Zjednoczenie Europy zostało zapoczątkowane w 1946 roku, kiedy to Winston Churchill przedstawił w Zurychu program utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy.
W 1947 roku powstała Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej. W jej skład wchodziły: Austria, Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia, Islandia,Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Wielka Brytania, Włochy, a w 1949 roku przyłączyła się RFN (Republika Federalna Niemiec). Wśród znaczących wydarzeń w procesie integracyjnym wymienia się również powstanie Unii Celnej Beneluksu w 1948 roku oraz utworzenie Rady Europy (5 maja 1949 roku) w Londynie. Niespełna po roku Rada Europy uchwaliła Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i nastąpiło powołanie Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Głównymi celami Rady Europy było umacnianie demokracji, ochrona praw człowieka oraz popieranie europejskiej tożsamości kulturowej. Rada Europy była pierwszą europejską, międzynarodową organizacją współpracy.
Kolejny krok stanowiło podpisanie przez przedstawicieli Belgii, Holandii, Luksemburgu, Francji, Włoch i RFN Traktatu Paryskiego mówiącego o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). Sektory węgla i stali krajów członkowskich zostały poddane międzynarodowej kontroli. Powstały również ponadpaństwowe organy w ramach EWWiS: Wysoka Władza, Rada Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości oraz Rada Ekonomiczno-Społeczna. Inicjatorem powołania wspólnoty węgla i stali był Robert Schuman, ówczesny minister spraw zagranicznych Francji. Powstanie EWWiS można uznać za fundament dalszej integracji europejskiej.
25 marca 1957 roku zostały podpisane Traktaty Rzymskie, mówiące o utworzeniu przez wymienione państwa Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euroatom) oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). W 1965 roku doszło do połączenia organów wykonawczych EWWiS, EWG oraz Euroatomu, co zapoczątkowało powstanie Wspólnoty Europejskiej. Od tego momentu ustalono taryfy celne dla krajów spoza EWG i przedstawiono plan unii walutowej, na którego podstawie koordynowano politykę monetarną członków. W roku 1973 przyjęto do Wspólnoty Europejskiej jeszcze trzy kraje: Wielką Brytanię, Irlandię oraz Danię. W 1975 roku pojawiła się propozycja przekształcenia EWG w Unię Europejską. Trzy lata później odbyły się pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego oraz wszedł w użycie Europejski System Walutowy. 19 czerwca 1983 roku Rada Europejska podpisała deklarację w sprawie projektu utworzenia Unii Europejskiej. W tym czasie nowymi członkami Wspólnoty Europejskiej zostały Grecja, Portugalia i Hiszpania. W 1986 roku podpisano układ z Schengen między Belgią, Holandią, Luksemburgiem, Francją i RFN o zniesieniu kontroli na wspólnych granicach. Do układu tego przystąpiły później Grecja, Portugalia, Włochy i Hiszpania. W 1988 roku doszło do podpisania deklaracji między EWG a RWPG (Radą Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), która przyczyniła się do poszerzenia współpracy między krajami EWG a krajami Europy Środkowo-Wschodniej.
7 lutego 1992 roku został podpisany traktat w Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej. Wszedł on w życie 1 listopada 1993 roku. Traktat ten opiera się na trzech podstawowych filarach:
- wspólna polityka zagraniczna i obronna,
- współpraca w obszarze sądownictwa i spraw wewnętrznych,
- wspólnota europejska (unia gospodarcza i walutowa oraz władza ustawodawcza dla Parlamentu Europejskiego).
W 1995 roku liczba członków rozszerzyła się o trzy państwa: Austrię, Szwecję i Finlandię. Od tego momentu „dwunastka” przekształciła się w „piętnastkę”. Ukoronowaniem procesu integracyjnego było utworzenie Unii Gospodarczo-Walutowej (UWG) oraz wprowadzenie wspólnego pieniądza: euro, który 1 stycznia 2002 roku wszedł do obiegu na terenie 12 krajów członkowskich. 26 lutego 2001 roku podpisano Traktat Nicejski (zaczął obowiązywać od 1 lutego 2003 roku). Dotyczył on wprowadzenia zmian instytucjonalnych, dzięki którym Unia mogła przeprowadzić kolejne rozszerzenia o nowych członków. W kwietniu 2003 roku przedstawiciele 15 państw „starej Unii” i 10 kandydujących podpisali w Atenach traktat akcesyjny. 1 maja 2004 roku wszedł on w życie i miało miejsce największe rozszerzenie Unii Europejskiej o 10 nowych państw: Cypr, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Maltę, Polskę, Słowację, Słowenię oraz Węgry. Unia powiększyła się o ponad 100 mln. nowych obywateli. 25 kwietnia 2004 roku podpisano w Luksemburgu traktat akcesyjny z Bułgarią i Rumunią, które od 1 stycznia 2007 roku stały się członkami Unii Europejskiej.
W 2007 roku podjęto opracowanie projektu reformującego UE. Prace nad nim trwały od czerwca, a podpisano go 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie. Najważniejsze reformy projektu służą zwiększeniu demokratyzacji i wymagań w zakresie otwartości i przejrzystości działań, tak aby sprostać wymaganiom XXI wieku takim jak globalizacja, zmiany klimatyczne czy konieczność zapewnienia bezpieczeństwa. Nowy traktat po ratyfikacji miał wejść w życie w 2009 roku.
Jednak ostatnie wydarzenia, związane z odrzuceniem przez Irlandię Traktatu Lizbońskiego w wyniku referendum powodują, że Unia Europejska staje wobec groźby kryzysu. W obecnej sytuacji prawdopodobne są trzy scenariusze: rozpisanie nowego referendum w Irlandii, stworzenie nowego traktatu albo pozostawienie obecnych zasady funkcjonowania, które mogą doprowadzić do dominacji największych państw Unii.