Klimat w Polsce (ściąga)

Klimat zależy od grup czynników :



meteorologicznych

- rodzaje mas powietrza występujących nad danym obszarem

- rozkład frontów atmosferycznych w różnych porach roku

- rozmieszczenie głównych ośrodków barycznych - niżowych i wyżowych

niemeteorologicznych

- szerokość geo. - dostawa ilości energii słonecznej

- odległość od większych zbiorników wodnych - w klimacie P. decyduje odległość od Bałtyku i Atlantyku

- ukształtowanie powierzchni - P. krajem nizinnym, góry na południu co pozwala na przepływ mas powietrza na linii W- Z

- charakter podłoża - budowa geologiczna, szata roślinna, wody podziemne i powierzchniowe



Masy pow. napł. na ter. P. -, zwrotnikowe morskie i kont. i arktyczne (rzadziej), polarne morskie i kont. (najczęściej), równikowe.

Rodzaje frontów

lato - fronty polarne

zima - od płn. - fronty arktyczne

od płd. - fronty polarne

Gł. układy baryczne

- stały niż islandzki - silniej zimą niż latem

- zmienny układ ciśnień znad Azji - zimą wyż, latem niż

- stały wyż Azorski - napływ powietrza zwrotnikowego - lato

- głęboki wyż zwrotnikowy znad Azji Mniejszej i Afryki - pogoda letnia i wczesnojesienna

- wyż arktyczny - napływ powietrza północnego gł. zimą i wiosną



Cechy klimatu w P.

K. umiarkowany, ciepły, przejściowy (różnorodność i zmienność typów pogody - pogoda kapryśna)



Temperatura

Styczeń - izotermy - przebieg południkowy, na zach. od -2 do -1 (Niz. Szczecińska przekraczają -1 C) w centr. -3 C, na wsch. od -4 do -5 C, w P. płn. - wsch. poniżej -5 C, nad Bałtykiem od -2 do -1, góry od -4 do -8, Tatry od -7 do -8 C

Lipiec - izotermy - przebieg nieregularny (decyduje wiele składników)

Pasmo wyżyn, nizin P. i poj. Wlkp. - 18-19 C, ok. W-wy, Krakowa, i płd.- wsch. cz. Kot. Sandom. - przekraczają 19 C, poj. Mazurskie i Wybrzeże 18 C, góry 18-12 C, Tatry 9 C



W P. wiatry zmienne - dominacja wiatrów wsch. (60% wiatrów w P.), w górach - wiatry fenowe, nad morzem i dużymi jeziorami - bryzy



Średnie roczne temperatury

zach. i Kujawy 8 C, P. śr. od 7,5 do 8 C, P. wsch. 7,5 C, P. płn.- wsch. i wsch. cz. poj. Kaszubskiego poniżej 7 C, wyższe partie gór 0 C obszarach gór 7,5. Najwyższe partie gór - poniżej 0 C



Amplitudy temperatur

zach. cz. P. 19 C

śr. cz. P. 21-22 C

wsch. cz. P. powyżej 23 C



Opady - W P. zróżnicowane, najmniejsze w P. centr. - nie przekraczają 500 mm a w Wlkp. pon. 500 mm. Pojezierza i wyżyny 600-800 mm (wzgórza trzebnickie i ostrzeszowskie 600-700 mm) w Karpatach i Sudetach 800-1200 mm (najwyższe partie 1400) przewaga deszczu, na zach. opady śniegu 5-6%, na wsch. 18-20%, w Karpatach i Sudetach 35-40%, a miejscami 60%



Okres wegetacji roślin - na zach. P. powyżej 220 dni, P. śr. 210-220 dni, P. wsch. 200-210 dni, P. płn., poj Mazurskim, wsch. cz. poj. Pomorskiego 190-200 dni, góry 190-210 dni a najwyższe partie gór poniżej 180 dni



Liczba dni z pokrywą śnieżną - na zach. P. i nad morzem - nie

przekracza 50 dni, w P. centr. 60-70 dni, w P. wsch. przekracza 80 dni, a w północnowschodniej nawet 100 dni, wsch. cz. poj. Pomorskiego 70-80 dni, w górach w zależności od wysokości 80-140 w Tatrach.









Charakterystyka rzek

Dzisiejszy układ wód pow. utworzył się w młodym trzeciorzędzie i czwartorzędzie. W P. płd. (góry, wyżyny) doliny i rzeki wykazują

na ogół dostosowanie do struktury (nie zawsze rzeki przecinają pasma i wzniesienia a działy wodne przebiegają w poprzek dolin. W czwartorzędzie na terenie P. powstało szereg pradolin wykorzystywanych przez dzisiejsze rzeki (zmiana kierunku z płn. na zach.) Odpływ w.p. odbywa się w kierunku płn.- zach.)

99,7% pow. P.- zlewisko M. Bałtyckiego

0,2% pow. P.- z. M. Czarnego - Strwiąż (Dniestr) Orawa (Wag)(Dunaj)

0,1% pow. P.- z. M. Północnego - Orlica, Izera (Łaba)



Dorzecze W. i O.- asymetria, prawa strona - większa cz. dorzecza (najdłuższe dopływy i najwięcej). O. ma w górnym i środkowym biegu po stronie lewej więcej dopływów. Działy wodne - mało wyraźne - d. warunki do budowy kanałów

Dł. W. - 1047 km, do poł. z B-N 678 km, dł. Bugu - 813 km, stosunek dorzecza 30/70

Dł. O. - 854 km, w P. 742 km, do poł. z Wartą 723 km, dł. Warty 808 km, stosunek jw.



Zasilanie rzek - deszczowo - śnieżne. Wys. stany wód - wiosna (III-IV - roztopy) i lato (VI-VII - najwyższe opady). Niskie stany wód - koniec lata, jesień, zima. Amplitudy - najwyższe - Dunaj - do 10 m

Karpaty - 6-9 m, Sudety 5-7 m niż polski 3-4 m

W. 0,8 m/s

O. 1 m/s

góry w czasie wezbrań 2,3 m/s

normalnie 1-2 m/s

śr. prędkość rzek polskich 1 m/s

Zjawiska lodowe

wsch. P.- od końca XI do końca III

zach. P. - od końca XII do końca II



Zlodzenie rzek

płd.- zach., płn. - zach. P. < 20

śr. P. 20 - 40 dni

wsch. cz. P. - 40 - 80 dni

Niz. Śląska - 10 dni

Poj. Suwalskie - 80 dni

Drawa - 0 dni

Nysa Łużycka, Przemsza - 1 dzień

Bóbr - 5 dni

Brda - 6 dni

Na rz. P. w płn.- wsch. - grubość lodu do 90 cm



Jeziora

W P. ponad 9300 jezior > 1 ha., zajmują 1% pow. kraju

Poj. Pomorskie - 4100 j

Poj. Mazurskie - 2500 j (większa pow.)

Poj. Wlkp. - 1700 j

Rodzaje jezior

polodowcowe (śródmorenowe) - w zagłębieniach moreny dennej i czołowej

- rynnowe - w rynnach utworzone przez lodowiec i wody polodowcowe

- oczka wytopiskowe - wytopienie brył martwego lodu

- cyrkowe (karowe) - występują w górach (kotliny)

przybrzeżne - powstałe w wyniku oddzielenia dawnych zatok mierzejami

deltowe - powstałe w zagłębieniach wód stożków napływowych (Dąbie, Drużno)

przyrzeczne - powstałe na staro rzeczach

krasowe - powstałe w lejkach i zawałach (Polesi Lubelskie, Poj. Łęczyńsko - Włodawskie)

eoliczne - śródrynnowe, w misach deflacyjnych, wśród wydmowe, zaporowe, przyzboczowe. Są wśród wydm, w dolinach rzecznych, sandrach, pasie nadmorskim.

J. ukształtowane przez ruchy masowe tworzą się w miejscach osuwisk i spływów oraz w wyniku przegrodzenia doliny rzecznej (zaporowe). Tworzą się na obszarach górskich, w pasie pojezierzy i paśmie wyżyn

sandrowe - nierównomierna akumulacja przy usypywaniu sandru przez wody roztopowe

biogeniczne - przez zwierzęta i rośliny (bobry)

antropogeniczne - działalność człowieka - zbiorniki zaporowe, stawy, glinianki



W P. płn.- wody polowe (warstwowe) w utworach 4 i 3-rzędowych, głębiej wody szczelinowe

Niecka Warszawska i Łódzka - wody artezyjskie i subartezyjskie

W P. płd. (góry i wyżyny) - wody szczelinowe i warstwowe (porowe)

w P. są też wody krasowe - Poj. Łęczyńsko - Włodawskie, pas wyżyn (Niecka Nidziańska, Wyż. Lubelska i Krak. - Częstochowska) w Pieninach, Tatrach i miejscami w Sudetach

W P.- liczne bagna, mokradła, torfowiska - ok. 12 tyś. km kw. pow. co stanowi 5% pow. kraju.