URODZONY - 990;
LATA PANOWANIA - 1025 - 1034
KORONACJA - 1025
W VI 1025 roku zmarł Bolesław Chrobry. Władzę przekazał wcześniej swemu drugiemu synowi - Mieszkowi (pominięto Bezpryma). Chrobry znał dobrze swoich synów, wybrał więc tego, który był jego zdaniem obdarzony większym talentem przywódczym. Mieszko II (przez XIII - wiecznych kronikarzy zwany Gnuśnym) koronował się 25 grudnia 1025 roku.
Początek panowania Mieszka II był pomyślny, starał się on naśladować politykę ojca, mieszał się w sprawy wewnętrzne Niemiec (obsadzanie tronu niemieckiego). W latach 1028, 1030 odbył wyprawy na Saksonię, w których odniósł pełny sukces, czym udowadniał trafność wyboru Chrobrego. Gdy wydawało się, że wszystko sprzyja rozwojowi Polski, popadła ono w kryzys.
PRZYCZYNY KRYZYSU
Zbyt słaby postęp w rozbudowie administracji państwa (zbyt mała sieć grodów w stosunku do potrzeb);
Równoczesne najazdy w latach 1030, 1031:
- władca niemiecki Konrad II - zajął Milsko i Łużyce;
- władca ruski Jarosław Mądry - Grody Czerwieńskie;
- władca czeski Brzetysław I - Morawy;
- niektórzy historycy twierdzą, że ziemie Mieszka najechał również Stefan I (Węgry), który zająć miał kraj Słowaków.
Wystąpienie starszego brata Mieszka - Bezpryma, który uważał, że to jemu należy się władza (z racji pierworództwa) - poprał go w tym Jarosław Mądry.
W 1031 roku Mieszko II został wygnany, a władzę przejął Bezprym. Mieszko uciekł do Czech, gdzie został wtrącony do więzieni i oszpecony (wykastrowany - była to zemsta za zdobycze ojca). Żona Mieszka - Rycheza, chcąc zemścić się za niewierność męża, wywiozła do Niemiec insygnia koronacyjne. Cesarzem był wówczas Konrad II - Rycheza miała tam rodzinne powiązania.
W kwietniu 1032 roku, w wyniku skrytobójczego zamachu zmarł Bezprym (bunt rycerski - uznano go za niegodnego władzy). Mieszko II wrócił na tron, jednak w 1033 roku, na zjeździe w Merseburgu uznał zwierzchnictwo cesarza, zrezygnował z korony. Oddał także we władanie bratu Ottonowi i stryjecznemu bratu Dytrykowi samodzielne dzielnice. Otton został zamordowany w 1033, Dytryka łatwo usunięto.
Mieszko II chciał przystąpić do odbudowy państwa, ale zmarł 10 V 1034 roku. W latach 1034 - 1039, wedle Kroniki Wielkopolskiej, władzę sprawował pierworodny syn Mieszka II - Bolesław, zwany Zapomnianym.
Po śmierci Mieszka II pogłębił się kryzys na ziemiach polskich.
PRZYCZYNY POGŁĘBIANIA SIĘ KRYZYSU
Wzrost tendencji odśrodkowych - pojawienie się możnych lub potomków byłych wodzów plemiennych, którzy przejmowali władzę na poszczególnych terenach, np. Masław na Mazowszu. Wincenty Kadłubek pisał o nich poronieni książęta. Skutkiem tego była ANARCHIA - bezprawie, walka o władzę;
Powstanie chłopskie 1036/7 - 1038, o podłożu antyfeudalnym. Wywołali je SMARDOWIE - wolni chłopi, którzy zostali podporządkowani panom, ciążył na nich ciężar renty feudalnej, dziesięciny, powinności na rzecz feudałów świeckich i duchownych;
Reakcja pogańska - nawrót do dawnych wierzeń na Pomorzu, Mazowszu i w Wielkopolsce. Palono świątynie, mordowano duchownych, zlikwidowano biskupstwo w Kołobrzegu.
1038 - 39 maj/czerwiec - najazd Brzetysława czeskiego, który dotarł do Gniezna. Zniszczono Poznań, Zgierz, Gniezno, wywieziono liczne łupy, np. z Katedry Gnieźnieńskiej wywieziono na Hradczany (Katedra św. Wita) relikwie św. Wojciecha i 5 braci Eremitów. Polska utraciła arcybiskupstwo w Gnieźnie. W drodze powrotnej Brzetysław zajął Śląsk.
Ostatecznie kryzys został zahamowany, dzięki powrotowi do Polski, z dworu cesarskiego, syna Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela.