Tkanka nerwowa

TKANKA NERWOWA
Zbudowana jest z komórek nerwowych-neurony(ok.100 miliardów).
Podział komórek z uwagi na ilość wypustek:
-jednowypustkowa, dwuwypustkowa, pozornie jednowypustkowa, wielowypustkowa.
Kształty komórek pierwotnych są bardzo różne, np. piramidowe, gruszkowate, koszyczkowe, ziarniste, różnokształtne.
Błona komórki- neurolemina. Cytoplazma- neuroplazma. Wypustki najcześciej krótkie i rozgałęzione to dendryty. Często jest ich wiele. Wypustka jedna, długa, nierozgałęziona to neuryt /akson/. Komórki nerwowe posiadają najczęściej organella komórkowe. W cytoplazmie /neuroplaźmie/ przebiegają neurofibrylle, w ciele komórki oraz we wszystkich wypustkach, także w neuroplaźmie /w neurytach nie/ występuja skupiska kwasów nukleinowych. Komórki nerwowe nie dzielą się, choć ostatnio wykazano, że mogą się dzielić /doświadczenie/. Między komórkami i ich wypustkami występuje tkanka glejowa z naczyniami krwionośnymi.
Rysunek komórki wielobiegunowej/gwiaździstej/




Komórka odbiera bodziec dendrytami, przekazuje go do ciała komórki i dalej neurytami.
Włókno nerwowe to neuryt, który w pewnej odległości od ciała komórki otacza się 1 lub 2 osłonkami. Na początku i końcu włókno nerwowe jest nagie. Ciemna to osłonka mielinowa /rdzenna/, osłonka jasna to lemnocytowa /bezrdzenna/. W rdzennej występują przewężenia i wcięcie. Lemnocyty to komórki gleju, wytwarzają mielinę. Włókno nerwowe dwuosłonkowe zawsze jest rdzenne.
Włókno nerwowe jednoosłonkowe: -z osłonką mielinową jest rdzenne
-z osłonka lemnocytowa jest bezrdzenne.
Neurofibrylle w ciele komórki biegną w różnych kierunkach, natomiast w wypustkach biegną do siebie równolegle.
Tkanka glejowa-wielkokomórkowa, drobnokomórkowa, skąpowypustkowa i wyściółkowa /nabłonkowa, dlatego , że jej komórki są ułożone podobnie jak komórki nabłonków, wyściela ona komory mózgu-4, i kanał rdzenia/.Komórki tkanki glejowej: pośrednicza w odżywianiu tkanki nerwowej, w wymianie gazowej, pełnią funkcję podporową, odgraniczającą, ochronna.
UKŁAD NERWOWY.
Jest bardzo złożony, zapewnia przystosowanie się człowieka do środowiska. Najważniejsze funkcje:
-odbieranie bodźców ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego /receptory/
-przetwarzanie bodźców
-przewodzenie bodźców do efektorów /np.do mięśni/
-reguluje i koordynuje czynności narządów wewnętrznych.
Szybkość przebiegania impulsu wzdłuż włókna nerwowego może dochodzić do 100m/s.
Układ nerwowy dzieli się na:
-ośrodkowy-składa się z mózgu, móżdżku, rdzenia przedłużonego i kręgowego
-obwodowy- składa się z 12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych
-autonomiczny-złożony z 2 części : współczulnej i przywspółczulnej.
Mózg- leży w jamie czaszki, waży ok.1200-1400 gram, otoczony jest trzema oponami:
-twardą
-pajęczynówka /pod nią występuje przestrzeń wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym/
-miękka /przylega bezpośrednio do mózgu/.
Powierzchnia mózgu jest pofałdowana, szczelina podłużna dzieli mózg na 2 półkule. Każda półkula posiada 4 płaty:
-czołowy
-ciemieniowy
-skroniowy
-potyliczny
Na powierzchni występuje kora mózgu, a w niej ośrodki zbudowane z komórek nerwowych i np. w płacie czołowym /kojarzenia ruchów pisania/, w płacie ciemieniowym /dotyku, ciepła, chłodu/, w płacie skroniowym /słuchu, mowy/, w płacie potylicznym /wzroku/. Głębiej pod korą /istotą szarą/ występuje istota biała utworzona z włókien nerwowych. W okolicach przedczołowych kory występują ośrodki wyższych czynności mózgu: inteligencji, sfery moralnej, emocji, myślenia abstrakcyjnego itp.
Płyn mózgowo-rdzeniowy- podobny do osocza krwi /bezbarwny, przejrzysty/, znajduje się pod pajęczynówką, w 4 komórkach mózgu i w kanale rdzenia.
Funkcje płynu: amortyzacja urazów i regulacja ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Móżdżek- leży wewnątrz czaszki, waży ok.. 150 gram, składa się z 2 półkul połączonych tzw. robakiem.
Funkcje: równowaga i postawa ciała, napięcie mięśniowe, współpraca mięśni, precyzja ruchów.
Rdzeń przedłużony- ku dołowi łączy się z rdzeniem kręgowym. Mieszczą się w nim następujące ośrodki: czynności serca, oddechowy, naczynioruchowy, regulacji przemiany materii, wymiotny, ssania, żucia, połykania, kichania, kaszlu, wydzielania potu.
Od 40 r.ż. komórki nerwowe zaczynają się starzeć, część z nich obumiera, mózg wolno zmniejsza się. Ale mamy tak dużo komórek nerwowych, że starczą nam na całe życie. Lewa półkula mózgu sprzyja nauce- nauk ścisłych, natomiast prawa za nauki humanistyczne. U ludzi jedna z nich ma silniejsze działanie / zdolności/. Uszkodzenie prawej półkuli mózgu powoduje porażenie mięśni po stronie lewej /włókna nerwowe z prawej półkuli przechodzą na stronę lewą rdzenia kręgowego i odwrotnie/.
Rdzeń kręgowy- kształt sznura o dł. ok.45 cm, znajduje się w kanale kręgowym, odchodzą od niego nerwy rdzeniowe. Na przekroju poprzecznym widoczna jest istota szara /wewnątrz/ i istota biała /zewnątrz/ czyli odwrotnie jak w mózgu. Istota szara to komórki nerwowe, istota biała to włókna nerwowe, które tworzą drogi nerwowe wstępujące /bodźce do mózgu/ i zstępujące /od mózgu/.
Obwodowy układ nerwowy
Nerwy czaszkowe unerwiają narządy zmysłów, mięśnie i gruczoły okolic głowy. Najważniejszy to nerw błędny, który unerwia serce, narządy oddechowe i część ukł. Pokarmowego. Nerwy rdzeniowe unerwiają skórę, mięśnie, gruczoły, układ naczyniowy i narządy wewnętrzne. Największy z nich to nerw kulszowy, który unerwia kończynę dolną.
Nerwy czaszkowe są czuciowe, ruchowe lub czuciowo-ruchowe /mieszane/.
Nerwy rdzeniowe to nerwy mieszane /autonomiczny układ nerwowy/ składa się z układu współczulnego i przywspółczulnego. Układy te regulują czynności narządów wewnętrznych i są niezależne od naszej woli. Zbudowane są ze zwojów, pni i splotów. Działają przeciwstawnie np. wciągu dnia lub w sytuacjach stresowych przewagę ma układ współczulny /np. przyśpiesza akcję serca, podwyższa ciśnienie krwi/ zaś układ przywspółczulny ma przewagę podczas snu lub odpoczynku /np. zwalnia akcję serca, obniża ciśnienie krwi/.
Narządy zmysłów- posiadają tzw. receptory, które powodują, że jesteśmy w stałym kontakcie z otaczającym światem. Są to: wzrok, słuch, równowaga, dotyk, węch, smak.
Wzrok- gałka oczna położona jest w oczodole, ma kształt spłaszczonej kuli, wypełniona jest ciałem szklistym. Od tyłu odchodzi nerw wzrokowy. Ściana gałki ocznej: warstwa zewnętrzna to twardówka /od tyłu/, przechodzi w ciałka rzęskowe /z boku/, oraz w rogówkę /z przodu/. Warstwa środkowa to naczyniówka, która z przodu gałki przechodzi w tęczówkę z otworkiem, czyli źrenicą. Warstwa wewnętrzna to siatkówka, która tylko w części tylnej gałki jest warstwa światłoczułą. Zbudowana jest z wielu warstw komórek, wśród nich najważniejsze to pręciki /obraz czarno-biały/ oraz czopki /wrażliwe na barwy/. W części tylnej siatkówki występuje tzw. plamka żółta /dużo czopków: czerwony, zielony, niebieski/ a w miejscu wyjścia nerwu wzrokowego występuje plamka ślepa /brak komórek światłoczułych. Soczewka- w części przedniej leży za tęczówką, przy oglądaniu obrazu z bliska soczewka staje się bardziej wypukła, przy oglądaniu obrazu z daleka staje się bardziej spłaszczona. Otworek w tęczówce, czyli źrenica przy słabym oświetleniu rozszerza się, przy silnym oświetleniu źrenica się zwęża. AKOMODACJA- zmiany soczewki, ADAPTACJA- zmiany źrenicy.
Narząd słuchu i równowagi.
Ucho- posiada zdolność odbioru fal dźwiękowych, które docierają do zakończeń nerwowych w uchu wewnętrznym i przekazywane są do ośrodków słuchu w płatach skroniowych.
Budowa ucha: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne.
Ucho zewnętrzne- składa się z: małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego, który dochodzi do błony bębenkowej. Małżowina uszna kieruje fale do przewodu słuchowego. W ścianie przewodu słuchowego występują gruczoły łojowe, produkujące woskowinę. Dźwięki natrafiają na błonę bębenkową, powodują jej drgania, które przekazywane są do ucha środkowego. Tu występuje jama bębenkowa, kosteczki słuchowe /młoteczek, kowadełko i strzemiączko/ i trąbka słuchowa. Drgania błony bębenkowej przenoszą się na kosteczki, są one wzmocnione i przeniesione do ucha wewnętrznego. Trąbka słuchowa łączy jamę bębenkową z jamą gardła, ma na celu utrzymanie jednakowego ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej.
Ucho wewnętrzne- zbudowane jest z: błędnika kostnego, wewnątrz którego mieści się błędnik błoniasty a w nim znajdują się przedsionek, 3 kanały półkoliste i ślimak. W ślimaku znajdują się komórki zmysłowe, które odbierają dźwięki. Kanały półkoliste wypełnione są limfą, wysłane są komórkami zmysłowymi, w płynie występują kamyczki słuchowe. Kanały półkoliste są narządem równowagi, np., kiedy przechylamy głowę kamyczki pobudzają odpowiednie komórki zmysłowe w kanałach i korygujemy położenie głowy.