Chłopi - o powieści

1. Sytuacja rozgrywa się na weselu Macieja Boryny i Jagny Paczesiówny, wesele staje się okazją do spotkania sąsiadów, wesele sprzyja rozmowom na różne tematy. Wesele odbywa się późną jesienią co pozwala na podsumowanie minionego roku.
2. Cała zbiorowość wypowiada się na temat ludzkiego losu. Bohaterowie nie są wymienieni z imienia i nazwiska, nie są indywidualnymi bohaterami, ale zbiorowością. Autor przedstawia poglądy zbiorowości, przekonania mieszkańców wsi.
3. Koncepcja ludzkiego losu według mieszkańców Lipiec:
a. Życie ludzkie nie zależy od człowieka ale od Boga, człowiek nie jest samodzielny, nie decyduje o swoim losie.
b. Życie człowieka to nieustanna walka.
c. Człowiek jest podatny na wpływ szatana i zła.
d. Ludzie są podatni na konflikty.
e. Ludzie potrafią pogodzić się i porozumieć w czasie uroczystości takich jak: wesela, chrzciny i pogrzeby.
f. Człowiek wierzy w dobro, sprawiedliwość i miłosierdzie Boga.
g. Kiedy jest czas na prace człowiek musi pracować, a kiedy na odpoczynek odpoczywać.
h. Człowiek powinien cieszyć się pełnią życia.
i. Człowiek musi żyć zgodnie z przykazaniami boskimi, bo tylko to może go uratować.
j. Człowiek skazany jest na biedę i cierpienie, ale musi z pokorą znosić swój los, nagroda za dobre życie czeka na człowieka w niebie.
k. Czasem odpoczynku są święta i obrzędy.
l. Człowiekowi łatwiej znosić przeciwności losu we wspólnocie, jedność mieszkańców wsi.
m. Ludzie podlegają zmienności pór roku, od cykliczności pór roku zależy ich praca na roli.
n. Życie człowieka określa też porządek liturgiczno-obrzędowy.
o. Każdy człowiek na określone role w społeczeństwie.
p. Człowiek jest zdeterminowany przez biologię (popęd seksualny).
q. O losie człowieka decyduje natura, jego zdolność do pracy na roli, ilość posiadanej ziemi, związek człowieka z ziemią.
r. Człowiek ograniczony jest także prawem moralnym, moralnością społeczności wiejskiej.
s. Człowiek jest uzależniony od natury, religii, życia w społeczeństwie.
t. Podkreślony jest trud ludzkiego życia.
u. Religijność jako sposób na pokonanie zła i przeciwności.
v. Religijność i życie w społeczeństwie pozwala osiągnąć stan równowagi wewnętrznej.
w. Koncepcja ludzkiego losu jest raczej pesymistyczna, chociaż momentami jest optymistyczna.