Zdanie podrzędnie złożone dopełnieniowe – odpowiada na pytania przypadków zależnych: kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym? Zauważyłem – zdanie nadrzędne -> (co? ) – że ostatnio zrobiłeś się wyjątkowo roztargniony – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone dopełnieniowe 1N 2P Zauważyłem , że ostatnio zrobiłeś się wyjątkowo roztargniony . Nauczyciel biologii zapytał tych –...
Orzeczenie – to część zdania wyrażona czasownikiem w formie osobowej, która informuje nas o czynnościach wykonywanych przez podmiot, odpowiada na pytanie: co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim stanie się znajduje? ; Ojciec pisze list. Czekam . Jutro będę malował swój pokój. Stary dom został rozebrany . Jesteś szczęśliwy ? Możemy wyróżnić dwa typy orzeczeń: • czasownikowe – w tej roli występuje czasownik w formie osobowej lub mający końcówkę -no, -to ; Poszłybyśmy...
Formant – to cząstki, przy pomocy których tworzymy nowe wyrazy, formanty możemy podzielić na następujące typy: • przedrostki – występują przed podstawą słowotwórczą: w- pisać wy- chodzić pod- pisać pod- chodzić na- pisać do- chodzić za- pisać s- chodzić roz- pisać nad- chodzić (w wyrazie może być więcej przedrostków) prze- naj- świętszy po- prze- rabiany • przyrostki – występują po podstawie słowotwórczej: pis- arz...
Omówimy trzy rodzaje trybów, które za pomocą formy osobowej wyrażają, jak przedstawia się czynność (lub stan): • tryb orzekający , bo orzeka, informuje o czynnościach (lub stanach), które mają miejsce w teraźniejszości, zaistniały w przeszłości lub dopiero zostaną wykonane; Marek pomaga siostrze w odrabianiu lekcji. Wszyscy uczniowie wyszli z klasy. Dziewczęta pójdą na zakupy do centrum handlowego. • tryb rozkazujący – służy do wyrażania rozkazów, poleceń, życzeń, próśb,...
osoba l. pojedyncza osoba l. mnoga 1 ja 1 my 2 ty 2 wy 3 on, ona, ono 3 oni, one Na osobę wskazuje końcówka czasownika oraz kontekst zdania. l. pojedyncza l. mnoga 1. rysuję 1. rysujemy 2. rysujesz 2. rysujecie 3. rysuje 3. rysują napisaliby – 3 os. l. mnogiej wyszedłem – 1 os. l. pojedynczej przecinacie – 2 os. l. mnogiej...
To nieodmienna i niesamodzielna część mowy, która łączy (spaja) wyrazy lub w zdaniach złożonych zdania składowe. Spójniki możemy podzielić na następujące grupy: • spójniki współrzędne , które występują w zdaniach złożonych współrzędnie: i, oraz, a, ani, ale, lecz, natomiast, zaś, lub, albo, czyli, czy, więc, dlatego, toteż, bądź, zatem, tudzież, przeto, jednak; Ojciec kupił farbę i pomalował na żółto mój pokój. Na przyjęciu było bardzo miło, jednak nie chciałam wracać do domu po...
Zdania współrzędnie złożone – nie można między nimi postawić pytania, nie wyróżniamy tu zdania nadrzędnego i podrzędnego. Istnieją cztery rodzaje zdań współrzędnie złożonych: • zdania współrzędnie złożone łączne , gdy treść zdań składowych łączy się: typ wykresu w tego typu konstrukcjach pojawiają się najczęściej spójniki: i, oraz, a, ani, ni, również, jak również ; Świeciło słońce i wiał lekki wietrzyk. Teraz odrobię zadanie, a potem pójdę popływać. Zjawili się goście i...
Dopełnienie jest częścią zdania, która określa orzeczenie (czyli czasownik) i odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkich z wyjątkiem mianownika – przypomnijmy więc: kogo? czego?, komu? czemu?, kogo? co?, z kim? z czym?, o kim? o czym? ). Jak zauważyłeś, w rozpoznawaniu dopełnień pomocne jest odpowiednie pytanie postawione od orzeczenia. Odpowiedzią na nie jest właśnie najczęściej dopełnienie. A oto dwa typy dopełnień: • bliższe – to takie, które po odpowiednim...
Mangan jest pierwiastkiem aktywnym chemicznie. W postaci rozdrobnionej spala się w tlenie, tworząc mieszaninę tlenków MnO 2 i Mn 3 O 4 , reaguje z gorącą wodą oraz kwasami słabo utleniającymi. Roztwory wodne rozpuszczalnych soli manganu(II) są praktycznie bezbarwne. Siarczek manganu(II) to cielisty osad. Mangan tworzy trzy podstawowe tlenki: tlenek manganu(II) MnO, tlenek manganu(IV)MnO 2 i tlenek manganu(VII) Mn 2 O 7 , które można otrzymać w następujących reakcjach:...
Układ utworzony przez połączenie dwóch półogniw za pomocą klucza elektrolitycznego nosi nazwę ogniwa galwanicznego. W ogniwie elektrody połączone są ze sobą przewodnikiem metalicznym, który pełni rolę przekaźnika elektronów, a roztwory – kluczem elektrolitycznym, który umożliwia przepływ niewielkiej liczby jonów, wyrównujący bilans ładunku. Zamknięcie obwodu np. amperomierzem lub woltomierzem spowoduje, że ich wskazówka wychyli się, co wskazuje, że w układzie płynie prąd. Źródłem prądu...
Rzeczowniki odmieniają się nie tylko przez liczby, ale również przez przypadki. Odmiana przez przypadki to inaczej deklinacja . Podstawową formą rzeczownika jest mianownik: kot, drzwi, ptaki, stopa, oko, wojsko . przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga Mianownik (kto? co?) dom ø dom-y Dopełniacz (kogo? czego?) dom-u dom-ów Celownik (komu? czemu?) dom-owi dom-om Biernik (kogo? co?) dom ø dom-y...
Zaimki pytające służą do tworzenia pytań szczegółowych (o pytania szczegółowe): what? – co? jaki? What are you doing now? What is this? What films do you enjoy watching? What ’s your mother’s name? ( Jak ma na imię twoja mama? ) What ’s the weather like today? ( Jaka jest dzisiaj pogoda? ) Zwróć uwagę na dwa ostatnie pytania z przykładów powyżej. Mimo że w tłumaczeniu na język polski pojawia się zaimek jak , w języku angielskim korzystamy z...
Sublimacja to bezpośrednia zmiana stanu stałego w gazowy z pominięciem stanu ciekłego. Resublimacja to proces odwrotny do sublimacji polegający na bezpośredniej zmianie stanu gazowego w stały.
‘człowiek niezaradny, fajtłapa, oferma’; wyr. rzecz.; w kartach ‘walet treflowy’, karta słaba.
• Antropocentryzm – z łac. antropos – człowiek, centrum – środek; pogląd, według którego w centrum zainteresowania stawia się człowieka. Był podstawowym założeniem renesansowego humanizmu. • Harmonia – uważana przez ludzi renesansu za jedną z najwyższych wartości. Do harmonii dążono i w życiu,i w sztuce. • Humanizm – z łac. humanus – ludzki; ruch umysłowy, który koncentrował swoją uwagę na człowieku i jego sprawach. • Irenizm – tendencja dążąca do uzyskania pokoju...
‘być w bardzo złym stanie zdrowia, być bliskim śmierci’; zwrot, eufem.; przestarz. księża obora/księże podwórko to eufem. określenie cmentarza, bowiem dawniej na wsiach cmentarze zakładano zazwyczaj na ziemi należącej do proboszcza, oboranej przed ogrodzeniem go płotem lub rzadziej murem; A juści, gdzieżby ta szli, na taki psi czas; rano byli u Kozłów, ale z Magdą jest krucho, na księżą oborę patrzy, to i nic poradzić, nie poradzili. – W. Reymont.
W grupie moc zasad rośnie w okresie moc zasad maleje
Poznaliśmy już szczegółowo wszystkie części zdania i funkcje, jakie mogą pełnić. Spróbujmy uporządkować naszą wiedzę i sprawdzić ją na konkretnych przykładach. W dużym, ciemnym lesie rosły wyjątkowo smaczne grzyby . Matka mojego najlepszego kolegi z klasy jest bardzo cenioną nauczycielką . Połączenia wyrazów w zdaniu nazywamy zespołami składniowymi . W nich wyrazy łączą się znaczeniowo i gramatycznie. • jeśli w zdaniu oba wyrazy są jednakowo ważne (mogą być...
‘powszechny, nieopanowany, nagły, często nieuzasadniony strach’; wyr. rzecz., mitol. Od imienia grec. bożka Pana, wzbudzającego swym krzykiem w chwilach gniewu wielki lęk wśród ludzi i zwierząt; Wszyscy kolejni trenerzy żyli w panicznym strachu przed porażką i przed właścicielem.
Jeśli siły działające na ciało nie równoważą się, to ciało porusza się ruchem przyspieszonym (opóźnionym), w którym przyspieszenie (opóźnienie) jest wprost proporcjonalne do wartości siły wypadkowej, a odwrotnie proporcjonalne do masy tego ciała: Stąd wynika, że: Gdy siła F w ma zwrot zgodny ze zwrotem prędkości, to zwiększa prędkość ciała i wówczas ruch jest przyspieszony. Gdy zwrot siły F w jest przeciwny do zwrotu prędkości ciała, to siła zmniejsza prędkość ciała i...
Pierwszorzędowa : sekwencja, czyli kolejność aminokwasów w łańcuchu białkowym. Struktura ta jest najtrwalsza, gdyż dopiero działanie enzymów lub kwasów może spowodować hydrolizę wiązania peptydowego. Sekwencja aminokwasów w łańcuchu białkowym jest zapisana w genie kodującym dane białko. Drugorzędowa : łańcuch białkowy w układzie helisy α lub arkusza β (β harmonijka). Struktura ta jest stabilizowana wiązaniami wodorowymi. Trzeciorzędowa : ułożenie łańcucha aminokwasowego w...
‘walczyć bardzo odważnie, zaciekle, nieustępliwie’; zwrot, przyr.; lew jest nazywany królem zwierząt; symbolizuje władzę, siłę, majestat, odwagę; Walczył o tę spółkę jak lew.
‘znaleźć się w trudnej, skomplikowanej, zawiłej sytuacji’; zwrot; W mitol. grec. Labirynt zbudowany na Krecie przez Dedala dla Minotaura, którego zabił Tezeusz dzięki pomocy Ariadny (por. też dojść po nitce do kłębka )
‘powód, przyczyna kłótni, nieporozumienia’; wyr. rzecz., mitol.; Jabłko z napisem „Najpiękniejszej” przyznał Parys Afrodycie, dzięki czemu dostał Helenę, co stało się z kolei przyczyną wojny trojańskiej.
Oto zdanie: Doświadczeni nauczyciele przedmiotów ścisłych cierpliwie przygotowywali swoich uczniów do egzaminów maturalnych. Co rozpoznajemy i określamy? – części mowy – części zdania – związki składniowe – zrobimy również wykres • części mowy (rozbiór gramatyczny) doświadczeni – przymiotnik, M, l. mn., r. męskoosobowy nauczyciele – rzeczownik, M, l. mn., r. męskoosobowy przedmiotów – rzeczownik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy ścisłych...
‘być człowiekiem zdecydowanym, odważnym, prawym, silnym’; zwrot; Miała charakter, dlatego pokonywała wszystkie trudności i jeszcze pomagała innym. – TV Trwam.
Podobnie jak as if / as though występuje, opisując sytuacje w czasie teraźniejszym i przeszłym. Zdanie w czasie Konstrukcja Przykłady teraźniejszym Suppose /supposing + Past Simple Suppose you were a very rich person. (Przypuśćmy, że jesteś bardzo bogatą osobą.) Supposing they were abroad. (Przypuśćmy, że są za granicą.) przeszłym Suppose /supposing + Past Perfect Suppose he had lost his way. (Przypuśćmy, że zgubił drogę.)...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe warunku – odpowiada na pytania: pod jakim warunkiem?, w jakim wypadku? Możemy pojechać jutro na ryby – zdanie nadrzędne -> (pod jakim warunkiem? ) – jeżeli masz ochotę – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe warunku 1P 2N Jeżeli masz ochotę, możemy pojechać jutro na ryby. Zawsze można sobie poradzić w obcym mieście – zdanie nadrzędne -> (pod jakim...
‘człowiek silny, odważny, nieugięty, kierujący się zasadami’,wyr. rzecz.;
Jest częścią zdania określającą orzeczenie. Wskazuje na okoliczności towarzyszące czynności lub na cechy tej czynności. Odpowiada na pytania: jak?, kiedy?, dlaczego?, mimo co?, w jakim celu?, pod jakim warunkiem?, w jaki sposób?, gdzie? Można wyrazić go za pomocą różnych części mowy: – rzeczownika ; Dokończę ten list rano . (dokończę kiedy? rano) Wybierałam się w te okolice latem . (wybierałam się kiedy? latem) – przysłówka ; Postępował nieodpowiedzialnie . (postępował jak?...
Określając części zdania, dokonujemy tzw. analizy logicznej. Wyróżniamy pięć części zdania: podmiot, orzeczenie, przydawkę, dopełnienie, okolicznik. Każdy z tych elementów zdania odgrywa inną rolę. Jak najłatwiej zorientować się, z czym mamy do czynienia? Przede wszystkim musisz zapamiętać, jakie części mowy wyrażają daną część zdania i na jakie pytanie odpowiadają. Analiza składniowa wiąże się więc z rozbiorem gramatycznym. Podstawowymi częściami zdania są podmiot i orzeczenie,...
Wyróżniamy trzy strony czasownika: • czynną – podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie oznacza jej przedmiot, a orzeczenie stanowi osobowa forma czasownika np.: naklejam, piekę, wycieracie, lecą, kłamiesz ; Sprzątaczka odkurzała dywan. Rycerze stoczyli honorową walkę. Sadzę w ogrodzie małe rośliny. Umyjesz swój rower. • bierną – tu podmiot jest przedmiotem czynności, a nie wykonawcą, stronę bierną tworzymy dzięki osobowej formie czasownika być , zostać i...
Podmiot – to osoba lub rzecz, która jest wykonawcą czynności lub znajduje się w pewnym stanie, najczęściej odpowiada na pytanie rzeczownika w mianowniku: kto? co? ; Dorota odrabia zadanie. Kot liże swoje futerko. Pudełko leży na stole. Można wyróżnić następujące rodzaje podmiotów: • podmiot gramatyczny – najczęściej spotykany, wyrażony w mianowniku (kto? co?) ; Uczniowie siedzieli w klasie. Ciągle padał deszcz . Bolała mnie głowa . Karolina jest dobrą uczennicą....
W liczbie pojedynczej rzeczownik posiada trzy rodzaje, w liczbie mnogiej tylko dwa. Rzeczownik nie odmienia się przez rodzaje: liczba pojedyncza rodzaj męski (ten) rodzaj żeński (ta) rodzaj nijaki (to) giermek lalka biurko księżyc sikorka kociątko ołówek panienka jezioro ten – człowiek, wróg, żołnierz ta – ławka, szafa, osa to – zadanie, pisklę, zło liczba mnoga rodzaj...
Dryf genetyczny polega na przypadkowej zmianie częstości alleli w puli genowej. Zjawisko to występuje w małych populacjach, w stosunkowo krótkim czasie. Kierunek zachodzących zmian jest nieprzewidywalny, niezależny od doboru naturalnego. Przykładem działania dryfu genetycznego jest tzw. efekt założyciela oraz efekt wąskiego gardła. – Efekt założyciela pojawia się podczas powstawania nowej populacji z niewielkiej liczby osobników, które po odłączeniu się od populacji macierzystej...
Jeśli ciało A działa na ciało B pewną siłą (siłą akcji), to ciało B działa na ciało A siłą (siłą reakcji) o takiej samej wartości, takim samym kierunku, lecz o przeciwnym zwrocie (rys. 2.7.).
‘coś się nie opłaca, szkoda zachodu’; fraza, hist. Tak miał powiedzieć król Stanisław August Poniatowski, kiedy mierny poeta wręczył mu wiersz na jego cześć napisany na atłasie;
1. ‘urwis, nicpoń, psotnik’; 2. ‘chuligan, drań, łajdak’.
Układ limfatyczny obejmuje narządy oraz naczynia limfatyczne. Narządy limfatyczne zbudowane są z tkanki chłonnej. Należą do nich: grasica, grudki limfatyczne i węzły chłonne oraz śledziona. Naczynia mają budowę podobną do żył oraz naczyń włosowatych. W odróżnieniu jednak od naczyń włosowatych naczynia limfatyczne zaczynają się ślepo w tkance łącznej. Krążąca w naczyniach limfatycznych limfa ( chłonka ) ma skład przypominający osocze, ale z małą ilością białek, a większą lipidów oraz...
Tu z prawicą wyciągniętą nad zdumiałym ludem król donośnym głosem wypowiedział: „Oto ten ród, idący od człowieka z kondycji pospolitego urodzenia, idzie w porównanie ze szlachtą rodowitą krajową i wszystkich praw stanowi rycerskiemu odpowiednich odtąd aż do wygaśnięcia swego używać ma i takowe wykonywać. Nobilituję was i nakazuję, abyście nosili nazwisko Bohatyrowiczów, a pieczętowali się klejnotem Pomian, który jest żubrzą głową na żółtym polu osadzoną, jako pierwszy rodziciel wasz pokonał...
‘ktoś nastawiony do wszystkiego pozytywnie, spodziewający się zawsze pomyślnego obrotu spraw, nieprzejmujący się niekorzystnymi sytuacjami, wypadkami’; wyr. rzecz.; Rodzina zawsze śmieje się zemnie, że jestem niepoprawnym optymistą, bo uważam, że w każdej sytuacji jakoś damy sobie radę. – „Cogito”.
Zaimka nieosobowego es używamy, gdy: • podmiot nie jest bliżej określony • nie występuje osoba działająca Zaimek es stosujemy: • przy czasownikach wyrażających pogodę Es donnert. Es schneit . • przy czasownikach sein i werden Es ist dunkel. Es ist spät. Es wird kalt. • przy niektórych zwrotach Wie geht es euch? Gibt es eine Gemüsesuppe? Es klingelt . Es geht um Geld. Ich habe es eilig . • przy czasownikach bezosobowych z dopełnieniem w formie zaimka...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe sposobu – odpowiada na pytania: jak?, w jaki sposób?, jakim sposobem? Mama w nowej sukni wyglądała tak – zdanie nadrzędne -> (jak? ) – że na jej widok wszyscy zaniemówili – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe sposobu 1N 2P Mama w nowej sukni wyglądała tak, że na jej widok wszyscy zaniemówili . W letnie noce bywa tak duszno – zdanie nadrzędne -> (jak?...
– skórka korzenia = ryzoderma (zbudowana jest z jednej warstwy cienkościennych komórek, ściśle przylegających do siebie; niektóre komórki przekształcają się we włośniki), – kora pierwotna (utworzona jest z komórek miękiszowych o cienkościennych ścianach, z licznymi przestworami międzykomórkowymi; jest to tzw. miękisz kory), – śródskórnia = endoderma (zbudowana jest z komórek o grubych ścianach komórkowych, które ściśle przylegają do siebie, otaczając walec osiowy; stanowi najbardziej...
‘osiągać najwyższy stopień’; zwrot, astron.; Już wiadomo, dlaczego wrogość między Martą a Michałem sięga zenitu.
‘być najważniejszym, mieć duże znaczenie, decydujący wpływ na coś, przewodzić komuś, czemuś, dominować, rządzić’; zwrot, muz.; Kto w naszej klasie, choć nie aktor, lubi grać główną rolę, chociaż nie muzyk, lubi grać pierwsze skrzypce i kłamać jak z nut, choć nie matematyk, zawsze wtrąci swoje trzy grosze, choć nie fryzjer, lubi dzielić włos na czworo, choć nie ogrodnik lubi obiecywać gruszki na wierzbie. O kim mowa?
Jest to całokształt zjawisk (szereg reakcji utleniania - redukcji) wywołanych przepływem stałego prądu elektrycznego przez roztwory elektrolitów lub ich formę stopioną. Elektroliza jest procesem wymuszonym przyłożonym z zewnątrz napięciem. Najniższe napięcie zewnętrznego źródła prądu stałego potrzebne do wywołania reakcji elektrodowej to napięcie rozkładowe. Jest ono równe co najmniej sile elektromotorycznej ogniwa, w którym zachodzi samorzutnie analogiczna reakcja, ale w kierunku...
Skrótowce to rzeczowniki utworzone przez skrócenie wyrażenia składającego się z dwóch lub więcej wyrazów. Możemy je podzielić następująco: • skrótowce literowe (literowce) – przy ich czytaniu wymawiamy nazwy poszczególnych liter wchodzących w skład symboli: PKP pe-ka-pe (Polskie Koleje Państwowe) PKS pe-ka-es (Polska Komunikacja Samochodowa) NBP en-be-pe (Narodowy Bank Polski) ONZ o-en-zet (Organizacja Narodów Zjednoczonych) BWA...
‘uporczywie o coś prosić, coś przypominać,domagać się czegoś’; zwrot; (...) nie będę panu wiercić dziury w brzuchu/pytając co pan sądzi o Mertonie (...). – J. Twardowski.