Grzyby: lądowe organizmy beztkankowe. Zaliczamy do nich skoczki, sprzężniowe, workowce i podstawczaki, w tym również porosty, traktowane nieraz jako osobna grupa. Spotykamy grzyby jednokomórkowe mające jedno jądro, ale większość ma grzybnię zbudowane z nitkowatych rozgałęzionych strzępek. Strzępka komórczakowa – duża komórka, znaczna liczba jąder komórkowych. Strzępka wielokomórkowa – jądra odgrodzone przegrodami( w przegrodach centralnie położone otwory więc jądra i inne organelle komórkowe mogą przechodzić z segmentu do segmentu). Gdy w segmencie jest jedno haploidalne jądro to jest strzępka jednojądrowa, jeśli dwa haploidalne jądra sprzężone to jest strzępka dikariotyczna(dwujądrowa). Strzępki zawierają także mitochondria, struktury Golgiego, rybosomy itd., nigdy nie mają plastydów. W cytoplaźmie magazynowane są substancje zapasowe (tłuszcze, glikogen). Strzępki okryte są z wierzchu ścianą komórkową (buduje ją min. chityna). Strzępka plektenchymatyczna (owocnik) – strzępki splatają się i zlepiają ze sobą, tworzą solidniejsze struktury najczęściej służące do rozrodu płciowego i wytwarzania zarodników. Przykłady form przyjmowanych przez podstawczaki i workowce: Podstawczaki – krzaczkowaty gałęziaka, kapeluszowy borowika, bulwiasty purchawki, kopytowaty hubiaka. Workowce – otocznia buławinki, miseczka dzieżki, zamknięty trufli, pseudokapeluszowy smardza.
Odżywianie się grzybów: odżywianie heterotroficzne przez pobieranie substancji organicznych z otoczenia, muszą wchłaniać związki organiczne w formie prostej bo ściana komórkowa uniemożliwia im endocytozę. Produkują enzymy trawienne, które wydzielane na zewnątrz grzybni trawią dostępną materię organiczną. Grzyby saprofityczne: pobierana materia pochodzi z martwych szczątków, Grzyby pasożytnicze: z żywych organizmów. Grzyby często współżyją z innymi organizmami tj. samożywne protisty czy sinice.
Helotyzm: typ współżycia w którym jeden z partnerów praktycznie więzi i wykorzystuje drugiego, nie będąc dla niego pożytecznym. Przykładem symbiozy z udziałem grzybów jest ich współżycie z korzeniami niektórych roślin (drzew i roślin zielonych), zwane mikoryzą.
Mikoryza zewnętrzna (ektotroficzna) – występuje głównie u drzew. Strzępki grzyba oplatają końcówki korzeni, tworząc na ich powierzchni kosmatą mufkę. Takie korzenie przestają rosnąć i zanikają ich włośniki, które zostają zastąpione przez grzyba.
Mikoryza wewnętrzna (endotroficzna) – występuje u roślin zielonych i krzewinek. Strzępki wnikające wówczas do komórek korzenia nie zmieniają zazwyczaj jego wyglądu i nieograniczją wzrostu. Grzyb pobiera substancje organiczne, jednocześnie sam ułatwia roślinie pobieranie wody i prostych związków z gleby.
Rozmnażanie się grzybów: bezpłciowe – u wielokomórkowych polega na podziale grzybni na mniejsze fragmenty (rozmnażanie wegetatywne przez fragmentacje), u jednokomórkowych - podział komórki lub pączkowanie. Bezpłciowe może też polegać na wytwarzania różnych typów zarodników. Zarodniki są wytwarzane przez strzępke haploidalną w procesie mitozy, tzw. mitospory, albo przez podział mejotyczny w procesie mejospory.
Zarodniki sporangialne: tworzą się w kulistych zarodniach (sporangiach) na końcach haploidalnych strzępek po podziałach mejotycznych, wysypują się po pęknięciu ścianki zarodni. Zarodniki konidialne (mitospory): powstają na końcach haploidalnych strzępek poprzez odcięcie jej fragmentu, najczęściej zawierającego jedno jądro komórkowe. . Zarodniki workowe: tworzą się po 8 sztuk wewnątrz komórki zwanej workiem po podziale mejotycznym jądra zygotycznego (są mejosporami). Zarodniki podstawkowe: powstają po 4 sztuki na komórce zwanej podstawką, po podziale mejotycznym jądra zygotycznego.
Rozmnażanie płciowe: gamety powstają w gametangiach, a jeżeli są zróżnicowane na męskie i żeńskie, to i gametangia odpowiednio nazywają się plemniami i lęgniami. Gametogamia: to najbardziej typowy sposób rozmnażania płciowego, w którym dochodzi dołączenia się haploidalnych gamet i wytworzenia zygoty. Występuje tylko u najprymitywniejszych grzybów- skoczków i może przybierać wszystkie trzy formy (izogamia, anizogamia i oogamia). Gametangiogamia: polega na łączeniu się nie pojedynczych gamet, ale całych, wielojądrowych gametangiów, czyli plemni i lęgni. Taki sposób rozrodu jest najbardziej rozpowszechniony i występuje u wyspecjalizowanych skoczków, sprzężniowych i workowców. Somatogamia: jest skutkiem daleko posuniętej redukcji elementów rozrodczych. Nie ma tu gamet ani gametangiów, a łączą się dwie zwykłe haploidalne strzępki należące do dwóch różnych grzybów (podstawczaki). Plazmogamia: u workowców i podstawczaków, połączenie się gametangiów lub różnoimiennych strzępek, dochodzi do zlania się cytoplazmy plemni i lęgni (lub cytoplazmy połączonych strzępek), jądra komórkowe nie łączą się lecz tworzą pary jąder sprzężonych i tworzą strzępke dwujądrową.
Przegląd i znaczenie grzybów
Skoczki: w większości wodne (rzadziej lądowe), pasożytnicze lub saprofityczne. Najczęściej jednokomórkowe i nie tworzą nitkowych strzępek. W ich cyklu rozwojowym występują ruchliwe zarodniki (pływki) i gamety z wicią na końcu komórki. Niektóre gatunki lądowe są pasożytami roślin uprawnych np. synchytrium czy olpidium, atakujące kapustę i wykę. Ok. 500 gatunków pasożytów roślin uprawnych.
Sprzężniowe: Ok. 300 gatunków. Grzyby saprofityczne o grzybni zbudowanej ze strzępek wielojądrowych, zazwyczaj bez przegród. Brak w rozwoju komórek zaopatrzonych w wici. Rozmnażanie płciowe polega na łączeniu się niezróżnicowanych gametangiów. Występuje przetrwalnikowa, wielojądrowa zygospora. Np. pleśniak biały lub rozłożek czerniejący (niektóre jego gatunki są wykorzystywane do przemysłowej produkcji kwasu mlekowego).
Workowce: najliczniejsza grupa grzybów. Należą do nich zarówno jednokomórkowe pączkujące drożdżaki (np. drożdże), nigdy nie tworzące owocników, jak i wysoko rozwinięte workowce właściwe, tworzące spore owocniki o różnych kształtach (np. dzieżka pomarańczowa, smardz jadalny, trufla). Wspólną cechą workowców jest przewaga fazy haploidalnej w cyklu rozwojowym oraz tworzenie po procesie płciowym zarodników workowych. Niektóre workowce mają duże znaczenie ekologiczne i gospodarcze. Drożdże, przeprowadzają fermentacje alkoholową, więc są wykorzystywane do produkcji wina oraz octu winnego, do wypieku ciast i chleba.
Miseczniaki: takie jak trufle, dzieżki, smardze, grzyby jadalne (smardze pod ochroną). Wiele miseczniaków to ważne sporofity, tworzące główną masę reducentów w biocenozach. Dzięki temu mają one istotne znaczenie w krążeniu materii w ekosystemach leśnych i wielu innych.
Szpetczaki: bezwzględne pasożyty roślin, powodującymi powstawanie narośli i czarcich mioteł, czyli gęstych nienormalnie rozwiniętych pęków gałązek tworzących się w koronach drzew takich jak czereśnie i garby. Mączniaki niszczą plantacje winorośli i agrestu.
Podstawczaki: najwyżej uorganizowana grupa grzybów, mają grzybnię rozgałęzioną z poprzecznymi przegrodami, najczęściej dikariotyczną (faza haploidalna jest skrócona). Ich gametangia zostały zredukowane – występuje tu somatogamia, czyli łączenie się niezróżnicowanych morfologicznie strzępek. Większość podstawczaków to lądowe saprofity. Nieliczne są pasożytami ale mają wielkie znaczenie gospodarcze np. rdza źdźbłowa – grzyb powodujący straty plonów w wysokości 80%. Kilkanaście gatunków podstawczaków jest chronionych np. wszystkie pasożytnicze szmaciaki, tworzące owocniki do 0,5 m średnicy i ważą 10 kg. Soplówki, sromotniki, flagowiec olbrzymi.
Porosty: grzyby tworzące plechę porostową różną się od innych tym, że nie tworzą luźnych strzępek. Ich ciało może być listkowate (np. płucnica islandzka), skorupiaste (np. wzorzec geograficzny) lub krzaczkowate (różne gatunki chrobotków). Porosty są organizmami prawie samowystarczalnymi o niskich wymaganiach życiowych. Dzięki temu skolonizowały wszelkie niegościnne i nieodstępne dla innych grzybów oraz roślin środowiska, jak nagie skały, mury, wysokogórskie turnie lub porastają tundrę. Gatunki tundrowe mają duże znaczenie jako pokarm dla żyjących tam zwierząt. Z powodu swojej wrażliwości na zanieczyszczenia powierza porosty są tez dobrymi biologicznymi wskaźnikami stanu atmosfery na danym obszarze.