"Ludzie ludziom zgotowali ten los". Doświadczenia wojenne przedstawione w literaturze.

Czytając literaturę okresu wojennego i powojennego mamy uczucie, iż czytamy bardzo brutalne i tak naprawdę niemożliwe historie. Zaczynamy zastanawiać się nad tym jak to wszystko jest możliwe. Jak bardzo okrutnym człowiekiem trzeba być, aby móc czynić tak wielką krzywdę tylu tysiącom ludzi. Zaczynamy wątpić w drugiego człowieka, stajemy się nieufni wobec innych ludzi.

To co czytamy w książkach jest jednak zbiorem realnych i jak najbardziej prawdziwych wydarzeń. Akcja tych opowieści dzieje się w okresie II wojny światowej, kiedy Polska była pod wpływem faszystowskiego systemu organizacji państwa. System ten ingerował we wszystkie dziedziny życia politycznego, społecznego i kulturowego, sprawując nad nimi wszechobecną kontrolę. Istniał system terroru, działała tajna policja polityczna, występowały represje wobec jednostek, prześladowanie Żydów, umieszczanie przeciwników w obozie koncentracyjnym.

W okresie tym do władzy doszedł Hitler, który chciał podporządkować sobie cały świat. Na pierwszym planie była właśnie Polska, która jako jedyna najbardziej odczuła władzę państw totalitarnych.

W państwie totalitarnym nie było możliwości zrzeszania się, wyrażania innych poglądów, był zakaz druku, słowa, wyznania, ogółem mówiąc panował terror. Ludzie byli kontrolowani w każdym miejscu. Nie mieli szansy na normalne życie, nastąpiło zniewolenie jednostki. Budowane były obozy koncentracyjne do których wywożono Żydów i Polaków, występował terror psychiczny i fizyczny.

Ofiarami systemu totalitarnego byli najczęściej Żydzi. Wynikało to wielkiej nienawiści Hitlera do tej narodowości, mowa tu o zjawisku holocastu, tzn. masowi zagładzie i prześladowaniu Żydów. Hitler oskarżał ich również o przegraną wojnę, o kryzys ekonomiczny w Niemczech i o zamordowanie Chrystusa. Wynikiem tego były kary śmierci, obozy, prześladowania („Medaliony” Z. Nałkowskiej, „Opowiadania” T. Borowskiego).

Ofiarami tego systemu byli również Polacy. Sposób traktowanie ich niewiele odbiegał od sposobu traktowania Żydów.

Powstało wiele obozów koncentracyjnych do których wywożono Polaków działających w ruchu oporu, ludzi którzy w jakiś sposób sprzeciwiali się władzy niemieckiej lub rosyjskiej. Z czasem zaczęli trafiać do obozu podczas łapanek („Opowiadania” Borowskiego). Łapanki te odbywały się w celu zastraszania lub w celu uzyskania ludzi potrzebnych do budowy wielkiego państwa. Wywożono za pochodzenie, za nieposłuszeństwo wobec władzy, za donosicielstwo, za niezaangażowanie w sprawy Związku Radzieckiego lub Niemiec, za podejrzenie o zdradę („Inny Świat” G. Herlinga Grudzińskiego). Do obozu trafiano za handel, a nawet za nic, po prostu przypadkowo.

Kiedy już znaleziono się w obozie, ludziom trudno było przystosować się do nowych, złych warunków. Ludzie byli zastraszani, namawiani do różnych rzeczy. Musieli być ostrożni, gdyż za każde małe przewinienie czekała ich śmierć. Wielu ludzi umierało już podczas transportu z zimna, z braku sił. Umierano w czasie pracy, podczas próby ucieczki („Medaliony” Nałkowskiej). Umierano w czasie selekcji, w których wybierano zdolnych do pracy, a starych i chorych kierowano do gazu („Opowiadania” Borowskiego):
„Niosą dziewczynkę bez nogi, trzymają ją za ręce i za tą jedną, pozostałą nogę. Łzy ciekną jej po twarzy, szepce żałośnie: . Ciskają ją na auto między trupy. Spali się żywcem wraz z nimi”.

Pozostali którym udało się przeżyć, byli ofiarami terroru, znęcania się: paliło im się włosy na głowie, biło, dusiło, miażdżyło głowy. Wielu ludzi w celu uniknięcia śmierci sprzeniewierało się sobie, Bogu, a po to by nie zostać spalonym na nawóz („Medaliony” Nałkowskiej):
„Utylizowanie spalonych kości na nawóz, tłuszcze na mydło, skóry na wyroby skórzane, włosów na materace...”.