„Kto nie wyjdzie z domu, aby zło znaleźć i z oblicza ziemi wygładzić, do tego zło samo przyjdzie i stanie przed obliczem jego.” Rozważ sens tych słów w oparciu o dowolnie wybrane przykłady.

Czym jest zło? Złem możemy określić to, co niezgodne jest z zasadami moralnymi współżycia społecznego; wszystko, co przynosi nieszczęście. Jest ono przeciwieństwem dobra, czyli ideału moralnego.

Od najdawniejszych czasów człowiek boryka się sam ze sobą, pragnąc zwyciężyć zło. W rezultacie istota ludzka jest „wątła, niebaczna, rozdwojona w sobie” i dlatego często ulega złu, mimo że rozpoznaje autentyczny świat wartości, ale nie zawsze potrafi w sobie wypracować taką wolność, która powstrzyma go przed zniszczeniem. Wielu bohaterów literackich dostarcza nam refleksji na temat obojętności i akceptacji zła w swoim życiu. Najczęściej los wystawia im rachunek, a powracająca fala krzywd uderza w swego bohatera, który pozwolił, aby to zło zafunkcjonowało w jego środowisku.

Takim przejawem obojętności człowieka wobec rodzącej się niebezpiecznej ideologii stał się faszyzm. Wszechobecne zło stało się udziałem niemieckiego społeczeństwie, które w czasie II wojny światowej uznało siebie za rasę wyższą i postanowiło podporządkować sobie inne narody. Tadeusz Borowski w „Kamiennym świecie” opisał obóz koncentracyjny w Oświęcimiu. Ośrodek koncentracji zła, przemocy, ludzkich tragedii i terroru. Niemiecka wiara w fuhrera i III Rzeszę doprowadziła do wyniszczenia innych narodów. Jakakolwiek pomoc uwięzionym jak np. poczęstowanie papierosem, była surowa karana. Z całą bezwzględnością eliminowano naród żydowski. Taka była cena za całkowite powierzenie władzy ludziom o nacjonalistycznych poglądach.

Także ofiary obozów, pod wpływem wszechobecnego terror stawały się okrutne wobec swoich współwięźniów. Tadeusz Borowski opisuje przypadki wydawania na śmierć swoich najbliższych, donoszenia, spalania jeszcze żywych osób w piecach krematoryjnych. Kierując się resztkami nadziei o uniknięciu śmierci, otrzymania kawałka chleba, by zaspokoić straszliwy głód, gotowi byli zrobić wszystko i jeszcze bardziej pogłębiali panującą przemoc. To zło było druzgocące, bo niszczyło psychikę więźniów stawali się jak kamienienie, pozbawieni jakiejkolwiek niezależności.

Taka sytuacja, w której zło królowało dotyczyła nie tylko obozów hitlerowskich, lecz także łagrów sowieckich. Tam wobec szalejącego bezprawia sytuację wykorzystywali urkowie. Gustaw Herling- Grudziński w „Innym świecie” opisał przypadki gwałtów, przemocy dokonywanych przez tą grupę kryminalistów. Przyzwolenie ze strony strażników na te czyny, doprowadziło do całkowitego wyniszczenia ich psychiki. Nie potrafili sobie znaleźć miejsca w normalnych pozaobozowych warunkach. Dlatego często po wyjściu na wolność, wracali do nich popełniając kolejne przestępstwo. Tylko tutaj znajdywali posłuch i szacunek. Raz dane przyzwolenie na zło, powracało do nich nieskończenie. Tylko dzięki niemu w zamkniętej obozowej rzeczywistości, potrafili żyć.

Innymi pobudkami kierował się Rodion Raskolnikow, który pozwolił, aby zło zwyciężyło jego. Ten bohater powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” wychodził z założenia, że niektóre jednostki takie jak on mają prawo zabijać. Morderstwo lichwiarki, która wydawała mu się szkodliwą osobą pociągnęła za sobą zabójstwo także Lizawiety, by uniknąć świadków. Jeden zły czyn zweryfikował całe jego życie. Zapomniał, że podstawą człowieczeństwa jest miłość i że nikt nie ma prawa decydować o czyjeś śmierci. Każdy człowiek ma prawo do życia, ponieważ wszyscy są równi wobec prawa. Rodion uważał siebie za jednostkę wyższą, chciał być Napoleonem, ale zapomniał, że człowiek ma sumienie i dlatego kiedy zabił nie mógł spać, jeść, po prostu jego ciało i dusza były chore. Dopiero na Syberii zrozumiał, że człowiek nie jest stworzony do zbrodni, ale do miłości. I dzięki Soni Marmieładłowej poczuł się odrodzony.

Pozwolił również, aby zło zwyciężyło jego wnętrze -Makbet bohater dramatu Williama Szekspira. Mimo ze był wodzem naczelnych wojsk króla Duncana, cieszył się sławą i uznaniem, dopuścił się zbrodni, aby zdobyć tron. Wstąpił na drogę zła, ponieważ musiał zabijać kolejne osoby np. Banca, które zagrażały jego władzy. Makbet dochodzi do wniosku, iż będzie musiał odpowiedzieć za swoje czyny, ponieważ jedna zbrodnia pociągnęła za sobą kolejne niczym domino. Bohater ginie w końcowej scenie, ponieważ sprawiedliwości w pojedynku z Makdufem staje się zadość.

Zło, zatem ma różne oblicza. Może nim być zdrada jak uczynił to Judasz w stosunku do Jezusa Chrystusa, zbrodnia, którą popełnił Makbet, Raskolnikow, jak również ludobójstwo, jakie miało miejsce w czasie II wojny światowej.

Albert Camus słusznie zauważył, że złem może być również egoizm człowieka, niewrażliwość. W swojej powieści pt.: „Dżuma” zawarł myśl, iż każdy nosi w sobie mikrob dżumy, nikt, bowiem na świecie nie jest od niej wolny, a to znaczy, że każda istota ludzka dotknięta jest złem. Różne odnajdujemy oblicza zła. Rajmund Lambert pokonał w sobie egoizm i pozostał w Oranie, aby nieść pomoc zadżumionym albo chorym na zarazę. Z postawy egoisty stał się człowiekiem wielkodusznym, który zrozumiał, że do końca nie podarowałby sobie tej ucieczki. Inaczej w obliczu zarazy zachował się Cottart, który cieszył się, że wybuchła zaraza, ponieważ nie musiał siedzieć w więźniów. Jego egoistyczna postawa wobec otaczającego zła wyzwala w nim zło i dlatego strzela do ludzi w końcowej scenie powieści, kiedy widzi radujący się tłum.

Jak wynika z przedstawionych przykładów, zło, które nie jest stłumione już w zarodku, potrafi doprowadzić do niewyobrażalnych zbrodni. Ludzie zapominają o podstawowych prawach: przykazaniu miłości, dekalogu. Często usprawiedliwiają swoje czyny, aby zrozumieć, ale zapominają, że zabicie człowieka lub wydanie go na śmierć jest grzechem ciężkim. Istota ludzka, która pozwoliła, aby zło zwyciężyło w jego życiu, również wcześniej czy później staje się ofiarą tego zła, o czym świadczą bohaterowie powyższych rozważań.