Przez urbanizacje należy rozumieć zespół przemian ekonomicznych, społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszaru stref podmiejskich, a także wzrostu liczby ludności miejskiej świata, kraju czy danego regionu.
Proces urbanizacji jest zjawiskiem wieloaspektowym.
Na proces ten składają się:
- Urbanizacja formalna - oznaczająca posiadanie przez jednostkę osadniczą praw miejskich.
- Urbanizacja demograficzna - polegająca na migracji ludności ze wsi do miast, co powoduje wzrost odsetka ludności miejskiej.
- Urbanizacja ekonomiczna - odznaczająca się wzrostem odsetka ludności zawodowo czynnej i zatrudnionej w zawodach pozarolniczych, zwłaszcza w przemyśle i usługach.
- Urbanizacja społeczna - uwidaczniająca się w upowszechnieniu miejskiego stylu życia ludności wiejskiej.
- Urbanizacja przestrzenna - przejawiająca się w powiększeniu powierzchni miast istniejących, budowaniu nowych albo nadawaniu osiedlom praw miejskich ze względu na ich funkcje pozarolnicze. Proces ten prowadzi ostatecznie do kształtowania się wielkoprzestrzennych układów, zespołów miast zwanych aglomeracjami i różnych ich form, takich jak: konurbacja, megalopolis, zespoły metropolitalne.
Aglomeracja miejska - jest zespołem jednostek osadniczych, ukształtowanych i zdominowanych przez jedno miasto (Łódź, Warszawa, Londyn)
Konurbacja - jest formą aglomeracji, która tworzy zespół równorzędnych pod względem pełnionych funkcji społeczno - gospodarczych miast (miasta Górnośląskie Okręgu Przemysłowego, Zagłębia Ruhry)
Megalopois - jest to wielki obszar zurbanizowany, powstały w wyniku łączenia się szeregu aglomeracji lub konurbacji (Boston - Hartford - Nowy Jork)
Etapy urbanizacji
1. Wzrost liczby ludności miasta związane z kształtowaniem się
2. Suburbanizacja - proces gwałtownego wzrostu liczby ludności z miasta związanego z rozwojem przemysłu. Był to zwykle kilkuprocentowy średnio roczny wzrost liczby ludności. Obecnie najintensywniej zaznacza się w krajach Azji Ppłudniowo - Zachodniej.
3. Dezurbanizacja - jest to proces stabilizowania się liczby ludności wiejskiej a nawet jej zmniejszenie i przenoszenie się na tereny podmiejskie. Etap ten trwa w krajach wysoko rozwiniętych.
4. Reurbanizacja - zjawisko łączenia się aglomeracji wielkomiejskich miast typu metropoitalnego w megalopolis oraz silnym rozwojem usług na peryferiach
Trendy urbanizacji - proces urbanizacji postępuje. W krajach wysoko rozwiniętych najszybciej.
Do kontynentów najbardziej zurbanizowanych w roku 1999 należały: Ameryka Płn. - 78% ludności miejskiej, Europa –76%, Ameryka płd - 75%. Natomiast stosunkowo niski wskaźnik miały Afryka - 38%, Azja - 37%