Wady postawy ciała

PRAWIDŁOWA POSTAWA CIAŁA
Jest wiele definicji prawidłowej postawy ciała, oto dwie z nich:
1) Przez prawidłową postawę należy rozumieć taką, której układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie jest zharmonizowany, a utrzymanie jej wymaga minimalnego napięcia układu mięśniowego i nerwowego
2) Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu.
Postawa prawidłowa - nie jest to pojęcie jednoznaczne. Zależy ona od takich czynników jak: wiek (np. postawa starcza, postawa małego dziecka), pora dnia, posiłki, zmęczenie ...
Oceny prawidłowej postawy ciała – w zależności o wieku – dokonujemy wg następujących zasad:
POSTAWA MAŁEGO DZIECKA
· barki nie wystają do przodu
· tył głowy z plecami są w jednej linii (można to sprawdzić prosząc dziecko o podejście do ściany)
· wypukły brzuszek
· lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa
· cały tułów pochylony do przodu
· lekkie zgięcie bioder i kolan
· do 4-5 roku życia występuje płaskostopie
POSTAWA DZIECKA W WIEKU SZKOLNYM
· klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie barków staje się wyraźniejsze
· brzuch jest nieco mniej wypukły
· lordoza (wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze
· cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu
· proste nóżki
· nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan
· całkowity zanik płaskostopia
WIEK DORASTANIA
· wyprostowana postawa ciała
· zmniejszenie się wystawania brzucha
· zanik zgięcia w biodrach i kolanach
POSTAWA U OSOBY DOROSŁEJ
· głowa nieznacznie wysunięta do przodu
· brzuch jest płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej
· wygięcia kręgosłupa w kształcie litery S
PODZIAŁ I PRZYCZYNY WAD POSTAWY=

Wady postawy dzielimy na:

1) wrodzone
a) kości
b) mięśni

Są to odchylenia od prawidłowej budowy ciała pod wpływem czynników działających w okresie płodowym. Są to czynniki dziedziczne, toksyczne (np. choroby infekcyjne matki) i mechaniczne.

Do wad wrodzonych układu kostnego należą:
- dodatkowe kręgi lub ich niedorozwój
- zrosty kręgów
- rozszczepy kręgów
- wrodzone zwichnięcia stawów biodrowych

Do wad wrodzonych mięśni zaliczamy:
- wrodzona atonia mięśniowa
- postępujący zanik mięśni

2) nabyte
a) rozwojowe
b) nawykowe

Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku chorób tj. krzywica, gruźlica, choroba Scheuermanna.

Wady nabyte nawykowe wywoływane są przez:
1. czynniki środowiskowe - sedenteryjny tryb życia, niewłaściwa odzież i obuwie, złe warunki naturalne
2. czynniki morfologiczne: dystonia mięśniowa (choroba przemęczenie) - mięśnie ulegają rozciągnięciu inne skróceniu.
3. czynniki fizjologiczne: nawyk nieprawidłowej postawy często w wyniku zaburzenia czucia głębokiego, krótkowzroczności, osłabienia słuchu, czy też upośledzenia umysłowego


JAK POWSTAJĄ WADY POSTAWY
Informacje ogólne
W przebiegu rozwoju wad postawy wyróżniamy trzy okresy:
I okres - zmian czynnościowych
Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone napięcie i ich skrócenie. Czas trwania tego okresu może być różny w zależności od czynników, które powodują powstawanie wad. Może on wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy.
II okres - powstawania przykurczy (więzadeł , mięśni i ścięgien)
W tym okresie wprowadzenie ćwiczeń korekcyjnych może być jeszcze całkowicie skuteczne. Okres ten może trwać przez kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.
III okres - zmian strukturalnych , czyli utrwalonych przykurczy
Wady postawy w tym okresie określamy jako patologiczne. Ćwiczenia korekcyjne pozwalają zapobiec dalszemu postępowaniu wady, jednak całkowita jej likwidacja jest już niemożliwa i często wymaga złożonego postępowania rehabilitacyjnego.
Istotą wad kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej jest pogłębienie lub zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa. Na podstawie stopnia pochylenia miednicy oraz ruchomości kręgosłupa Wiles rozróżnia cztery zasadnicze typy wadliwej postawy:
1. Plecy wklęsło-wypukłe - pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej.
2. Plecy kołyskowe - pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej (hiperlordoza).
3. Plecy płaskie - brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa.
4. Plecy okrągłe - pogłębienie kifozy piersiowej.
PLECY WKLĘSŁO – WYPUKŁE
W większości przypadków przyczyną powstawania tej wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy. Doprowadza to do nadmiernej lordozy lędźwiowej, a przez odcinkową kompensację do pogłębienia kifozy piersiowej. Zmienione ukształtowanie kręgosłupa oraz zwiększone przodopochylenie miednicy wpływa na stan mięśni i więzadeł:
· mięśnie prostowniki grzbietu odcinka piersiowego ulegają rozciągnięciu a w odcinku lędźwiowym skróceniu,
· mięsień piersiowy większy i mięśnie obręczy barkowej ulegają przykurczowi,
· mięśnie pośladkowe ulegają rozciągnięciu i zwiotczeniu,
· mięsień czworogłowy uda (głowa prosta) ulega skróceniu.
Charakterystyczne w tej wadzie postawy jest :
· pochylenie głowy ku przodowi,
· ustawienie barków do przodu,
· odstawanie łopatek,
· spłaszczenie klatki piersiowej, która bierze mniejszy udział w oddychaniu,
· przesunięcie narządów jamy brzusznej ku przodowi i rozciągnięcie mięśni brzucha,
Przesunięcie narządów jamy brzusznej upośledza ruchy oddechowe przepony i utrudnia odpływ z nich krwi żylnej. Prowadzi to do zaburzeń oddychania i krążenia.

PLECY KOŁYSKOWE
W tym typie wady również występuje zwiększone przodopochylenie miednicy. Doprowadza to do powstania hiperlordozy w odcinku lędźwiowo - krzyżowym (kręgosłup odgina się w odcinku lędźwiowo - krzyżowym ostro do tyłu, tworząc krótką, ostrą lordozę), a w odcinku wyższym kręgosłupa tworzy się nadmierna kifoza piersiowo - lędźwiowa. Spojenie łonowe jest tu najbardziej wystającą ku przodowi częścią ciała.
Charakterystyczne w tej wadzie są: zmiana w układzie barków i łopatek. Postawa ciała jest bardzo podobna do postawy o typie pleców wklęsło - wypukłych, a uwagę zwraca przesunięcie górnej części tułowia ku tyłowi. Spojenie łonowe jest tu najbardziej wystającą ku przodowi częścią ciała. Mogą występować zaburzenia oddychania, krążenia, trawienia i miesiączkowania. W wielu przypadkach osoby z wadą postawy typu plecy kołyskowe uskarżają się na dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo - krzyżowej kręgosłupa.

PLECY PŁASKIE
Wada ta występuje przy zmniejszonym kącie przodopochylenia miednicy. Charakteryzuje się ona spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. W badaniu nie stwierdza się natomiast ograniczenia ruchomości w poszczególnych odcinkach kręgosłupa. U osób z wadą o typie pleców płaskich klatka piersiowa jest płaska, jej ruchomość i pojemność są ograniczone, barki opadnięte. Zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa powoduje wypadnięcie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa, sprzyja powstawaniu zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych kręgosłupa, dlatego ludzie z tą wadą często uskarżają się na bóle głowy.
Plecy płaskie są często spotykane u dzieci i młodzieży. Przyczyn należy dopatrywać się w siedzącym trybie życia. Nasze dzieci długo przebywają w szkole i na zajęciach dodatkowych, a kiedy uwolnią się już od obowiązków najchętniej "odpoczywają" przy komputerze lub przed telewizorem. Siedzący tryb życia wpływa nie tylko na obniżenie ogólnej kondycji organizmu, lecz także na osłabienie siły mięśni.


PLECY OKRĄGŁE
W tym typie wady również występuje zmniejszone przodopochylenie miednicy. Doprowadza to do spłycenia lordozy lędźwiowej, czego następstwem jest pogłębienie kifozy piersiowej. Cały tułów nachylony jest do przodu, a równowagę można utrzymać dzięki cofnięciu miednicy do tyłu. Nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym skompensowane jest w odcinku szyjnym zwiększoną lordozą szyjną i pochyleniem głowy do przodu. Wada ta charakteryzuje się :
· wysunięciem do przodu głowy i barków,
· odstawaniem łopatek,
· osłabieniem lub nawet zwiotczeniem mięśni grzbietu,
· przykurczem mięśni klatki piersiowej
· tym, że kolana i łokcie są często w pozycji lekkiego zgięcia.
Bardzo często funkcja oddechowa klatki piersiowej jest upośledzona. Wada postawy o typie pleców okrągłych może być wrodzona lub nabyta. Nabyta powstaje najczęściej w następstwie chorób takich jak: krzywica, gruźlica, choroba Scheuermanna, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Przyczyną powstawania pleców okrągłych może być dystonia mięśniowa, czyli zaburzenie napięć mięśniowych mięśni grzbietu, które mogą być wynikiem przeciążenia mięśni prostowników grzbietu pracą statyczną np. w czasie nieprawidłowego siedzenia czy stania przy pracy lub nauce.


Skolioza jest schorzeniem, które w okresie dziecięcym nie boli. Może postępować niezauważona, szczególnie, że dotyka dojrzewających dziewcząt, które wstydzą się w tym czasie nawet rodziców. Konieczne są systematyczne badania przesiewowe przeprowadzane w szkołach przez lekarzy i pielęgniarki. Najistotniejsze są okresy skoków wzrostowych .

Jednak nie zwalnia to rodziców i nauczycieli przed zwróceniem uwagi na drobne zmiany w wyglądzie dzieci, które mogą wcześnie ustalić rozpoznanie. Wystąpieniu skoliozy nie można zapobiec, ale jej wczesne wykrycie i właściwe leczenie pozwalają zapobiec późnym następstwom narastania deformacji. Kiedy można podejrzewać skoliozę