Folklor w twórczości Mickiewicza

Jednym z przejawów inspiracji folklorem w twórczości Adama Mickiewicza były ballady: „Romantyczność”, „Lilie” czy „Świteź”. Ballada jest gatunkiem koronnym dla romantyzmu. Wywodzi się z tradycji ludowej. Balladę romantyczną cechuje:
- występowanie elementów ludowych
- określona pora dnia, ale bezczas historyczny (brak określonego okresu historycznego) oraz bliżej nieokreślone miejsce
- synkretyzm rodzajowy

„Romantyczność”
Tekst ma charakter programu, manifestu epoki, światopoglądu, jak i gatunku. Bohaterką jest Karusia – postać mająca rodowód ludowy. Jest nieszczęśliwą kochanką, odczuwa osamotnienie. Dokładne miejsce ani czas akcji nie są znane – małe miasteczko z realiami wsi. Występuje łączenie elementów epicznych (narrator, fabuła) i dramatu (dialogi). Występuje również mistycyzm i stylizacja języka na język ludowy.

„Lilie”
Bohaterką jest zbrodniarka. Zabiła męża w obawie przed karą za złamanie przysięgi. Mickiewicz ukazuje portret zbrodniarki targanej wyrzutami sumienia, widzi i słyszy swojego męża. Biega po rady do pustelnika, gdyż jest zagubiona, zdezorientowana. Przerażają ją drzewa i wszystko dookoła. Ostatecznie dochodzi do śmierci głównej bohaterki. W jej śmierć ingerują siły nadprzyrodzone. Ballada ilustruje prawdę ludową o sprawiedliwości: „nie ma zbrodni bez kary”. Jeżeli nie wymierzy jej człowiek, zrobią to siły natury.
Pejzaż nieobojętny, opis lasu, przez który biegnie bohaterka budzi grozę. Pojawia się również mistycyzm, ilustruje i potwierdza sprawiedliwość oraz wprowadza tajemniczość. Inspiracja folklorem: silna rytmizacja, obecność regularnych rymów, często rymy gramatyczne, charakterystyczne słownictwo i frazeologia „okiem strzelili”, „oczy stanęły w słup”, proste porównania „zbladła jak chusta”, obecność refrenów, fabuła inspirowana pieśnią ludową, powtórzenia , synkretyzm gatunkowy.

„Świteź”
Ballada oparta na ludowej legendzie można podzielić na trzy części. Pierwsza to opis urzekającej urody jeziora. Piękno przyrody zostało skontrastowane z tajemniczą i pełną grozy atmosferą otaczającą to miejsce. Wieczorami słychać dziwne odgłosy, krzyki, rozmowy, wybuch i inne zjawiska. Mickiewicz posłużył się metaforami i porównaniami. Występuje narrator, który w sposób subiektywny opisuje pejzaż. Jest również liryczny opis. Mamy więc do czynienia z synkretyzmem gatunkowym. Druga część opisuje wyprawę pana na Płużynach, który chciał wyjaśnić zagadkę jeziora. Najpierw jednak kazał sprowadzić księdza i oddał się w opiekę Bogu. Trzecia i najbardziej obszerna część to dramatyzowane rozwiązanie zagadki. Wyłowiona z wody kobieta-duch opowiada historię powstania jeziora. Władca miasta Świtezi, Tuhan, wyruszył z pomocą obleganemu w Nowogrodzie Mendogowi. W tym czasie w Świtezi pozostali starcy, kobiety i dzieci. Kiedy miasto napadnięte zostało przez Rosjan, córka władcy wyprosiła u Stwórcy śmierć, a Bóg zatopił miasto. Mieszkańców jego zamienił w kwiaty. Kiedy najeźdźcy zrywali piękne rośliny spotykała ich śmierć. Występuje tu również motyw karania zbrodniarzy przez siły nadprzyrodzone, przez Boga.