Urbanizacja

Urbanizacją nazywamy proces zwiększania się udziału ludności zamieszkałej w miastach oraz zwiększania się powierzchni zajmowanej przez miasta, a także przejmowania przez ludność miejskiego modelu życia.

Urbanizacja prowadzi do rozbudowy miast już istniejących oraz powstawania nowych, tworzenia się aglomeracji, łączenia ich w megalopolis, upodabniania się osiedli wiejskich do miast.

Rozróżniamy jej 4 typy:
1. Urbanizacja demograficzna polega na przemieszczaniu się ludności ze wsi do miast oraz na wzroście liczby ludności miejskiej.
2. Urbanizacja przestrzenna wyraża się w powiększaniu powierzchni miast, a także w powstawaniu nowych ośrodków.
3. Urbanizacja ekonomiczna oznacza zwiększenie się liczby ludności zatrudnionej w zawodach pozarolniczych.
4. Urbanizacja społeczna polega na przyjmowaniu miejskiego stylu życia.

Stopień zurbanizowania danego obszaru określa się za pomocą wskaźnika urbanizacji i określa się go w procentach.

Przyczyny:
1. Napływ ludności wiejskiej do ośrodków miejskich, które dawały możliwość zatrudnienia w przemyśle.
2. Migracja ludności ze wsi.
3. Propozycja bardziej atrakcyjnego rynku pracy w mieście, różnorodny system usług oraz bogatsza oferta kulturalna.
4. Przyrost naturalny, który pozostaje z reguły mniejszy na obszarach wiejskich.
5. Zmiany granic administracyjnych miast i włączanie się w obręb terenów wiejskich.

Charakterystyczną cechą współczesnych procesów urbanizacyjnych jest intensywny rozwój wielkich miast. Duże miasta są bardziej atrakcyjne dla ludności migrującej, ponieważ oferta pracy jest w nich o wiele bogatsza niż w mniejszych miastach.

Rozwój miast odbywał się i odbywa dzięki postępowi w trzech dziedzinach. Nazywa się je niekiedy trzema rewolucjami:
1. Rewolucja rolnicza dzięki nadwyżką żywności mogą powstawać i rozwijać się miasta. Jest to wczesne stadium urbanizacji. Zachodzi ono współcześnie w niektórych krajach afrykańskich.
2. Rewolucja przemysłowa zapotrzebowanie przemysłu na pracowników powoduje wzrost zaludnienia miast. W tym stadium zachowały się miasta w XIX i w pierwszej połowie XX wieku. Obecnie tendencja ta jest widoczna w krajach rozwijających się.
3. Rewolucja transportowa sprawna sieć komunikacyjna nie wiąże miejsca zamieszkania z miejscem pracy. Dochodzi do rozproszenia ludności miejskiej. Stan ten jest charakterystyczny dla krajów rozwiniętych.

Etapy urbanizacji
Procesy urbanizacyjne przybierają różnorodną postać, która zależy w dużym stopniu od rozwoju społeczno-ekonomicznego danego kraju. W krajach rozwiniętych można wyróżnić cztery etapy procesów urbanizacyjnych
1. Wczesna urbanizacja polega na zwiększaniu się koncentracji ludności w miastach, a w szczególności w ich obszarach centralnych. Wiąże się to z zapotrzebowaniem na pracowników ze strony rozwijającego się przemysłu i usług.
2. Suburbanizacja zachodzi w wyniku dalszej koncentracji ludności w miastach oraz rozwijania się obszarów podmiejskich.
3. Dezurbanizacja to proces stabilizowania się liczby mieszkańców i ich intensywnego odpływu z zaludnionych centrów.
4. Reurbanizacja jest ostatnim etapem urbanizacji. Tereny podmiejskie rozrastają się, tworząc olbrzymie zurbanizowane obszary.

Deglomeracja oznacza planowane rozpraszanie osadnictwa, przenoszenie go poza obręb administracyjnych granic miasta. Jest elementem świadomej polityki. Władze, tworząc plany przestrzennego zagospodarowania terenu, wskazują nowe obszary pod zabudowę mieszkaniową i przemysłową. Odciąża to centrum miasta i aktywizuje obszary podmiejskie.