„Aby istnieć, człowiek musi się buntować (Albert Camus).” Zastanów się nad źródłami i sensem buntu bohaterów literackich i oceń ich postawy

Buntuje się więc jestem. Sprzeciw, niezgoda, protest, opór towarzyszył człowiekowi od zawsze, ponieważ został wpisany w naszą naturę.
Historia ludzkości zna wielu buntowników, którzy z różnych powodów sprzeciwiali się, aby wyrazić swoją niezgodę wobec rzeczywistości w której przyszło im żyć.

Za pierwszych buntowników uznaje się Adama i Ewę, którzy nie byli posłuszni wobec Boga i zjedli owoc z drzewa wiadomości dobrego i złego, zdobywając tym samym umiejętność ..... dobra i zła, za co zostali wygnani z raju. Ewa za karę miała rodzić dzieci w bólach, a Adam często pracować, aby utrzymać rodzinę. Źródłem buntu naszych pierwszych rodziców byłą ciekawość i brak szacunku wobec woli Boga, dlatego też ponieśli karę.

Zbuntował się również biblijny bohater z przypowieści o syny marnotrawnym, ponieważ zapragnął majątku od swojego ojca. Sprzeciwił się ustalonemu porządkowi rodzica i wziął swoją część bogactwa i odszedł z domu, by wrócić później jako skromny syn marnotrawny. Źródłem jego buntu była pycha i chęć zakosztowania wolności. Efektem tej niezgody na odwieczny porządek rodzinny było zaznanie największego upokorzenia, kiedy stracił wszystkie majętności. Syn marnotrawny zrozumiał swój błąd i dlatego powrócił do domu, aby przeprosić swojego ojca.

W mitologii greckiej największym buntownikiem jest Prometeusz, który wielokrotnie sprzeciwiał się wszechwładności Zeusa. Jako tytan, a nie człowiek, potrafił przechytrzyć Zeusa, podczas ofiary w Mekorze, jak również wykradł ogień z Olimpu o podarował go ludziom, aby poprawić ich nędzne bytowanie na ziemi. Jego bunt wynikał z faktu, iż nie uważał, że ogień należy się tylko bogom. Za swoje postępki został skazany na przykucie do skał Kaukazu, gdzie drapieżny sęp wyjadał mu odrastającą stale wątrobę. Od jego imienia, określamy postawę buntowniczą bohaterów, którzy sprzeciwili się wobec Boga, nie zgadzając się na kształt świata w którym stwórca zgadza się na istnienie cierpienia.

Bunt wtedy ma sens, jeżeli wyrażany jest w imię prawdziwych wartości, ideałów, kiedy zaś jest wyrazem egoizmu, ... czy też .... duchowego nie ma uzasadnienia, nie wyraża sensu. Bo czy bunt przeciwko uczęszczaniu do szkoły, czy też lekceważenie obowiązków życiowych, może mieć jakiś sens.

Z powyższych rozważań wynika, że bunt musi mieć charakter twórczy, a z jego postawy musi wynikać jakiś sens.
W literaturze na uznanie zasługuje Antygona, bohaterka dramatu Sofoklesa, która twierdziła, że obowiązkiem jej jest pochować brata. Uważała, że prawa boskie są ważniejsze od praw człowieka i dlatego odważyła się zbuntować, przeciwko autokratycznemu władcy Kreonowi. Źródłem jej buntu była wierność zasadom wynikającym z religii: miłość do brata i bogów. Zapisała się w pamięci potomnych jako jedyna, która odważyła się się sprzeciwić władzy i która mimo surowej kary, pozostała wierna własnym zasadom.

Bunt może wynikać z bardzo osobistych przeżyć. Świadectwem kryzysu są treny Jana Kochanowskiego. Rozgoryczony poeta w obliczu śmierci utalentowanej Urszulki wyznaje bluźniercze słowa: „gdziekolwiek jest, jeśliś jest”, które są wyrazem nie wiary w istnienie życia pozagrobowego. W trenach poeta również wyraził sprzeciw wobec filozofii ..., która nie okazała się .... przeciw złu tego świata, a więc stała się bezwartościową, nieludzką wobec śmierci.

O ile Kochanowski buntuje się przeciw Bogu i filozofii, o tyle Giaur, bohater Byrona, wyraża sprzeciw wobec obyczajowości i stylu życia w Grecji, gdzie toczy się walka przeciwko narzuconej przez Turków niewoli. Śmierć Leilii, branki z haremu Hasana jest przyczyną jego buntu, a następnie zbrodni. Po latach podczas spowiedzi w klasztorze, Giaur swój bunt zamienia na obojętność wobec Boga i wszelkiej wiary oraz modlitwy. Źródłem buntu staje się niespełniona miłość; zabicie ukochanej kobiety- sprzeciw wobec takich praw społecznych w których mężczyzna ma prawo dla wielu kobiet, a drugi ani do jednej.

Buntownicza naturę mieli również bohaterowie literatury polskiej. Adam Mickiewicz w III części „Dziadów” ukazuje bunt młodych polskich spiskowców, przeciwko tyrańskiemu carowi. Młodzi Filomaci i Filareci, gotowi są porwać się do walki z góry skazanej ma przegraną. Jednym z młodych spiskowców przetrzymywanych w klasztorze Ojców Bazylianów, jest Konrad- współczesny Prometeusz- który widząc wszystkie cierpienia swego narodu, wydaje Bogu bitwę „krwawszą niźli szatan”. Wyzywa Boga na pojedynek, dlatego, że ten rządzi światem bez miłości, ze spokojem patrzy na ból i poniżenie ludzi. Metafizyczny bunt Konrada ma mu zapewnić władzę nad ludzkimi uczuciami, by bluźnierczy poeta, mógł uczynić ten świat już szczęśliwym. Pojedynek z Bogiem został jednak przegrany. Bunt bohatera był daremny, bowiem nie w pomówieniu i bluźnierstwie jednostki, należy upatrywać drogę do wyzwolenia narodu.

Buntowniczą naturę posiadał również bohater „Pana Tadeusza”- Jacek Soplica. Nie pogodził się z decyzją Stolnika, który podał mu czarną polewkę, co oznaczało odmowę ręki Ewy. Zabicie Horeszki było wyrazem niezgody na ingerowanie magnata w sprawę miłości jego córki i Soplicy. Jego uparta natura nie mogła pogodzić się z .... w żadnej formie i dlatego zabił.

Nie zaakceptował świata w którym jedni mają pieniądze, inni muszą się przystosować, Raskolnikow bohater „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewski. Rodion buntuje się przeciwko Bogu, próbując stworzyć świat bez Boga, gdzie wszystkie prawa ustanawia człowiek. Student III roku twierdzi: „Wszystko jest w rękach człowieka, a on pozwala sobie ... wszystko spod nosa”. W swojej matematycznie ścisłej teorii dotyczącej uszczęsliwiania ludzi, Raskolnikow nie umieścił właśnie człowieka, który posiada sumienie. Buntownik Rodion został pokonany miłością Soni i pokorną wiarą.

Bunt wpisany jest również w następujące po sobie pokolenia. Przed laty buntowali się rodzice Artura, bohatera „Tanga” Sławomira Mrożka, który rzucał wyzwanie tradycji. Swoją wyzwoloną miłością Eleonora i Stomil burzyli formy. Traktowali to jako skok w nowoczesność, wyzwolenie się z więzów starego życia i starej sztuki. Ich syn Artur jak przystało na reprezentanta młodego pokolenia, też się buntuje, ale przeciwko temu, że w domu panuje bezwład, anarchia, bałagan, że nie ma żadnej tradycji. Otwarcie ogłasza swój bunt przeciwko braku tradycji i dlatego rząda ceremonialnego ślubu z Alą i dziwi się, że ojcu nie przeszkadza w domu kochanek matki. Nie chce jako młody człowiek wchodzić w świat, który wypadł z pewnych zasad, norm, w którym nic nie jest możliwe, ale niestety jego bunt jest tragiczny, ponieważ Edek zabija Artura, aby objąć władzę w jego domu.

Źródłem buntu Artura była chęć powrotu do świata wartość, odwiecznego porządku, tradycji. Bunt Edka wynikał z instynktu samozachowawczego i siły fizycznej, która pozwalała mu zdobyć pozycję w rodzinie, w państwie, w myśl zasady, że każdego można wziąć siłą. Z powyższych rozważań wynika, że każdy bunt jest przejawem twórczej postawy człowieka, ale sens ma tylko taki sprzeciw czy opór, który służy nie tylko jednostce, jak w tym wypadku Edkowi, ale uniwersalnym ideałom w myśl których, narażali się zarówno Prometeusz, Konrad, Antygona czy Filomaci i Filareci. Buntownicy tej maści co Adam i Ewa, Raskolnikow czy Edek realizują własne egoistyczne potrzeby, wynikające z faktu zaspokojenia ambicji, sprawdzenia siebie w czynie, czy też siły, która jest jedynym motorem działania bohatera. Bunt ma sens tylko wtedy, kiedy staramy się wyrazić własną postawą niezgodę na zło, niesprawiedliwość, krzywdę innych ludzi, w imię miłości, dobra i odwiecznego porządku ustalonego przez Stwórcę.