1. BUDOWA GRZYBÓW
Ciało wegetatywne grzybów, zwane grzybnią, zbudowane jest z nitkowatych tworów jedno- lub wielokomórkowych, prostych lub rozgałęzionych, noszących nazwę strzępek. Tylko w nielicznych przypadkach grzybnia ma postać pączkujących komórek. Wielkość grzybni bywa różna – są grzyby widoczne tylko pod mikroskopem, inne tworzą rozległe (czasem kilka m) grzybnie. Grzybnia często wykazuje duże zróżnicowanie swej budowy, szczególnie w partiach gdzie tworzą się owocniki. Nigdy nie tworzy tkanek, co najwyżej przyjmuje postać zbitą, zwaną plektenchymą. W komórkach grzybów nigdy nie spotyka się chlorofilu i towarzyszących mu barwników, mogą występować inne barwniki nieczynne pod względem fotosytetycznym. Komórki grzybów bywają jedno- lub wielojądrowe. U grzybów wyższych (workowców i podstawczaków) w pewnych, długotrwałych stadiach rozmnażania komórki są dwujądrowe. Ściana komórkowa zbudowana jest głównie z chityny (substancja budująca również pancerzyki owadów). U grzybów niższych w ścianach komórkowych występuje celuloza. Grzyby są pozbawione zdolności ruchu; tylko w niektórych stadiach rozmnażania pewne gatunki wytwarzają ruchliwe pływaki.
2. ODŻYWIANIE SIĘ GRZYBÓW
Grzyby odżywiają się heterotroficznie. Jeżeli pobierana materia organiczna pochodzi z martwych szczątek mówi się o grzybach saprofitycznych, jeżeli zaś z żywych organizmów są to grzyby pasożytnicze. Grzyby odżywiają się przez pobieranie substancji organicznych z otoczenia. Ściana komórkowa uniemożliwia im endocytozę, w związku z czym muszą wchłaniać zw. organiczne w formie prostej. Produkują enzymy trawienne, które wydzielane na zewnątrz grzybni, trawią dostępną materię organiczną, częstym wśród grzybów zjawiskiem jest współżycie z innymi organizmami.
Typy współżycia:
- HELOTYZM – jeden z partnerów praktycznie więzi i wykorzystuje drugiego, nie będąc dla niego pożyteczny, np.: grzybnia po prostu i zielenice.
- MIKORYZA
-- zewnętrzna – strzępki grzyba wnikają pomiędzy komórki korzenia
-- wewnętrzna – strzępki grzyba wnikają do wnętrza komórek korzenia
Grzyby z korzeni roślin pobierają związki organiczne. Jednocześnie same ułatwiają roślinie pobieranie wody i prostych związków z gleby, czasami też dostarczają witamin i regulatorów wzrostu. W niektórych przypadkach zależność ta jest tak duża, że rośliny pozbawione mitorytycznego grzyba giną.
3. ROZMNAŻANIE SIĘ GRZYBÓW
Rozmnażanie bezpłciowe grzybów polega na podziale grzybni na mniejsze fragmenty – to tzw. rozmnażanie wegetatywne przez fragmentację, u jednokomórkowych – podział komórki lub pączkowanie lub na wytwarzaniu różnych typów zarodników. Grzyby nie tworzą strzępek diploidalnych (zazwyczaj w ogóle nie wykształcają odrębnego pokolenia diploidalnego), dlatego zarodniki wytwarzane są u nich przez strzępkę haploidalną w procesie mitozy, tzw. mitospory, albo przez podział mejotyczny, jakiemu ulega bezpośrednio komórka zygotyczna w procesie mejospory. Grzyby wytwarzają kilka typów zarodników: sporangialne, konidialne, workowe oraz podstawkowe.
ZARODNIKI SPORANGIALNE tworzą się w kulistych zarodniach (sporangiach) na końcach haploidalnych strzępek po podziałach mitotycznych. Wysypują się po pęknięciu ścianki zarodni.
ZARODNIKI KONIDIALNE powstają na końcach haploidalnych strzępek przez odcięcie jej fragmentu, najczęściej zawierającego jedno jądro komórkowe. Zarodniki te są mitosporami.
ZARODNIKI WORKOWE tworzą się po 8 sztuk wewnątrz komórki zwanej workiem po podziale mejotycznym jądra zygotycznego (są mejosporami).
ZARODNIKI PODSTAWKOWE powstają po 4 sztuki na komórce zwanej podstawką, również po podziale jądra zygotycznego (są mejosporami).
Zarodniki grzybów wodnych są najczęściej zdolne do ruchu – to tzw. zoospory albo pływaki. Grzyby lądowe wytwarzają spory nieruchliwe, przenoszone przez wiatr – aplanospory. Porosty jako „organizmy dwuskładnikowe” mogą się rozmnażać wyłącznie w sposób bezpłciowy. Najczęściej odbywa się to przez odłamanie części grzybni razem z komórkami glonu (fragmentacja), czasami porosty specjalnie wytwarzają takie kruche i bardzo łamliwe rozmnóżki zwane wyrostkami. Niekiedy też wewnątrz plechy po prostu tworzą się drobne twory składające się z jednej lub kilku komórek zielenicy oplecionych paroma strzępkami grzyba, nazywają się one urwiskami, a wydostają się na zewnątrz przez pęknięcia powierzchni po prostu.
Rozmnażanie płciowe. U grzybów gamety powstają w gametangiach, a jeżeli są zróżnicowane na męskie i żeńskie, to i gametangia odpowiednio nazywają się plemniami i lęgniami. U grzybów nastąpiło jednak kilka modyfikacji do tego procesu i rozmnażanie płciowe odbywa się u nich w drodze gametogamii, gametangiogamii, lub somatogamii.
GAMETOGAMIA to najbardziej typowy sposób rozmnażania płciowego, w którym dochodzi do łączenia się haploidalnych gamet i wytworzeniu zygoty.
GAMETANGIOGAMIA polega na łączeniu się nie pojedynczych gamet, ale całych, wielojądrowych gametangiów, czyli plemni i lęgni.
SOMATOGAMIA jest skutkiem daleko posuniętej redukcji elementów rozrodczych. Nie ma tu gamet ani gametangiów, a łączą się dwie zwykłe haploidalne strzępki należące do dwóch różnych grzybów (określane są często jako – i +).
CYKLE ROZWOJOWE GRZYBÓW
1. Cykl rozwojowy sprzężniowych – pleśniak biały
a.) kopulują gametangia należące do różnych płciowo strzępek oznaczonych + i –
b.) powstaje wielojądrowa zygota zwana zygosporą
c.) zygospora kiełkuje, przechodzi podział mejotyczny i tworzy strzępkę na końcu z zarodnią w której powstają haploidalne zarodniki
d.) z zarodników wyrasta grzybnia która może rozmnażać się przez zarodniki lub w sposób płciowy
2. Cykl rozwojowy workowców
a.) na grzybni tworzą się wielojądrowa lęgnia i plemnia
b.) plemnia przelewa swoją zawartość do lęgni, zachodzi plazmogamia (łączenie się cytoplazmy) a jądra ustawiają się po dwa i tworzą jądra sprzężone
c.) lęgnia rośnie i wytwarza strzępki
d.) w szczytowych partiach strzępek jądra łączą się i zachodzi kariogamia
e.) jądro zygotyczne przechodzi mejozę i każde potomne dzieli się i powstaje 9 jąder 1n z których wykształcają się zarodniki. Komórka w której doszło do kariogamii przekształci się w worek
f.) z zarodników wyrasta haploidalna grzybnia
3. Cykl rozwojowy podstawczaków
a.) kopulacja różnoimiennych jednojądrowych strzępek + i –
b.) zachodzi zjawisko plazmogamii, a jądra tworzą jądro sprzężone
c.) ze strzępek z jądrami sprzężonymi tworzy się owocnik, pod spodem kapelusza powstają rurki, lub blaszki z warstwą rodzajną na której wytworzą się podstawki
d.) dochodzi do kariogamii i powstaje jądro zygotyczne
e.) jądro zygotyczne przechodzi mejozę i powstają 4 jądra potomne 1n z których wytworzą się zarodniki, a komórka w której doszło do podziału przekształci się w podstawkę
f.) zasowe rozdzielenie plazmogamii i kariogamii.