Dziura ozonowa

Eksperci wyróżniają cztery główne zagrożenia ekologicznego o globalnym charakterze. Jednym z nich, o jakim chciałybyśmy napisać, jest uszkadzanie warstwy ozonu (dziura ozonowa). Wokół Ziemi w odległości 20-35 km znajduje się warstwa ozonu, która chroni powierzchnię naszej planety przed szkodliwym promieniowaniem nadfioletowym. W latach 70-tych zaobserwowano, że warstwa ozonu w niektórych miejscach ulega zniszczeniu. Ubytek ozonu nazwano dziurą ozonową.
Przyczyną tego zjawiska są tlenki siarki i tlenki azotu, które przedostają się z coraz większej liczby silników spalinowych samochodów, samolotów, rakiet, a także wybuchów jądrowych, jednak najbardziej niszczące okazały się freony, czyli związki chemiczne, które ludzie wytwarzają podczas produkcji czy używania lodówek, izolacji (głównie ze styropianu) oraz rozpylaczy aerozolowych.
Konieczne jest przeciwdziałanie temu zjawisku, ponieważ niszczenie warstwy ozonowej doprowadzi do zakłócenia równowagi całych ekosystemów.

Zwiększona dawka promieniowania UV powoduje zamieranie planktonu oceanicznego, czego skutkiem jest wymieranie ryb. W wyniku nasilonego działania UV uszkodzeniu ulega chlorofil w komórkach roślinnych, co powoduje zmniejszenie plonów. Poza tym promienie UV osłabiają u ludzi odporność na choroby i infekcje oraz powodują nowotwory i liczne choroby oczu, w tym zaćmę, która prowadzi do ślepoty. Według nas ludzie powinni przede wszystkim oszczędzać energię, zmniejszyć emisję dwutlenku węgla, korzystać z odnawialnych źródeł energii , jakimi są siły wody i wiatru. Polska powinna wzmocnić współpracę międzynarodową, a także zmienić system szkolnictwa tak, aby przyszli technicy, inżynierowie i architekci potrafili w swojej pracy uwzględniać aspekty ekologiczne. Oszczędzanie energii opłaca się pod każdym względem; Chroni ono nasze środowisko przed szkodliwymi substancjami i pozwala oszczędzać surowce, których nie ma przecież na Ziemi w nieograniczonej ilości, a wreszcie można w ten sposób zaoszczędzić pieniądze i przeznaczyć je na jakieś sensowniejsze cele.

Ozon, czyli trójtlenek, jest bezbarwnym gazem o charakterystycznym zapachu. Powstaje w wyniku rozpadu cząsteczek O2. pod wpływem światła. W atmosferze istnieje jako jeden z milionów jej składników. Wytwarzany jest przez promieniowanie ultrafioletowe lub przez uderzanie piorunów i wybijanie energii w czasie burzy. Słońce jest niezbędne do życia na Ziemi, jednak posiada również siłę niszczycielską; wysyła na Ziemię wiele rodzajów promieni ultrafioletowych, których większość z nich zatrzymywana była w stratosferze przez warstwę ozonową. Gdyby dotarły one do powłoki ziemskiej mogłyby zniszczyć wiele żywych organizmów, a nawet człowieka.

Ozon występujący w dużych stężeniach jest szkodliwy dla organizmów żywych, miedzy innymi negatywnie wpływa na wegetacje roślin i atakuje drogi oddechowe ludzi i zwierząt. Nie jest obojętny nawet dla takich materiałów jak opony samochodowe, nylonowe pończochy, barwniki, farby itd. Rozrastający się przemysł, wzrastające zużycie energii, narastający ruch samochodowy sprawiają, że ilość ozonu w dolnych warstwach powietrza wciąż wzrasta.
Jeszcze bardziej agresywny niż zawarty we freonach chlor, jest brom. Dostaje się on do powietrza z innej, równie nowoczesnej grupy produktów, zwanych halonami.
Ubytek ozonu, tak jak obawiali się tego Kowland i Melina, następuje z czasem coraz szybciej. W naszych szerokościach geograficznych ozonu ubywa około 3 do 5% rocznie. Szczególnie dramatyczne ubytki ozonu obserwuje się we wrześniu i październiku nad Antarktydą.
Niepożądana ilość promieniowania ultrafioletowego powoduje powstawanie nowotworów złośliwych. Wiele osób choruje niestety na raka skóry, co może być spowodowane promieniami ultrafioletowymi. Mechanizm obronny ciała człowieka wytwarza najpierw melaninę, która powoduje nasze zadowolenie, gdyż przejawia się opalenizną. Po nadmiernym wystawianiu mechanizmu obronnego na próbę, może przegrać on walkę z ultrafioletem.
Problem dziury ozonowej odkryto w 1986r. , kiedy warstwa atmosferyczna po raz pierwszy została uszkodzona. Dziura zawisła nad Antarktydą, a naukowcy sądzą, że jest ona tej samej wielkości co Ameryka Północna.

Proces przebiega następująco: bardzo lekki freon przedostaje się aż do górnych partii atmosfery, czyli do ozonosfery. Tam pod wpływem promieniowania słonecznego rozpada się na 3 pierwiastki (chlor, fluor i węgiel). Ostatni z wymienionych pierwiastków ulega spaleniu, jednak pozostałe dwa rozpoczynają walkę o tlen. Łączą się z nim powodując rozpad trójtlenku na dwutlenek oraz tlenki chloru i fluoru.
Według wielu ludzi są to tylko małe reakcje chemiczne, jednak niosą one ze sobą ogromne niebezpieczeństwo dla życia na Ziemi.

David Hofman, pracownik Amerykańskiego Urzędu Narodowego do Badań Atmosfery oraz Oceanów powiedział, że przyszłość atmosferycznej warstwy ozonowej widzi w bardzo pozytywnych barwach, gdyż przewiduje jej scalenie. My uważamy, że każdy z nas może w dużym stopniu przyczynić się do poprawy sytuacji ekologicznej, jeżeli będzie wystarczająco dbał o swoje otoczenie, jednak bez chęci nic nie osiągniemy. Każdy człowiek powinien myśleć o Ziemi. Warto więc zwrócić uwagę, w jaki sposób ludzkość przyczyniła się do powstania dziury i pomóc przyrodzie w utrzymaniu dobrej kondycji. Niestety ratowanie tej sytuacji zajmie nam wiele czasu i zafunduje też kosztowną szkołę życia.
Najważniejsze jest oszczędzanie energii. Urządzenia domowe już obecnie zużywają nawet o połowę energii mniej niż podobne sprzed 20 lat, jednak działania te muszą być w przyszłości stosowane konsekwentniej i w szerszym zakresie.
Gaz to jeden z najbardziej wydajnych paliw. Podczas jego spalania poziom tlenku azotu pozostaje na względnie niskim poziomie, a poziom dwutlenku węgla, w porównywaniu ze spalaniem węgla brunatnego, jest obniżony o ponad połowę. Gaz ziemny, jeżeli nie zostaje spalony i przedostanie się do atmosfery, jest dla naszego klimatu bardzo niebezpieczny. W przypadku Polski przechodzenie na gaz jest utrudnione. Mocne lobby węglowe, dbające o własne interesy, oraz polityka kolejnych rządów, która prowadzi dość łagodną politykę socjalną w stosunku do górników, są powodem tej sytuacji.
Powinniśmy w większym stopniu korzystać z odnawialnych źródeł energii. Rozbudowane powinny zostać instalacje termiczno-solarne, bioelektryczne i biogazowe. Przemysł powinien szybko przestawić się na urządzenia energooszczędne. Nowe sposoby wytwarzania i oszczędzania energii mogą nas uchronić przed milionami ton dwutlenku węgla.
Ludności na świecie ciągle przybywa, a cały świat gwałtownie się motoryzuje. Wzrost ilości samochodów i spalania przez nich paliwa z pewnością przyczyniają się do poszerzania dziury ozonowej. Zadaniem dla przemysłu samochodowego jest radykalne zmniejszanie zużycia paliwa. Samochody muszą stać się znośne dla środowiska naturalnego i dla zdrowia ludzi. Ptrzeba po prostu dokonać ich chemicznego rozbrojenia. Dopóki nie będzie lepszych rozwiązań, powinniśmy ograniczyć tempo jazdy samochodem do 100 km/godz., a wewnątrz osiedli do 30 km/godz. Ze względu na obecność dzieci i miejsca odpoczynku. Konieczne jest rozbudowanie dróg i ścieżek dla rowerów oraz rozwinięcie sfery komunikacji publicznej.
Należy wzmocnić współpracę międzynarodową. Kraje przemysłowe Zachodu i Wschodu wytwarzają 80% światowego dwutlenku węgla. Przede wszystkim więc na tych krajach spoczywa odpowiedzialność za ograniczenie jego emisji.
W krajach Europy Wschodniej znajduje się stosunkowo dużo elektrowni. Efektywne byłoby założenie filtrów odciążających nasze środowisko.
Lasy tropikalne dostarczają 30 % światowego tlenu. Ich rabunkowy wyrąb to kolejny problem wymagający międzynarodowego współdziałania. Konieczne są nakłady w wysokości wielu dziesiątków miliardów dolarów.

Świeże owoce i warzywa powinny być sprzedawane w opakowaniach nieszkodliwych dla środowiska. Napoje - w opakowaniach wielokrotnego użycia. Tradycyjnych toreb czy koszy wiklinowych używamy przez dłuższy czas i gdy nawet w końcu też lądują na śmietniku, to są mniej szkodliwe niż reklamówki. - Sortujmy śmieci: odkładajmy osobno szkło, papier i tworzywa sztuczne.
Bardzo ważnym jest właściwy dobór okien, uszczelnienie drzwi oraz stosowanie wewnątrz domu płyt gipsowo - kartonowych. Konieczna jest fachowa kalkulacja, żeby dostosować nakłady do zamierzonego celu. Ocieplanie dachów i piwnic, jak też stosowanie nowoczesnych okien jest jednak opłacalne w niemal każdym przypadku. Styropian izoluje termicznie. Twarda wełna izoluje termicznie oraz dodatkowo wycisza. - Podobne funkcje mogą spełniać nowoczesne rodzaje szyb okiennych oraz szklanych fasad. Znaczna część naszych urządzeń grzewczych jest przestarzała. Zużywają one za dużo energii i bardzo obciążają nasze środowisko. Należy je wymienić.
System podatkowy należy tak zmienić, aby zachęcał do zachowań nieszkodliwych dla naszego środowiska oraz by uzyskiwane w efekcie środki mogły być bezwzględnie użyte dla jego ratowania. Konieczne są zmiany w prawie budowlanym dotyczące ocieplania budynków, instalacji wodnych, kotłów centralnego ogrzewania, itd.
Postulat globalnego myślenia i lokalnego działania zobowiązuje nas do tego, żebyśmy nie odwracali oczu od istniejących problemów, lecz poznawali ich mechanizmy. Poznając faktyczne przyczyny problemów znajdujemy również realne sposoby podniesienia poziomu naszego życia.