ŚREDNIOWIECZE - termin “średniowiecze” pochodzi od łacińskiego sformułowania medium aevum- wiek średni. Nazwa ta nadana została 1469r przez papieża Giovanniego de Bussisjako określenie epok oddzielającej starożytność od renesansu.
Ramy czasowe
ETAP | EUROPA | POLSKA |
|---|---|---|
POCZĄTEK | 476r. n. e.(data umowna) upadek cesarstwa Zachodniorzymskiego | 966r. n. e. przyjęcie chrzut przez Polskę(Polska pojawia sie na mapie Europy i wkracza w krąg cywilizacji zachodnioeuropejskiej) |
SCHYŁEK | Wydarzenie XV w. (1453r upadek cesarstwa bizantyńskiego, 1492r odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba) | 1474 r - pierwszy druk w Polsce |
CZAS TRWABIA | Ponad 10 wieków, ok 1000 lat. | 5 wieków, ok. 500 lat. |
NASTRÓJ EPOKI | FILOZOFIA | MUZYKA | LITERATURA |
|---|---|---|---|
Stosunek człowieka do życia na ziemi: Główną ideologią stal się TEOCENTRYZM tzn.- wszystkie sprawy ludzkie podporządkowano Bogu. W centrum zainteresowań stał Bóg i wszystko co z nim związane. Wzorce osobowe: -ŚWIETY-ASCETA(np. Św.Aleksy)- życie podporządkowane Bogu, całkowite wyrzeczenie się spraw doczesnych, życie w całkowitym ubóstwie, poświęcenie praktykowaniu absolutnej pokory. -RYCERZ CHRZEŚCIJAŃSKI (np.Roland)- wzór cnót chrześcijańskich-głeboko wierzy, całe życie podporządkowuje Bogu i Jego namiestnikowi na ziemi- swojemu władcy, odważny, niezłomny, honorowy, wierny, walczy w obronie wiary chrześcijańskiej. -DOSKONAŁY WŁADCA(np.KarolWielki)- jest zastępcą Boga na ziemi, każde jego działanie ma na celu dobro ojczyzny i poddanych, ceni honor i wierność, jest mądry i rozważny, sprawiedliwy, ma kontakt z Bogiem( sny i widzenia). | -Augustynizm- nawiązywał do koncepcji św. Augustyna. U jego podłoża leżało przekonanie, że człowiek jest zawieszony między Niebem a Ziemią, rozdarty między dobrem i złem. Celem życia człowieka jest poznanie Boga i swojej duszy. Miernikiem wielkości człowieka są jego wartości wewnętrzne. - Tomizm- stworzony przez Tomasza z Akwinu, który przystosował do potrzeb teologii chrześcijańskiej filozofię Arystotelesa. Każdy człowiek znajduje się na ściśle określonym szczeblu drabiny bytów i musi starać sie wznieść wyżej walcząc z pokusami. -Franciszkanizm- Program wiary radosnej, prostej, płynącej z wszechogarniającej miłości do świata i wszelkiego stworzenia, miłości poddanej ewangelicznym nakazom miłosierdzia. PRZEDSTAWICIELE: Św. Augustyn Aureliusz (354-430), Najważniejsze dzieło to Wyznania. Św. Franciszek z Asyżu (1182-1226). Był założycielem zakonu. św. Tomasz z Akwinu (1225-1274), Najważniejsze dzieła to: Summa filozoficzna i Summa teologiczna | Cechy charakterystyczne: • zależność rozwoju muzyki od form liturgii chrześcijańskiej • powstanie 1-głosowego chorału gregoriańskiego • częste psalmy, sekwencje, hymny • początki polifonii: organum, conductus, motet • jednogłosowe pieśni – trubadurzy i ballada, rondo, virelai, pieśni minnesaenegerów • wynaleziono typy notacji • charakterystyczne skale CHORAŁ GREGORIAŃSKI Był to zbiór jednogłosowych melodii liturgicznych w Kościele rzymskokatolickim na cały rok, którego podstawowymi elementami są melodia i rytm. Przedstawiciele: Klemens z Aleksandrii, Św. EUROPA: Augustyn, Kasjodor, Boecjusz, Marcjanus Kapella, Św. Izydor z Sewilli, Alkuin, Hucbald z St. Amand, Gwido z Arezzo POLSKA: Mikołaja z Radomia, Żołtarz Jezusów Ładysława z Gielniowa | Literatura była oparta o naukach teologicznych. Bóg w centrum wszystkiego. Tworzona właściwie tylko po łacinie ponieważ był to język uniwersalny. Ulubioną formą przekazu była w średniowieczu alegoria. Artyści dążyli do zobrazowania zjawisk i pojęć. Gatunki literackie wiodące w tej epoce: LIRYKA: Poezja liturgiczna - krąg utworów o tematyce religijno-filozoficznej. Najbardziej rozpowszechnionymi formami poezji liturgicznej były: -tropy - sekwencja - oficjum rymowane - hymn Poezja świecka - krąg utworów dotyczących spraw doczesnych, życia świeckiego. Gatunki doń należące: - epitafium - lament - pieśń obozowa EPIKA: Nurt religijny epiki średniowiecznej reprezentują: -żywoty świętych -kazanie W nurcie świeckim epiki średniowiecza dominuje proza historiograficzna: - roczniki - kronika DRAMAT: Były to dramaty liturgiczne. Z czasem z dramatu liturgicznego wykształciły się: - misterium - moralitet - intermedia - miracle Znane dzieła literatury polskiej: „Bogurodzica” „Lament świętokrzyski” „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” „Kazania świętokrzyskie” „Legenda o świętym Aleksym” "Żywot świętego Wojciecha"- XI wiek. "Żywot świętego Stanisława"- XIII wiek. "Bulla gnieźnieńska"- 1136r "Satyra na leniwych chłopów”- XV wiek. "Kronika polska" - Gall Anonim, XI/XII w. "Kronika" - Wincenty Kadłubek łac. "Historia Polski" - Jan Długosz łac. Znane dzieła literatury zagranicznej: "Pieśń o Rolandzie"- najstarszy epos francuski z XI wieku. "Dzieje Tristana i Izoldy"- legenda celtycka z XIII wieku. Dante Alighieri- "Boska Komedia", poemat epicki w 100 pieśniach, arcydzieło literatury włoskiej przedstawiające wędrówkę poetycką po piekle, czyśćcu i raju, 1307 rok. Francois Villon- "Wielki Testament", poemat francuski |
Duzo trafnych info. Baaaaardzo przydaly mi sie na powtorzenie ;)