istota inwentaryzacji i tryby jej przeprowadzania.

Inwentaryzacja składników majątku i źródeł ich pochodzenia sporządzona na określony dzień pozwala ustalić różnice wynikające z prowadzenia rzeczywistego stanu środków ze stanem wynikającym z ewidencji księgowej i rozliczyć osoby materialnie odpowiedzialne za poszczególne składniki majątku.
Podstawowym celem inwentaryzacji jest weryfikacja wykazanego w księgach rachunkowych stanów aktywów i pasywów danej jednostki, ale służy ona także do:

- Rozliczenia osób materialnie odpowiedzialnych,
- Przeciwdziałanie nieprawidłowościom w gosp. majątkiem.
- Oceny przydatności określonych składników majątku.

Osobami, którym powierza się składniki majątku i które za ten majątek są odpowiedzialne, mogą być: kierownicy, magazynierzy, pracownicy odpowiadający za między innymi: towary, wyroby gotowe, środki trwałe jak również kasjerzy, którzy odpowiadają za stan gotówki w kasie.
Odpowiedzialność materialna pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków wynikających ze stosunku pracy jest egzekwowane wówczas, gdy:

- Niewłaściwe działanie lub zaniechanie działania przez pracownika
- Wina pracownika
- Poniesienie szkody przez pracownika
- Wystąpienie związku przyczynowego między zawinionym zachowaniem pracownika a szkodą, która powstała.

Jeżeli szkoda została wyrządzona przez kilku pracowników to każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody proporcjonalnie do przyczynienia się do jej powstania i stopnia winy.
Przy winie nieumyślnej pracownik odpowiada tylko za szkodę w granicach rzeczywistej straty pracodawcy nie ponosi zaś odpowiedzialności za utracone przez pracodawcę korzyści.
Przy winie umyślnej pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę obejmującą rzeczywiste straty i utracone korzyści, które pracodawca mógłby osiągnąć gdyby szkoda nie powstała.
Można wyróżnić 4 rodzaje inwentaryzacji:

- Ciągła
- Okresowa
- Zdawczo-odbiorcza, przeprowadzana w sytuacji zmiany osoby materialnie odpowiedzialnej; dotyczy wszystkich składników majątku, objętych tą odpowiedzialnością.
- Nadzwyczajna, przeprowadzona w sytuacjach wyjątkowych, np. kradzieży, pożaru, powodzi, i innych klęsk żywiołowych; dotyczy części lub całości majątku
Metody przeprowadzania inwentaryzacji:
- Spis z natury;
- Potwierdzenie stanów;
- Weryfikacja;

Spis z natury przeprowadzany jest przez specjalnie do tego celu powołaną komisję, która dokonuje inwentaryzacji wykorzystując arkusz spisu z natury. Arkusze te od momentu ich ponumerowania i opieczętowania są drukami ścisłego zarachowania. Zespoły spisowe ujmują poszczególne składniki objęte inwentaryzacją na arkuszach spisowych. Liczba poszczególnych składników rzeczowych ustalana jest przez przeliczenie, mierzenie, ważenie. Stan produktów masowych ustala się szacunkowo. Po zakończeniu spisu z natury następuje dostarczenie przez zespoły spisowe arkuszy spisowych przewodniczącemu komisji inwent., A ten przekazuje je do działu księgowości. Następnie sprawdza się arkusze pod względem formalnym. Kolejny etap to rozliczenie inwentaryzacji, czyli porównanie danych wynikających z arkuszy spisowych z danymi ewid., Księgowej jest to porównanie jakościowe i ilościowe. Następnie przygotowywane są dokumenty księgowe w postaci zbiorczego zestawienia spisów z natury. Ostatni etap to porównanie sald kont służącego do ewidencji określanego składnika majątku ze stanem wynikającym z arkuszy spisowych i ewentualne ustalenie różnic inwentaryzacyjnych.

Potwierdzenie stanu to metoda dokonywania inwent. Przez uzyskanie od kontrahentów potwierdzeń prawidłowości wykazanych w księgach rachunkowych składników własnego majątku, będących w dyspozycji kontrahentów. Takiej metodzie inwent. Podlegają przede wszystkim rozrachunki i środki trwałe znajdujące się u innych osób, głównie z tytułu najmu, dzierżawy, leasingu, przechowywania czy remontu. W przypadku powstania nieprawidłowości następuje wyjaśnienie i rozliczenie ewentualnych różnic.
Weryfikacje to metoda inwent. Której podlegają np. grunty, inwestycje rozpoczęte czy trudno dostępne środki trwałe. Inwentaryzacja przeprowadzana tą metodą składa się z dwóch elementów wzajemnie uzupełniających się i występujących łącznie:

- Porównanie danych wynikających z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami
- Sprawdzenie realnej wartości tych składników.

RÓŻNICE INWENTARYZACYJNE
Nadwyżka występuje wówczas, gdy stan faktyczny konkretnego składnika majątku jest większy od ilości i wartości wynikającej z dokumentacji i ewidencji.
Niedobór występuje wówczas, gdy ilość a tym samym wartość określonego rodzaju składnika majątku w magazynie jest mniejszy od ilości i wartości tego samego rodzaju składnika wynikające z dokumentacji i ewidencji.
Przyczyny powstawania niedoborów i niektórych nadwyżek:

- właściwości fizyczno-chemiczne niektórych składników majątku które ulegają wyschnięciu, korozji, ulatnianiu, wyciekaniu,
- niedokładności popełniane przy pomiarze przychodu i rozchodu, nadzwyczajne zdarzenia losowe np. pożar, powódź kradzież,
- pomyłki popełnione przez pracowników, wynikające z niedopełnienia obowiązków.

Podział niedoborów:
Niedobory dzielimy na niezawinione i zawinione;
Niedobory zawinione dzielimy na obciążające koszty i obciążające straty nadzwyczajne
Niedobory zawinione dzielimy na obciążające osobę materialnie odpowiedzialną.