie jest zależne od światła i jego nieustannych przemian. W konsekwencji pejzaż zdominował wszystkie inne tematy i całkowicie wyeliminował kompozycje religijne, mitologiczne, historyczne. Artyści pracowali na wolnym powietrzu i jak najspieszniej, ponieważ natura podlega nieustannym przemianom, a im przecież chodziło o utrwalenie „przelotnego wrażenia”. Uwagę ich przyciągało to, co stwarza refleks, a zwłaszcza to, co płynie. Pragnęli uwieczniać zmienność przyrody, jej ruch, ekspresję. Malarze – impresjoniści pragnęli chwytać urok danego miejsca w określony dzień, godzinie. To pragnienie skłoniło niektórych, zwłaszcza Moneta, do wykonywania „serii”. Malarz ten chciał dowieść, ze artysta umieszczając sztalugi w tym samym miejscu, ale o różnych porach dnia, widzi formy nieustannie się zmieniające.

Impresjoniści nie chcieli przedstawiać form i barw na podstawie posiadanej wiedzy, lecz tak, jak je postrzegali, poddane deformującemu działaniu światła. Porzucili także rysunek konturowy, zaniechali perspektywy geometrycznej, przestrzeń i wolumen podkreślali kolorem – jego natężeniem i odcieniem. Dodatkowo usunęli z palety barw czernie i szarości, czyste biele, brązy i „ziemie”. Używali tylko barw zbliżonych do kolorów widma słonecznego, czyli błękitów, zieleni, żółci, oranży, czerwieni, fioletów. Malowali to, co widzieli, a nie to, co wiedzieli. Na przykład: ziemia mogła mieć u nich kolor fioletowy, fiołkowo – różowy, różowy, niebieski czy oranżowy.

GENEZA NAZWY

Z punktu widzenia historii nazwę swą impresjonizm zawdzięcza podrzędnemu dziennikarzowi, Louis Leroyowi. „L’Exposition des impressionnitess” – tak właśnie brzmiał tytuł artykułu,, który ów dziennikarz poświęcił pierwszemu pokazowi Towarzystwa Akcyjnego Spółdzielczego Artystów Malarzy, rzeźbiarzy i Grafików, zorganizowanego w atelier fotografa Nadara. Termin ten zainspirowany jednym z płócien, wystawionych przez Claude’a Moneta: „Impresja, wschód słońca” – wspomnienie portu w Hawrze zatopionego w porannej mgle, miał być wyrazem pogardy Leroya dla tych artystów, którzy porzucili tradycyjne środki ekspresji malarskiej, by przenosić na obrazy wyłącznie wrażenia wzrokowe. Trzeba jednak zasygnalizować, że Atouin Proust w swoich „Wspomnieniach” poświęconych Eduardowi Manetowi, zanotował: Wyrażenie impresjonizm pochodzi, nie jak pisał pan Beueolite, od obrazu Moneta wystawionego pod tytułem „Impresja”, lecz zrodziło się w naszych dyskusjach prowadzonych w 1858 r.”.

NAJWIĘKSI IMPRESJONIŚCI

Gustave Caillebotte (ur. 1848, zm. 1894) - francuski malarz. Początkowo tworzył w stylu akademickim, a następnie impresjonistycznym.
Caillebotte przyszedł na świat w zamożnej rodzinie. Zdobył wykształcenie prawnicze, a po odziedziczeniu majątku ojca nigdy nie miał kłopotów z pieniędzmi. W 1873 roku rozpoczął naukę w paryskiej cole des Beaux-Arts, w tym samym roku poznał impresjonistów. Od tej pory zaczął tworzyć pod ich wpływem. Ze względu na swoją zamożność pomagał w organizowaniu i finansowaniu kolejnych wystaw grupy, kupował także wiele dzieł swych przyjaciół. Sam często malował robotników przy pracy albo sceny z życia paryskiej ulicy.
W 1882 Caillebotte wycofał się z życia publicznego, tworząc odtąd tylko martwe natury i pejzaże. Rok później spisał swój testament, w którym przekazał swą kolekcję 67 dzieł impresjonistów Państwu Francuskiemu, pod warunkiem że będą one wystawiane razem w Luwrze. Dzisiaj stanowią one część kolekcji paryskiego Muse d'Orsay.
Jego działa to: „Paryż. Deszczowy dzień”, „Kajakarze”, „Wioślarze”, „Krajobraz morski (regaty w Villiers)”, „Łodzie na Sekwanie w Argenteuil”, „Jachty w Argenteuil”, „Cykliniarze”.

Paul Czanne (ur. 19 stycznia 1839, zm. 22 października 1906), malarz pochodzący z Aix-en-Provence, którego twórczość stanowi pomost pomiędzy impresjonizmem i kubizmem. Ukończył wraz z milem Zolą, Collège de Bourbon. Studiował prawo, przerwał jednak studia i postanowił poświęcić się malarstwu. Po przyjeździe do Paryża w 1861 r., uczył się w Acadmie Suisse, studiując jednocześnie w Luwrze dzieła starych mistrzów.
We wczesnym okresie twórczości pozostawał pod wpływem malarstwa barokowego i romantycznego. Brał udział w wystawach impresjonistów. Później jednak zakwestionował dotychczasowe sposoby ukazywania przestrzeni. Zrezygnował z perspektywy linearnej na rzecz ujmowania perspektywy z różnych punktów widzenia, kierunek takiego myślenia o sztuce znalazł następnie wyraz w kubizmie. W obrazach Czanne'a kształt przedmiotów, zbliżał się do form geometrycznych.
Dzieła malarza: „Porwanie”, „Nowoczesna Olimpia”, „Dom wisielca”, „Autoportret na różowym tle”, „Martwa natura z wiśniami i brzoskwiniami”, „Wielcy kąpiący się”, „Piramida z czaszek”.

Edgar Degas, właśc. Edgar Hilaire Germain de Gas (19 lipca 1834 - 27 września 1917) - malarz i rzeźbiarz francuski.
Urodził się w Paryżu. Studiował pod kierunkiem Lamothe'a w tamtejszej cole des Beaux-Arts (Szkole Sztuk Pięknych). Pierwotnie pozostawał pod wpływem twórczości Ingresa. Pełna inwencji kompozycja, świetna kreska i umiejętność przedstawiania postaci w ruchu przyczyniły się do uznania go za jednego z największych malarzy końca XIX wieku.
Początkowo malował historyczne i współczesne sceny rodzajowe, konie i sceny sportowe, w czym można zauważyć wpływy Maneta. Znany jest jednak szczególnie z obrazów przedstawiających tańczące kobiety.
Degas bywa zaliczany do impresjonistów, jego prace ciążyły jednak często w kierunku realizmu i romantyzmu.
W latach 1872 - 1873 mieszkał u krewnych w Nowym Orleanie, skąd przywiózł do Francji jedyny obraz sprzedany za jego życia do muzeum (Giełda bawełniana w Nowym Orleanie).
Gdy w latach 80. Degas zaczął mieć kłopoty z oczami, skłonił się ku rzeźbie i pastelom, jako że te techniki nie wymagały ostrego wzroku.
Zmarł w Paryżu. Pochowany jest na Cimetière de Montmartre.
Namalował: „Na wyścigach konnych”, „Gwałt”, „Tancerka”, „Lekcja tańca”, „Na wyścigach”, „Błękitne tancerki”, „Baletnice w różu”.

Édouard Manet (ur. 23 stycznia 1832 w Paryżu, zm. 30 kwietnia 1883 w Paryżu, został pochowany na Cimetière de Passy), francuski malarz.
Był uczniem Thomasa Couture. Uważany za jednego z prekursorów impresjonizmu, lubił gorszyć mieszczańską publiczność. Przykładem tego może być jego obraz "Śniadanie na trawie", w swoim czasie uznany za dzieło skandalicznie bezwstydne, w którym mitologiczny motyw nagiej nimfy Manet prowokacyjnie przeniósł w realia współczesne, szokując współczesnych kontrastem ubrania i nagości. nazywany jest "ojcem sztuki nowoczesnej". Był malarzem skandalizującym, chociaż on sam nigdy nie starał się prowokować. Obrazy Maneta wywoływały skandale, gdyż odrzucał tradycyjny, akademicki sposób malowania i konwencjonalną tematykę. To on był ojcem duchowym impresjonistów, mimo że nie wystawiał swych obrazów na wystawach przez nich organizowanych.
Nie powinno się nazwać Maneta impresjonistą. Był starszy od większości z nich, a jego twórczość bliższa jest realizmowi. Jednak impresjoniści przejęli od Maneta dynamiczny sposób malowania, ostre naturalne oświetlenie i śmiałą kolorystykę swych obrazów.
Manet to ostatni z wielkich klasyków i zarazem pierwszy malarz nowoczesności.
Jego dzieła: „Pijący absynt”, „Śniadanie na trawie”, „Olimpia”, „Martwa natura z melonem i brzoskwiniami”, „Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana”, „Portret Irmy Bruner w czarnym kapeluszu”, „W łodzi”, „Portret Emila Zoli”.

Claude Monet (urodzony 14 listopada 1840 w Paryżu – zmarł 5 grudnia 1926) – francuski malarz, jeden z twórców i czołowych przedstawicieli impresjonizmu.
Kiedy miał pięć lat, jego rodzina przeprowadziła się z Paryża do Hawru. Ojciec chciał, aby zajął się rodzinnym interesem, czyli ich sklepem, lecz Claude Monet wolał zostać malarzem. W Hawrze zetknął się w roku 1858 z Eugène Boudinem, który stał się jego pierwszym nauczycielem. Wkrótce udał się do Paryża, by uczyć się w Acadmie Suisse, gdzie poznał Pissarra.
W roku 1862, po powrocie ze służby wojskowej, studiował w atelier Charlesa Gleyre'a, gdzie poznał Auguste'a Renoira. Połączyła ich przyjaźń na całe życie i stworzony wspólnie kierunek w malarstwie – impresjonizm.
W 1872 powstał obraz Impresja, wschód słońca (fr. Impression, soleil levant), który został publicznie zaprezentowany w 1874 na wystawie w Atelier Nadara i nadał nazwę późniejszemu kierunkowi malarstwa.
Od roku 1883 zamieszkał w Giverny. Dalej rozwijał swoje poszukiwania kolorystyczne, tworząc serie obrazów przedstawiających ten sam motyw o różnych porach dnia i roku, w odmiennym oświetleniu: Japoński mostek, Stogi (1891), Topole (1892), Katedra w Rouen (1892-1895), widoki Londynu (Parlament), Wenecji oraz Nenufary (1904).
W ciągu swojego długiego życia Monet osiągnął uznanie krytyków i publiczności oraz stabilizację finansową, a nawet doszedł do sporego majątku.
W późniejszym okresie jego twórczość ewoluowała i coraz mniejsze znaczenie miała forma. Malarstwo Moneta zbliżało się do abstrakcji złożonej z barwnych plam. Najważniejsze dla niego stało się światło i wydobywany przez nie kolor. Jego dzieła stanowiły podłoże dla stworzenia pointylizmu przez Seurata.
Malarz stworzył: „Kobiety w ogrodzie”, „Impresja. Wschód słońca”, „Maki w pobliżu Argenteuil”, „Kobieta z parasolką i dzieckiem”, „Dworzec Saint-Lazare”, „Słoneczniki”, „Kobieta z parasolką”, cykl „Katedra w Rouen”, cykl „Lilie wodne”.

Camille Pissarro (ur. 10 lipca 1830 - zm. 12 listopada lub 13 listopada 1903), francuski malarz impresjonistyczny.
Urodził się na wyspie St. Thomas należącej do archipelagu Wysp Dziewiczych, w wieku 12 został wysłany do szkoły do Paryża, po jej zakończeniu powrócił na St. Thomas gdzie spędzał swój wolny czas rysując i malując. W 1852 wraz z duńskim artystą Fritzem Melbyem udał się do Wenezueli. W 1855 przeniósł się do Paryża gdzie studiował u francuskiego pejzażysty Corota.
Znany jako "ojciec impresjonizmu" malował sceny wiejskiego życia, szczególnie pejzaże i wieśniaków pracujących na polu, a także scenki z Montmartre. W późniejszym okresie uczyli się od niego artyści tacy jak Paul Czanne i Paul Gauguin.
W marcu 1893 roku paryska galleria Durand-Ruel zorganizowała wystawę 46 prac Pissarra które zostały pokazane wraz z 55 obrazami malowanymi przez Antonio de La Gandara, krytycy jednoznacznie chwalili obrazy Gandara, ale prace Pissarra spotkały się już z mniejszym entuzjazmem.
Zmarł w ragny-sur-Epte i został pochowany na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu.
Za swojego życia udało mu się sprzedać zaledwie kilka obrazów, obecnie w Stanach Zjednoczonych jego prace sprzedawane są za około 4 miliony dolarów.
Dzieła artysty: „Droga z Wersalu do Louveciennes”, „Przymrozek”, „Czerwone dachy”, „Odpoczynek wśród drzew”, „Wyspa Lacroix, Rouen, efekt mgły”, „Kościół i farma w Eragny”, „Ogród artysty w Eragny”.

Auguste Renoir, Pierre-Auguste Renoir (ur. 25 lutego 1841, zm. 3 grudnia 1919), malarz francuski. Współtwórca i jeden z czołowych przedstawicieli impresjonizmu.
Pochodził z Limoges we Francji, z rodziny robotniczej. W roku 1845 jego rodzina przeniosła się do Paryża. Jako nastolatek, pracował w fabryce porcelany i tam nauczył się przyozdabiać porcelanę, co wywarło wpływ na jego późniejszy styl i sposób manipulacji kolorem. Gdy pojawiły się maszyny do produkcji i ozdabiania ceramiki i fabrykę zamknięto, Renoir zaczął malować chińskie wachlarze.
Od 1862 studiował sztukę w Paryżu pod kierunkiem Charlesa Glaire. Jego przyjaciółmi zostali Frdric Bazille, Claude Monet i Alfred Sisley. Zadebiutował w roku 1864 obrazem Esmeralda, który po wystawie uznał za niedoskonały i który w przypływie samokrytycyzmu zniszczył. W jego wczesnych obrazach widoczny jest wpływ Eugène Delacroix i Gustave'a Courbeta oraz malarstwa weneckiego.
Wojna francusko-pruska zmieniła na jakiś czas jego plany – w roku 1870 zaciągnął się do wojska jako kirasjer. Po wojnie powrócił do Paryża i znów zajął się malarstwem, otwierając okres impresjonistyczny w swojej karierze. Już w kwietniu 1874 wystawiał swe prace na pierwszej wystawie impresjonistów w atelier Nadara na Boulevard des Capucines.
Dzięki swym podróżom do Afryki, Algierii, Madrytu miał okazję zetknąć się z malarstwem Rafaela i Ingresa, co spowodowało oddalenie się od założeń impresjonizmu. Następna faza jego twórczości, charakteryzowana przez przewagę rysunku, ostrzejszych konturów, gładkiej faktury i chłodniejszych kolorów określana jest mianem "suchej" lub "ostrej". Następuje po niej okres "perłowy", w którym barwy są żywsze i ostrzejsze, z przewagą czerwieni, a kreska delikatniejsza.
Około roku 1892, Renoir zaczął chorować na reumatoidalne zapalenie stawów. Przez ostatnie 20 lat życia malował na wózku inwalidzkim, gdyż reumatyzm poważnie ograniczył jego możliwości ruchowe. Jego dłonie uległy poważnym deformacjom, a prawe ramię uległo ankylozie (zrostowi kości stawowych), co wymusiło na nim zmianę techniki malarskiej – zaczął malować za pomocą pędzla umocowanego do ramienia. Tworzył także rzeźby w glinie, z pomocą asystenta, który bezpośrednio nanosił zmiany według jego wskazówek. Aby umożliwić sobie malowanie dużych obrazów, w fazie zaawansowanej choroby Renoir korzystał z urządzeń, które przesuwały płótno pod jego dłonią.
Pod koniec życia zajął się również edukacją innych malarzy.
Zmarł 3 grudnia 1919 roku. Spoczywa na cmentarzu w Essoyes, rodzinnej miejscowości swojej żony.
Renoire stworzył takie obrazy, jak: „Alfred Sisley i jego żona”, „Kwiaty w glinianym wazonie”, „Claude Monet czytający”, „Paryżanka”, „Kąpiące się”, „Nad brzegiem morza”, „Parasolki”, „Plac św. Marka w Wenecji”.

Mary Cassatt (ur. 22 maja 1844 w Allegheny City, zm. 14 czerwca 1926 w Chteau de Beaufresne) amerykańska malarka, przedstawicielka impresjonizmu.
Autorka subtelnych portretów kobiet i dzieci. W 1877 poznała Edgara Degasa, który wywarł ogromny wpływ na jej twórczość.
Artystka namalowała obrazy pod tytułem: „Torreador”, „Na balkonie podczas karnawału”, „Mała dziewczynka w niebieskim fotelu”, „Powożąca kobieta z dzieckiem”’ „Dzieci bawiące się na plaży”, „Siostry”, „Margot w błękicie”

INSPIRACJE

Nowatorzy mieli jednak swoich dawniejszych i bezpośrednich prekursorów. Zalicza się do nich malarzy weneckich okresu renesansu, którzy pragnęli dać wyraz prawdziwej realności, używali nasyconych kolorów i barw dopełniających. Jeszcze silniej zapowiadali tendencje impresjonistyczne niektórzy Hiszpanie, m. in. El Greco, Velazquez, Goya. Ich sztuce wiele zawdzięczali Manet i Renoire. Również Anglie odegrała wybitną rolę w ewolucji malarstwa w stronę impresjonizmu. W czasie wojny w 1872 r. do Londynu udali się Claude Monet, Sisley i Pissarro i studiowali tam wszelkich mistrzów pejzażu: Constable’a czy Turnera. Impresjoniści nie pozostali również obojętnie na fr4ancuskich twórców – Cezanne, jak powiedział, pragnął „robiż Poussina według natury”, zaś na Renoire’a duzy wpływ mieli Watteau, Boucher i Fragonard.
Jednak prawdziwe początki impresjonizmu sięgają wprost do Delacroix, który wypowiedział się następująco: „W malarstwie wszystko jest refleksem”. Jego zapiski w „dziennikach” wskazują, że sposób widzenia artysty bliski jest impresjonizmowi.
Decydującą rolę w bezpośredniej genezie impresjonizmu odegrało jednak dwóch artystów: Carot i Courbet.
Carot początkowo zafascynowany był światłem, [później jednak dążył do wyrażania specyficznej atmosfery jakiegoś miejsca. Tonacja jego obrazów różnicowała się, barwy się zlewały. Posługiwał się również urozmaiconą gama szarości, uzyskiwanych jednak nie ze zmieszania bieli i czerni, lecz wszystkich kolorów pryzmatu. Corot, jak pisze Boudin, „wskazał inną drogę” malarzom. Ta inną droga poszli ci, których chciałoby się określić mianem „malarzy atmosfery”, czyli artyści pracujący w okolicach Normandii i ujścia Sekwany, miedzy Honfleur, Trouville, Deauville i Hawrem. To właśnie tam został wypromowany impresjonizm. To tam grupa artystów postanowiła po raz pierwszy malować wyłącznie i wprost z natury. Zamieszkawszy na farmie w Saint – Simeon, niedaleko od Honfleur, założyli szkołę, zwaną szkoła z Honfleur lub Saint – Simeon. Przez te tereny przewinęli się tacy znani malarze, jak Diaz, Monet, Corot czy Courbet.
I również ten ostatni miał spory wpływ na impresjonistów. Był on przywódcą szkoły realistów i jednym z „malarzy światła”. Prekursorstwo artysty wyraziło się w krótkiej wskazówce, którą przekazał swym uczniom: Rób to, co widzisz, co chcesz, co czujesz”.
Na twórczość malarzy impresjonistów wpłynęła również nowa technika – fotografia, w której jedni upatrywali nowej dziedziny sztuki, a inni brutalnie krytykowali. Ukazała ona artystom nieznane aspekty świata. Niespodziewany kąt widzenia, powiększenie, migawkowe ujęcia, z którymi od tego momentu artyści chcieli rywalizować chwytając chwilę. Fotografia była rywalką malarzy, działała na nich stymulująco, skłaniała do walki o rezultaty. Od tej chwili zaczęto malować obrazy przepełnione ilością migotliwych barw, które doskonale oddawały ulotność i doraźność widzenia i życia.
Wreszcie jeszcze jeden czynnik wywarł wyraźny wpływ na młodych malarzy, a mianowicie „japonizm”. Od 1854 r. wznowiono kontakty z Japonią i wówczas artyści mieli okazje podziwiać drzeworyty japońskich mistrzów. Całkowicie nowe w oczach ludzi zachodu zagospodarowanie płaszczyzny, kompozycja odchylona od osi lub zbudowana po przekątnej, schematyzacja form i zmysł syntezy, jak również wyrafinowana kolorystyka urzekły takich artystów jak: Degas, Manet, Monet, Renoire, van Goch, Toulousse – Lautrec, Gauguin.

WYSTAWY IMPRESJONISTÓW

Impresjoniści formowali się bądź w Akademie Suisse, bądź w pracowni Gleyre’a. była to akademia niezależna, gdzie studia odbywały się za niewielką opłatą, według żywego modela, bez rad, wskazówek, korekty i egzaminów. spędzili w niej pewien czas Eduard Manet i Claude Monet, przede wszystkim jednak uczyli się tam: Pissarro, Guillaumin i Cezanne. W ten sposób ukształtowała się pierwsza grupa złożona z trzech malarzy.
Niemal równocześnie uformowała się druga grupa złożona z czterech artystów uczących się w pracowni Gleyre’a. szkoła ta nie była uciążliwa i zapisali się do niej Bazille, Claude Monet, Renoire i Sisley. Dwa lata później jednak Gleyre przestał prowadzić kursy.
• Pierwsze wystąpienie impresjonistów miało miejsce w 1874 r.. wystawe zorganizowano w pracowni fotografa Nadara. Uczestniczyło w niej trzydziestu artystów. Zarówno krytycy, jak i publiczność zareagowali gwałtownie. To z okazji właśnie tej wystawy Louis Leroy uzył po raz pierwszy słowa „impresjoniści”.
• Dwa lata później, w kwietniu 1876 r. miła miejsce druga wystawa z udziałem już tylko dwudziestu artystów. Atmosfera niezrozumienia narastała
• Nalazło się jednak kilku obrońców, takich jak Armand Silvestre, Castagnary i przede wszystkim Duranty. Trzecia wystawa odbyła się w 1877 r. z udziałem osiemnastu artystów
• W 1879 r. od 10 kwietnia do 11 maja, odbyła się czwarta wystawa, w której wzięło udział szesnastu artystów
• Piąta wystawa trwała od 1 do 30 kwietnia 1880 r. a wystawiało wówczas osiemnastu artystów
• Szósta wystawa otwarta była od 2 kwietnia do 1 maja 1881 r. z udziałem już tylko trzynastu malarzy
• Siódma wystawa odbyła się w 1882 r. z udziałem jedynie dziewięciu artystów
• Wreszcie ósma i ostatnia wystawa odbyła się w dniach od 15 maja do 15 czerwca 1886 r., z udziałem siedemnastu artystów, wśród których znaleźli się neoimpresjoniści i symboliści.

NEOIMPRESJONIZM (POSTIMPRESJONIZM)

Niektórzy artyści z grupy impresjonistów szybko jednak dostrzegli braki tej nowej maniery, nie kwestionując bynajmniej wielkich wartości, jakie ze sobą niosła. Renoire starał się zareagować wracając do rysunku i próbując stylizacji form, lecz mistrzem, który obok neoimpresjonistów stał u początku najsilniejszej reakcji, był Paul Cezanne.
Przyznawał ważność ruchowi impresjonistycznemu, lecz rozumiał jednocześnie niebezpieczeństwa tkwiące w malarstwie nazbyt spontanicznym. Usilnie pracował nad osiągnięciem wielkiej syntezy, która łączyłaby w sobie spontaniczność i rygor, przelotność i trwałość, widzenie natury i doznania zorganizowane, stopniowe zanikanie i strukturę, kolory i formę.
W 1886 r. wykształciła się nowa sztuka korzeniami tkwiąca w impresjonizmie. Artyści grupujący się pod nowych sztandarem „neoimpresjonistów” chcieli być kontynuatorami twórczości Moneta i jego przyjaciół, nie zgadzali się jednak z ich czysto instynktowną koncepcją artystyczną i przypadkowymi odkryciami. Ich własna koncepcja wyraziła się w metodzie rozumowej, drobiazgowo opracowanej i skodyfikowanej zgodnie ze ściśle określonymi prawami. Było nowatorami, jednak nie zaniedbywali wszelkiej tradycji. Neopresjonizm, jak pisał Ignac, „nie punktuje, lecz dzieli”. Oznaczało to zapewnienie sobie maksimum świetlistości, barwności harmonii., osiągano to poprzez mieszanie wyłącznie czystych barw, wydzielenie poszczególnych elementów i zachowanie równowagi i proporcji między nimi oraz dobór plam proporcjonalnych do rozmiaru płótna. Plamy dodatkowo kładzie się obok siebie za pomocą małych punkcików. Jest to tzw. pointylizm.

NAJWIĘKSI NEOIMPRESJONIŚCI

Vincent van Gogh (ur. 30 marca 1853 r., zm. 29 lipca 1890 r.) – holenderski malarz ekspresjonista. Jest obecnie uznawany za największego malarza holenderskiego od czasów Rembrandta. Jednak dla dziewiętnastowiecznej publiczności jego doświadczenia z czystym kolorem nie były zrozumiałe, dlatego też za życia artysty nieomal żaden z obrazów nie został sprzedany.
Urodził się w wiosce Groot Zundert w holenderskiej Brabancji, niedaleko belgijskiej granicy, W wieku piętnastu lat zakończył swoją edukację. Rysował od dzieciństwa, lecz poważnie z malarstwem zetknął się mając 16 lat w Hadze, gdzie pracował w galerii marszandów Goupil & Cie. Początkowo nawiązywał do artystycznej tradycji holenderskiej, dążąc do wyrażenia walorów przedstawianych przedmiotów poprzez bogactwo gry światła, stosował dosyć ciemną, impastową manierę, typową m. in. dla Fransa Halsa w tematyce nawiązywał do holenderskiego malarstwa rodzajowego XVII wieku.
Przeżyty zawód miłosny powoduje pierwszą z jego depresji i załamanie nerwowe. Są to pierwsze objawy choroby psychicznej, która trawi go przez całe życie.
W latach 1876 - 1880 zainspirowany ideą pomocy innym, próbuje pracować jako kaznodzieja, podejmuje nawet studia teologiczne. Jednak jego zainteresowanie religią stopniowo słabnie, rozdaje wszystko co posiada ubogim i wyjeżdża do Brukseli, gdzie postanawia zostać artystą.
W 1881 roku na skutek ciągłych problemów finansowych van Gogh wraca do rodziców w Etten. Tam powstają pierwsze, szerzej znane dzieła jego autorstwa, inspirowane twórczością Jeana-Franoisa Milleta (np. Siewca). Pracę przerywa kolejna nieszczęśliwa miłość. Zakochuje się w owdowiałej kuzynce Kee Vos (z domu Stricker). Mimo że ona zdecydowanie odrzuca jego zaloty, Vincent wyjeżdża za nią do Amsterdamu, gdzie poddany zostaje wielu upokorzeniom.
Po burzliwej kłótni na temat planów na przyszłość, zrywa kontakty z ojcem i przenosi się do Hagi). W 1882 roku, przeżywa kolejną miłość, jego wybranką jest prostytutka Sien Hoornik, która zostaje jego modelką i towarzyszką życia. Presja i oburzenie ze strony całej rodziny powoduje wzrastającą depresję . W tym samym roku powstają pierwsze płótna olejne.
Wkrótce przenosi się do Drenthe w północnej Holandii. Tam szkicuje i maluje pejzaże i sceny z życia chłopów, cierpi jednak na brak funduszy na zakup materiałów malarskich, co zmusza go w końcu do ponownego powrotu do domu.
W listopadzie 1885 Vincent wyjeżdża do Antwerpii aby studiować na Królewskiej Akademii Sztuki. Jest bardzo chory, cierpi na syfilis, jego dziąsła gniją, a chory żołądek jest dodatkowo rujnowany przez brak pożywienia. Van Gogh szybko rezygnuje z nauki, gdyż jego gwałtowna, zbyt indywidualna technika, nie zyskuje uznania na akademii. Rozczarowany porzuca więc studia i przeprowadza się do Paryża.
Próbuje zacząć wszystko od początku. obrazy impresjonistów i styka się z wieloma nowymi ideami. Pod wpływem impresjonistów i grafiki japońskiej jego paleta staje się jaśniejsza, wykorzystuje też wartości dekoracyjne faktury i linii.
Zaprzyjaźnia się również z Paulem Gauguinem. Między malarzami dochodzi jednak do konfliktów, pod wpływem których daje o sobie znać ukryta choroba psychiczna van Gogha. 23 grudnia po kolejnej gwałtownej kłótni, Vincent grozi przyjacielowi brzytwą i w stanie najwyższego wzburzenia sam sobie obcina ucho, a następnie wręcza je miejscowej prostytutce. Następnego dnia zostaje znaleziony bliski śmierci i umieszczony w szpitalu w Arles. Od tamtej pory ataki halucynacji i załamania nerwowe nawiedzają go coraz częściej, przeplatając się z okresami dobrego samopoczucia i jasności umysłu. W tym samym okresie tworzy największą ilość swych najwybitniejszych dzieł
W marcu 1889 r. ludność Arles wypędza van Gogha z miasta. W maju artysta wyjeżdża i leczy się w szpitalu psychiatrycznym w St. Remy.
Jeszcze raz podejmuje próbę normalnego życia. Odwiedziwszy w Paryżu ukochanego brata Thea, jego żonę i syna, 21 maja 1890 roku przyjeżdża do Auvers-sur-Oise na północy Francji i zamieszkuje w gospodzie.
27 lipca 1890, w czasie kolejnego załamania nerwowego, Vincent van Gogh próbuje popełnić samobójstwo. Pożycza rewolwer i na polu strzela sobie w brzuch. Umiera po dwóch dniach, nie pozwalając udzielić sobie pomocy.
Twórczości malarskiej van Gogh poświęcił się dosyć późno, bo w dwudziestym siódmym roku życia. Mając lat trzydzieści siedem namalował ostatni obraz w życiu. Po dziesięciu latach pracy artystycznej pozostało po nim około ośmiuset płócien, kilkaset rysunków, szkiców i litografii.
W 1892 roku zorganizowano pierwszą retrospektywną wystawę prac van Gogha. Jego twórczość wywarła duży wpływ na malarstwo XX wieku, a jego prace uzyskują astronomiczne ceny na aukcjach.

Henri Marie Raymond de Toulouse-Lautrec-Monfa (24 listopada 1864 w Albi we Francji - 9 września 1901 na zamku Malrome w regionie Gironde) - francuski malarz i grafik. Przedstawiciel postimpresjonizmu, swoimi litografiami wywarł wielki wpływ na rozwój nowoczesnego plakatu.
Pochodził z rodziny z arystokratycznymi korzeniami, która utraciła większość ze swojego prestiżu. Rodzice Toulouse byli kuzynami w pierwszym stopniu pokrewieństwa, co przyczyniło to się do powstania defektów genetycznych u potomstwa.
Jako fizycznie dojrzały mężczyzna, Henri posiadał tors i górne partie ciała o normalnych proporcjach oraz anormalnie krótkie kończyny dolne. Toulouse mierzył tylko 1,5 m.
Toulouse żył swoją sztuką. Został on znaczącym przedstawicielem postimpresjonizmu, twórcą litografii i ilustracji, na których uwiecznił życie bohemy dziewiętnastowiecznego Paryża. W połowie lat 90 XIX wieku Toulouse tworzył ilustracje dla humorystycznego pisma Le Rire.
Malarstwo Toulouse przedstawia życie Moulin Rouge i innych paryskich kabaretów i teatrów oraz domów publicznych (w których prawdopodobnie zaraził się kiłą). Często umieszczał w swoich pracach dwoje spośród znajomych - śpiewaczkę Yvette Guilbert i Louise Weber - tancerkę i twórczynię francuskiego kankana. Toulouse był alkoholikiem przez większość swojego życia. Tuż przed śmiercią, zamieszkał w sanatorium.
Toulouse zmarł w wieku 37 lat na terenie posiadłości rodzinnych w Malrom z powodu komplikacji zdrowotnych spowodowanych alkoholizmem i rozwojem kiły. Matka Toulouse przeznaczyła pieniądze na budowę muzeum w Albi, miejscu urodzenia Henri'ego, przeznaczone do przechowywania jego prac. Toulouse-Lautrec uznawany jest za genialnego artystę, posiadającego zadziwiającą umiejętność obserwacji połączoną z wyjątkową sympatią i zrozumieniem dla ludzkości. Toulouse nigdy nie okazywał żadnych żalów z powodu posiadanych deformacji. Toulouse żył pełnią życia, posiadał wielu przyjaciół i zawsze był akceptowany bez względu na swoja niska posturę.
Przed 2005 r. jego malarstwo sprzedawane było na aukcjach za 14,5 mln dolarów.

Paul Gauguin (ur. 7 czerwca 1848 w Paryżu, zm. 9 maja 1903), malarz francuski.
Ojciec, Clovis Gauguin, był dziennikarzem w radykalnym piśmie "Le National". Po zamachu stanu Ludwika Napoleona Bonapartego rodzina Gauguina w obawie przed prześladowaniami wyemigrowała do Peru. Pod koniec podróży ojciec Paula Gauguina nagle zmarł. Byt rodzinie zapewnili bogaci krewni w Peru. Po 6 latach Gauguinowie wracają do Paryża, jednak Paul nie zna dobrze francuskiego, ma trudności w szkole i marzy o podróżach. Zrealizuje swoje marzenie niewiele lat później. Jako siedemnastolatek zatrudnił się w marynarce handlowej. Gauguin zaczyna interesować się malarstwem, początkowo jako amator. Przypadkowo poznaje Pissarra, który udziela mu cennych wskazówek. Poznaje wiele sław malarskich epoki, ale akceptuje tylko niektórych: Puvisa de Chavannes i Czanne'a.
Jego obrazy cechowało syntetyczne traktowanie plam barwnych, czysta paleta i stosowanie kreski dla oddzielenia sąsiadujących kolorów (inspiracja witrażami). Ten sposób malowania, przerodził się wśród wielu naśladowców w nieznośną, łatwo rozpoznawalną manierę.
Kolejną ważną cechą malarstwa Gauguina jest odwaga zrywania z rutyną malarską, jaką stała się już stylistyka impresjonistyczna. W nowym malarstwie znika przymus stosowania prawideł perspektywy, światłocienia, określonego źródła światła w obrazie. Przedmiot staje się znakiem, a nie odwzorowaniem rzeczywistości.
W 1891 r. zrujnowany ale zafascynowany egzotyką i dzikością zamorskich krajów Gauguin wyrusza do Polinezji i ostatecznie osiedla się na Tahiti. Latom spędzonym na wyspach sztuka Gauguina zawdzięcza większa intensywność i blask koloru oraz monumentalna prostotę kompozycji. Pod koniec życia Gauguin przenosi się na Markizy do Atuanu, na wyspie Hiva-Oa, gdzie za wystąpienie w obronie ludności tubylczej został skazany przez władze kolonialne na więzienie. Umiera wkrótce 9 maja 1903 r.

RZEŹBA

Należy też wspomnieć, że niektórzy z malarzy impresjonistów tez rzeźbili: Degas modelował w wosku postaci tancerek i konie; Renoire wykonał kilka studiów aktu.

MUZYKA

Muzyka także zaraziła się atmosfera impresjonizmu. Wielki kompozytor Claude Debussy instynktownie wypróbowywał w praktyce wszelkiego typu rozdrabnianie, rozpraszanie dekompozycję masy dźwiękowej i tonalnej. Jego upodobanie do stosowania tłumików odpowiadało takiej samej potrzebie uzyskania malarskiej migotliwości. Debussy, podobnie jak i impresjoniści, nie został zaakceptowany. Często zarzucano mu, ze jego muzyka jest niekończącym się witrażem, w którym brak wszelkiej linii melodycznej. Nawet tytuły utworów kompozytora sugerują, że chodziło u o to samo, co malarzom: „Szkice”, „Ogrody w deszczu”, „Od świtu do popołudnia na morzu”, „Gra fal”, „Rozmowa dwóch żywiołów”, „Refleksy na wodzie”.
Również Gabriel Faure uprawiał sztukę subtelną i wyrafinowaną, pełną niuansów. Potrafił oddawać w muzyce o lekko wyczuwalnym rytmie morze fale, chmury i wiatr.
Do wielkich muzyków tego okresu należeli też ponadto Maurice Ravel, Manuel de Falla, a w Polsce Karol Szymanowski.

LITERATURA

Impresjonizm oddziaływał silnie również na literaturę, nierzadko współistniejąc z naturalizmem, ekspresjonizmem lub symbolizmem. W prozie narracyjnej spowodował rozluźnienie tradycyjnych więzów formalnych, a zwłaszcza ciągłości czasowej i następstwa przyczynowego akcji. Cechował się także daleko posuniętym subiektywizmem. W liryce zmierzał ku pogłębieniu nastroju oraz posługiwaniu się analogiami z kompozycją muzyczną. Stał się także metodą części krytyki literackiej.
W „Pokarmach ziemskich” opublikowanych w 1897 r. znajdujemy wiele zdań świadczących o podobieństwie zainteresowań łączących Andre Gide’a i Claude’a Moneta oraz jego przyjaciół: subtelne zmysłowe doznania, ulotne wrażenia, jedne i drugie w pełni natężenia.
Literacki impresjonizm najdoskonalej wyraża jednak Marcel Proust, który opisując krajobraz czy też, mówiąc precyzyjnie, swoje doznania krajobrazu tworzy przed naszymi oczyma obraz impresjonistyczny. Proust do swego wielotomowego dzieła „W poszukiwaniu straconego czasu” zaczerpnął cechy osobowe malarza Elstera od wielu malarzy impresjonistów, zwłaszcza Moneta i Renoira.
Mistrzem techniki impresjonistycznej w liryce był Paul Verlaine. Jego poezja jest zapisem wrażeń chwili, przelotnych i nie do końca określonych nastrojów. Poeta buduje obrazy przeżyć, sięgając po elementy szczególnie nacechowane emocjonalnie. Pragnie uchwycić moment, tworzy obrazy, które nie składają się w spójną całość. Nie pokazuje tego, co wyraźne, kontrastowe. Za jego manifest nowej poezji można uznać wiersz „Sztuka poetycka”:
Bo nade wszystko chcemy Odcienia,
Odcienia, nie kolorów tęczy!
Och, tylko odcień zaręczy
Sen ze snem, z fletnią rogu brzmienia! (...)

POLSKI IMPRESJONIZM

W Polsce pod wpływem impresjonistów już w latach 80-tych XIX w. malowali:
Władysław Ansgary Podkowiński (ur. 4 lutego 1866 w Warszawie, zm. 5 stycznia 1895 w Warszawie) – polski malarz i ilustrator.
Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych u Wojciecha Gersona i Antoniego Kamieńskiego, następnie w Akademii Petersburskiej, po czym przebywał w Paryżu. Od 1890 aż do przedwczesnej śmierci mieszkał w Warszawie.
Jako malarz skłaniał się od czasu pobytu w Paryżu ku impresjonizmowi, pod koniec życia, w wyniku przeżyć osobistych (nieuleczalna choroba) skłonił się ku symbolizmowi. Uprawiał malarstwo olejne. Malował pejzaże, sceny figuralne, portrety, obrazy symboliczne.
Podkowiński był również cenionym rysownikiem, tworzącym dla najważniejszych warszawskich czasopism ilustrowanych. Rysował do takich czasopism jak: "Biesiada Literacka", "Kłosy", "Tygodnik Ilustrowany", "Wędrowiec". Ilustrował również książki i kalendarze.
Jego najbardziej znane dzieła to: „Szał uniesień”, obraz przedstawiający perspektywę warszawskiej ulicy Nowy Świat.
Józef Pankiewicz ur. 29 listopada 1866 w Lublinie, zm. 4 lipca 1940 w La Ciotat (Francja), polski malarz i grafik, pedagog.
W latach 1884-85 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego, następnie wraz z Władysławem Podkowińskim wyjechał do Petersburga aby w latach 1885-86 przebywać na stypendium w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W 1889 obaj artyści udali się do Paryża. Z tego okresu pochodzą obrazy iście impresjonistyczne. Kolejne zaś lata przyniosły fascynację symbolizmem. Inspirowany m.in. twórczością Jamesa Whistlera tworzy cykl nastrojowych portretów. Kolejne wakacyjne wizyty we Francji zaowocowały szeregiem obrazów i akwafort przedstawiających widoki Concarneaux, St. Valery en Caux, Collioure, Saint-Tropez, Vernon i Giverny. W tym okresie pozostawał pod silnym wpływem twórczości Paula Cezanne'a. Zaświadcza o tym m.in. seria martwych natur. Wojenne lata spędził w Hiszpanii. Płótna ‘okresu hiszpańskiego’ cechuje geometryzacja oraz intensywność płasko kładzionych barw. Lata powojenne przynoszą kolejną zmianę stylu Pankiewicza. Stopniowo rezygnuje z czystego, intensywnego, dekoracyjnego koloru na rzecz malarstwa walorowego, będącego obiektywną wizją rzeczywistość. Częstym tematem powojennych prac malarza są „pejzaże z puszystymi koronami drzew” okolic Sanary, Cassis i La Citat.
Jego dzieła to: „Targ na jarzyny na placu za żelazną bramą”, „Targ na kwiaty przed kościołem Św. Magdaleny w Paryżu”, „Wóz z sianem”, „Pejzaż z krzewami”, „Rynek Starego Miasta w Warszawie nocą”, „Portret Dziewczynki w czerwonej sukni”, „Martwa natura z owocami i nożem”, „Ulica w Madrycie”, „Martwa natura z ananasem”.
Wojciech Weiss (ur. 4 maja 1875 w Leorda na Bukowinie, zm. 7 grudnia 1950 w Krakowie), malarz.
Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, później w Paryżu, Rzymie i Florencji. Od 1907 był profesorem w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Malował m.in. pejzaże okolic Płaszowa i Kalwarii (miejscowości, w których mieszkał), portrety, akty. Wpływ na jego malarstwo wywarła twórczość Muncha, Malczewskiego, pozostawał też, szczególnie w młodości, pod wpływam poglądów filozoficznych Stanisława Przybyszewskiego.
Ważniejsze dzieła: „Opętanie”, „Melancholik”, „Promienny zachód słońca”, „Autoportret z maskami”, „Strachy”, Taniec”.