Innym zjawiskiem związanym ze strukturami społeczeństwa jest ruchliwość społeczna, określana jako zjawisko przemieszczania się jednostek w przestrzeni społecznej. Może to być zmiana pozycji społecznej, na przykład awans lub zmiana zawodu, ale może też dotyczyć zmiany miejsca zamieszkania czy pobytu (migracja społeczna).
Ważną rzeczą w procesie ruchliwości społecznej jest miejsce i rola jednostki w strukturze społecznej. Ze względu na pozycję jednostki w strukturze społecznej możemy wyróżnić dwie formy społeczeństwa: otwarte i zamknięte. Prezentuje to poniższa tabela.
| Zróżnicowanie Społeczeństwa ze względu na status jednostki | |
| społeczeństwo otwarte | Status społeczny jednostki zależy od jej indywidualnych osiągnięć. |
| społeczeństwo zamknięte | Status społeczny jest przypisany jednostce z racji urodzenia i jest to usankcjonowane prawnie, obyczajowo lub religijnie. |
Innym czynnikiem, określającym formę współczesnego społeczeństwa, jest jego usytuowanie gospodarcze i ekonomiczne. Z tego punktu widzenia możemy mówić o społeczeństwie industrialnym i postindustrialnym.
| Zróżnicowanie społeczeństwa ze względu na poziom rozwoju gospodarczegoi ekonomicznego | |
| społeczeństwo industrialne | Powstało w wyniku przemian, związanych z wielkim rozwojem przemysłu,który miał miejsce w pierwszej połowie XX wieku. Oznacza, że większość społeczeństwa podejmuje prace poza rolnictwem, najczęściej w zakładach przemysłowych, handlu czy usługach. Jako kryterium przyjęto, że jest to ponad 60% ogółu obywateli. |
| społeczeństwo postindustrialne | Społeczeństwo wysoko rozwinięte ekonomicznie. Tracą w nim na znaczeniu tradycyjne dziedziny wytwórczości przemysłowej na rzecz handlu i usług, np. finansowych, ubezpieczeniowych. Zjawisko takie nastąpiło w państwach Europy zachodniej i Stanach Zjednoczonych w drugiej połowie XX wieku. |
Ostatnimi czynnikami, wpływającymi na formę społeczeństwa, jest dostęp do surowców, przepływ informacji oraz towarów i usług. Ma to związek z przemianami, które dokonały się w ciągu ostatnich 20 lat w dziedzinach związanych z komunikacją. Dlatego też możemy wyróżnić społeczeństwo globalne i społeczeństwo informacyjne.
| Zróżnicowanie społeczeństwa ze względu na dostęp do surowców, przepływu informacji, usług, kapitałów i towarów | |
| społeczeństwo globalne | Pojawiło się wraz z procesami integracyjnymi, dotyczącymi sfery ekonomicznej oraz kulturowej. Wymiar ekonomiczny odnosi się do swobody przepływu towarów i kapitałów. Jego efektem jest powstanie rynku ogólnoświatowego, w którym inwestycje dokonuje się w różnych, często odległych rejonach świata. Wymiar kulturowy związany jest z przejmowaniem wzorców kulturowych, wywodzących się ze Stanów Zjednoczonych i Europy, co często traktowane jest jako zagrożenie dla tradycyjnych, miejscowych kultur. |
| społeczeństwo informacyjne | Pojawienie się tej formy społeczeństwa ma związek z szybkim tempem rozwoju w sferze informacyjnej – Internetu i telefonii komórkowej. To informacja i komunikacja odgrywa najważniejszą rolę w tym społeczeństwie, które komunikuje się globalnie niezależnie od miejsca pobytu. |