Motyw biesiady

Motyw biesiady towarzyszył literaturze od lat i posiada długą historię. Wystarczy wspomnieć słynnego boga wina oraz dzikiej natury, czyli Dionizosa. Wyżej wymieniony motyw opisywał często przemiany dziejowe, ale był też tematem ironii. Dzieła, w których zawarta jest biesiada bardzo często miały zabawną i barwną treść.
Jednym z poetów, który opisywał ucztę jest Jan Kochanowski. W swoim dziele odwołuje się do doświadczeń, których nabył podczas pobytu na dworze królewskim. Również tytułowy Hiszpan to postać autentyczna. W rzeczywistości był to Piotr Rozjusz, czyli dworzanin Zygmunta Augusta. Fraszka ‘’O doktorze Hiszpanie’’, bo o niej mowa powstała w złotym wieku Polski, czyli renesansie. W epoce tej panowało ogólne zainteresowanie człowiekiem i elementami jego życia, także biesiad. Zauważalny jest też antropocentryzm, w którym ludzkie potrzeby stały w pierwszej kolejności. Utwór skonstruowany został na zasadzie dialogu. Bohaterem jest doktor, który zamiast biesiadować woli udać się na spoczynek i tym samym uniknąć skutków zabawy. Ucztujący dworzanie nie chcą jednak do tego dopuścić. W tym celu próbują wywarzyć zabarykadowane drzwi do pokoju towarzysza. W końcu udaje im się wejść do środka i upić Hiszpana. Jego słowa ‘’Szedłem spać trzeźwo, a wstanę pijany’’ stanowią puentę fraszki. Zmuszony wręcz do biesiadowania bohater wcale nie miał zamiaru się upić. Większość uczty została opisana skrótowo, pominięto szczegóły. Dworzanie świętowali stosunkowo krótko, bo zaczęli ucztę dopiero wieczorem. Można zauważyć pojawiający się motyw carpe diem, czyli chwytaj dzień. Były to poglądy stricte epikurejskie. Jest to swego rodzaju zachęta to tego, aby cieszyć się życiem i korzystać z niego ile się da. Fraszka ‘’O doktorze Hiszpanie’’ ukazuje też humorystyczny obraz polskiej szlachty, która wszelkie zabawy lubiła łączyć z dużą ilością alkoholu. Można, więc domyślać się jak większość wolnego czasu spędzali dworzanie. Utwór ma charakter wyłącznie żartobliwy. Bohaterowie nie są przez poetę oceniani, wyraźny jest brak krytyki.
W inny sposób biesiadę opisuje Ignacy Krasicki w utworze ‘’Pijaństwo’’. Dzieło to jest oświeceniową satyrą, która krytykuje pijaństwo i pokazuje złe cechy w krzywym zwierciadle próbując ośmieszyć dane zjawisko. Utwór należy zaliczyć do literatury klasycystycznej. Wiersz podobnie jak fraszka Kochanowskiego skonstruowany jest na zasadzie dialogu. W pierwszej części mężczyzna opisuje ucztę, która miała miejsce zeszłej nocy. Przyczyną biesiadowania były imieniny żony, co świadczy o tym, że każda okazja była dobra do tego, aby urządzić ucztę. Całość trwała aż do świtu. Po przebudzeniu bohater miewa problemy związane ze zbyt dużą dawką wypitego alkoholu. Mimo zalecanej przez żonę herbaty, alkoholik wolał napić się mocniejszego trunku. Po krótkim czasie przybyli kompanie z dnia poprzedniego, aby kontynuować biesiadowanie. Nie mogło obyć się od skosztowania alkoholu. Wino idealnie nadawało się, aby strawić spożytą szynkę. Świadczy to o gościnności ludzi w tamtych czasach, którzy lubili również świętować długo i hucznie. Oprócz spożywanych płynów gospodarz nie omieszkał poczęstować swoich gości szynką. Bowiem dobra biesiada nie mogła się obyć bez dobrego jedzenia. Jednak i wtedy bohaterowie nie mogli obejść się bez skosztowania procentowych trunków. Uczcie towarzyszyły zażarte dyskusje polityczne, w którym każdy miał swoje zdanie, co doprowadziło do kłótni. Zaobserwować można tutaj ducha bojowego tamtych czasów. Wywołana bójka doprowadziła nawet do tego, że pan Jędrzej płakał. Pokazuje to pewien obraz polskiej szlachty, która o dobru państwa rozmawiała tylko po wypiciu większej ilości alkoholu, a wszystko sprowadzało się tylko do pustych słów, a nie czynów. Bójki pozwalały zapomnieć o naszych kompleksach oraz niepowodzeniach. W końcu organizator biesiady ma dosyć pijaństwa. W słowach ‘’Tylko niezdrowe, zwady, grubiaństwo. Oto profit: nudność i guzy. I plastry’’ wymienia wady wcześniejszej uczty. Jego przyjaciel pochwala jego słowa, po czym wymienia negatywy pijaństwa takie jak słaba pamięć i problemy ze zdrowiem. Na koniec trzeźwy kompan wymienia zalety, jakie niesie za sobą abstynencja – ‘’Zdrowie czerstwe, myśl u nich wesoła i wolna. Moc i raźność niezwykła i do pracy zdolna. Majętność w dobrym stanie, gospodarstwo rządne. Dostatek na wydatki potrzebnie rozsądne’’. Utwór kończy smutna puenta, w której pijak idzie się napić wódki. Ukazany został Polak niekonsekwentny w swoich słowach. Pijaństwo bywa, więc zgubne. ‘’Pijaństwo’’ Iganecego Krasickiego pokazuje beznadziejność sytuacji, w jakiej znalazł się bohater. Krasicki w przeciwieństwie to Janka z Czarnolasu krytykuje spożywanie alkoholu, głównie z powodu swojego stanu duchownego. Pokazuje wady Polaków niemal stawiając siebie za przykład osoby, która zdecydowanie stroni od biesiadowania. ‘’Pijaństwo’’ ma, więc charakter dydaktyczny pouczający i przestrzegający przed skutkami tytułowego pijaństwa.
Obaj poeci opisują przyzwyczajenia Polaków do picia alkoholu. Kochanowski w swoim utworze wręcz zachęca do biesiadowania w przeciwieństwie do Krasickiego, który bezwzględnie krytykuje pijaństwo. Różnice w poglądach polegały przede wszystkim na tym, że zarówno Kochanowski jak i Krasicki tworzyli w myśl ideałów swojej epoki. Jednak zarówno poeta oświeceniowy jak i twórca renesansowy potrafili pisać o temacie, który dla wielu stanowił pewnego rodzaju tabu.