Charakterystyka wyżyn i gór Polski

Wyżyna śląska
- najdalej wysunięta na zachód
- wys. Bezwzględna wynosi 200-300
- najwyższe wzniesienie: Góra św. Anny (400)
- charakterystyczną cechą ukształtowania pow. są hałdy (usypane przez człowieka wzniesienia ze skał nie należących do złóż- żużel, popiół, smiecie) oraz dolomity w których występują rudy cynku i ołowiu
- Osobliwość przyrdonicza: Pustynia Błędowska. 8 km długości i 4k m szerokości
- Rzeki: Wisła i Odra
- Gleby: bielicowe i płowe
- Klimat: duże opady 700-750mm, temp w lecie do 18’C w zimie -3’C
- Surowce: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu
- Przemysł: wydobywczy
- Miasta: Katowice. Znajduje się tu skupisko miast tworzących GOP- górnośląski okręg przemysłowy
Wyż. Krakowsko-Czestochowska
- rozciąga się od Krakowa, przez Częstochowę po Wieluń
- wys. bezwzgledna wynosi 450-500 m
- zbudowana jest z wapieni jurajskich
- najwyższe wzniesienie- Góra zamkowa (504)
- charakterystyczne są bramy skalne, jary krasowe (Dolina Prądnika) ostańce wapienne (Maczuga Herkulesa)
- jaskinie (Ojcowski PN)
- Rzeki: Warta, Pilica
- Lasy: Bukowo-jodłowe, buczyna, brzoza ojcowska
- Gleby: Rędziny i lessy
- Rolnictwo: pszenica, buraki cukrowe, żyto
- Miasto: Częstochowa- ośrodek przemysłu metalurgicznego, elektromaszynowego, odzieżowego, mineralngo

Niecka Nidziańska
- obniżenie pomiędzy wyżyną Krakowsko-Czestochowską a kielecko- sandomierską
- wys. bezwzględna do 300m
- tworzą ją margle kredowe
- Gleby: żyzne lessy
- Rolnictwo: pszenica, buraki
- charakteryzują ją obecność leczniczych źródeł mineralnych, i znanych uzdrowisk (Solec zdrój i Busko zdrój) oraz eksploatacja gipsu
- mało lasów
- Klimat: temp. w zimie –4’C w lecie około 19’C. Opady do 600 mm.
Wyżyna Kielecko- Sandomierska
- Lezy miedzy niecką nidziańska, kotlina sandomierska a wyżyna lubelską
- Środkowa cześć to góry Świętokrzyskie: -najstarsze góry w PL
- najwyższy szczyt- Łysica 612m npm
- wyższe partie zbudowane z kwarcytów, niższe z wapieni
- znajduje się tu jaskinia raj, a w niej stalaktyty i stalagmity
- Przedłużeniem gór świętokrzyskich jest wyżyna Sandomierska
- Rzeki: Kamienna
- Klimat: surowy, średnia roczna temperatura wynosi 7’C. Opady 800m.
- Roślinność: uboga, zniszczona przez przemysł wydobywczy. lasy- puszcza jodłowa
- Przemysł: cementownie- białe zagłebie. Elektromaszynowy, mineralny, spożywczy
- Miasta: Sandomierz, Kielce

Wyżyna Lubelska i Roztocze
- Położona miedzy Wisła a Bugiem. Na południu rozciąga się Roztocze.
- Powierzchnia falista. Różnice wzniesień od 200 do 300m. (jest to niecka)
- Rzeki: Wieprz i Bystrzyca
- Surowce: margle( Rejowiec) kreda (Chełm) less, węgiel kamienny, wody mineralne (Nałęczów)
- Gleby: żyzne czarnoziemy i brunatne
- Rolnictwo: dobrze rozwinięte. Uprawia się pszenice, buraki cukrowe, chmiel, tytoń

Na południu od wyżyny lubelskiej znajduje się Roztocze:
- długość 180km. Szerokość 15km
- zbudowane z margli i kamieni kredowych
- największe wzniesienie -Wielki Dział 390m. Npm
- dużo lasów- jodły i świerki. Roztoczański PN
- rzeki: źródła Wieprzu i Tanwii
- klimat: kontynentalny: opady- 800mm.
- miasta: Lublin

Kotliny podkarpackie:
- Kotlina Oświęcimska i Sandomierska połączone bramą krakowską.
- Gleby: mało żyzne
- Najcieplejsze regiony w PL. Temperatura średnia 8’C. Opady do 600 mm.
- Rzeki: Wisła, Dunajec, San
- Miasta: Kraków, Oświęcim Stalowa Wola
- Przemysł: lotniczy, elektromaszynowy, hutniczy, spożywczy
- Surowce: złoża siarki, ropa naftowa, gaz ziemny,

Sudety:
- Góry średniej wysokości
- Położone w południowo- zachodniej PL
- Tworzyły się w procesie fałdowania hercynskiego i kaledońskiego w erze paleozoicznej
- Kotliny: Jeleniogórska i Kłodzka
- Skały: magmowe, granity, wapienne
- Jaskinie: Niedzwiedzia
- Wodospady: kamienczyka i szklarski
- Klimat: dość ostry, silne wiatry
- Roślinność: w niższych partiach gór to lasy iglaste a w wyższych kosodrzewina, łąki i pastwiska
- Miasta: Wałbrzych, Jelenia Góra, Kłodzko
- Surowce: rudy miedzi, uranu, wegiel kamienny i brunatny, złoto i srebro
- Góry: karkonosze, sowie, kamienne, stołowe, krucze,
- Rzeki: Odra, Nysa Łużycka, Bystrzyca

Karpaty
- Młode wysokie góry
- Powstały w fałdowaniu alpejskim w erze mezozoicznej i kenozoicznej
- Dzielą się na wschodnie i zachodnio południowe
- Lerzą na obszarze czech, słowaci, ukrainy, ruminii i Węgier
- W polsce znajdują się karpaty zachodnie i frag. wschodnich (Bieszczady)
- Cznniki rzeźbotwórcze: kodowce, lody opadowe i rzeczne, ruch mas skalnych, wietrzenie skał.
- Podział karpat na regiony:

Pogórze Karpackie
- zbudowane z fliszu
- wys. 250-400 m n.p.m
- podzielone na części przez Doliny Rzek, teren rolniczy

Beskidy
- zbudowane z fliszu
- dzielą się na: Beskid Śląski, Mały, Żywiecki, Wyspowy, Niski,
- Babia góra-1725 m n.p.m
- region występowania ropy i gazu ziemnego i leczniczych źródeł mineralnych

Bieszczady
- szczyt: Tarnica 1346 m n.p.m
- ciągną się od przełęczy Łupkowskiej do przełęczy Uzowskiej
- bezleśne, płaskie wierzchowiny
- PN: Babiogórski, Górzański, Magurski, Bieszczadzki
- obszar rolniczy, gęsto zaludniony
- zbiorniki wodne i hydroelektrownie

Podhale
- kotlina pomiędzy Beskidem Sądeckim,a Pieninami i Tatrami
- zbudowana z łupków i piaskowców
- najniższe msc.- Kotlina Orawsko-Nowotorska
- słabe gleby napływowe
- ośrodki miejsko-przemysłowe Nowy Targ i Zakopane

Pieniny
- zbudowane z kredy i kamieni wapiennych
- leża na wschód od Podhala
- rozcięte dolinami rzeki Bieszczady
- Trzy Korony-982 m.n.p.m
- skały magmowe
- wody mineralne: Krościenko i Szczawnica
- Pieniński Park Narodowy
- zamki: Czorsztyn i Nidzica

Tatry
- Najwyższe pasmo górskie Karpat
- mają 52 km długości i 17 szerokości
- najwyższy szczyt- Rysy -2944
- Tatry otoczone są kotlinami Orawską i Nowatorską
- w budowie geologicznej wyróżnia się trzon krystaliczny otoczony skałami osadowymi
- wapienie, dolomity
- dzielą się na Tatry zachodnie i wschodnie.
- do Polski należy tylko ich północna część.
- elementy krajobrazu: stożki wysypiskowe, jaskinie (Lodowa, Śnieżna, Zimna)
- wodospady: Siklawa

Cechy klimatu Górskiego
- spadek temp wraz z wysokością
- wzrost opadów z wysokością
- spadek ciśnienia z wysokością
- częste mgły
- duża zmienność w ciągu dnia
- duże zachmurzenie
- wiatry halne