Wokulski jako Pozytywista

Realizacja społecznego programu pozytywistycznego (praca organiczna i praca u podstaw) - Wokulski stara się podnieść poziom gospodarczy kraju: inwestuje w swój sklep, stwarza nowe miejsca pracy, stopniowo podnosi pensje swoim pracownikom, a jednocześnie interesuje się losem najuboższych: prostytutki Marianny, Węgiełka, Wysockiego. Pomaga im w najtrudniejszych życiowych sytuacjach: znajduje pracę, funduje mieszkanie, organizuje ślub. Wciąż porównuje swój majątek z dochodami najuboższych i ma wyrzuty sumienia, gdyż miłość poniekąd odciąga go od spraw biedoty.

Fascynacja nauką i techniką - wyniesiona jeszcze z młodości. Stanisław, mimo że kocha Izabellę, jest rozdarty pomiędzy karierą naukową, a miłością. Podziwia młodego wynalazcę Ochockiego i profesora Geista, planuje pomóc im, ale nie jest w stanie zdobyć się na poświęcenie się nauce. Wierzy przy tym w utopię techniczną - cudowne wynalazki (machiny latające), które są w stanie odmienić świat i człowieka (por. mit o szklanych domach z Przedwiośnia Żeromskiego).

Zdolność do efektywnego działania - potrafi zarabiać pieniądze i organizować swój sklep tak, że zazdroszczą mu inni kupcy. Poprzez swoje szerokie kontakty może bez problemu zdobyć wielki majątek. Umie skutecznie pomóc ludziom, którzy popadli w biedę. Pomoc ta nie polega tylko na wsparciu finansowym. Wokulski woli dać im narzędzia do rozpoczęcia własnej działalności, a nie jałmużnę.

Akceptacja ideałów tolerancji i asymilacji - co doskonale widać po stosunku Wokulskiego do Żydów. Warszawskie kupiectwo traktuje ich z pogardą, jak nieuczciwą konkurencję. Wokulski tymczasem nawiązuje z nimi znajomość, szczerze zaprzyjaźnia się z żydowskim lekarzem Szumanem, a sklep przekazuje innemu Żydowi - Szlangbaumowi.