Człowiek jest igraszką w rękach bogów

(udowodnij słuszność stwierdzenia odwołując się do wybranych przykładów)

Czytając mitologię wchodzimy w świat, gdzie losy ludzi i bogów splatają się ze sobą nierozerwalnie. Człowiek przedstawiony w czasach mitologicznych był całkowicie zależny od humorów i kaprysów bogów oraz od zdarzeń na Olimpie. Mityczni bogowie, stworzyli człowieka, pomagali mu poznawać świat, karali, nagradzali i nie rzadko łączyli się z nimi. Zachowaniem mieszkańców Olimpu ludzie tłumaczyli sobie wiele zjawisk występujących w przyrodzie i w życiu osobistym (mity kosmogoniczne i antropogeniczne). W mitologii są trzy najważniejsze aspekty, kiedy to bogowie mają największy wpływ na wydarzenia ziemskie:

Powstanie i rozwój człowieka zawdzięczane bogom i tytanom:

Według jednego z podań mitologicznych człowieka stworzył Prometeusz używając do tego gliny wymieszanej ze łzami oraz ofiarował mu duszę stworzoną z ognia wykradzionego z rydwanu boga słońca .
Prometeusz z miłości do ludzi podarował im wykradziony ogień i pokazał jego zastosowanie w praktyce, uczył ludzi wszystkiego od umiejętności posługiwania się i wykorzystania ognia, oswajania zwierząt i wykorzystywania ich do pracy, różnych rzemiosł, medycyny, matematyki, przyrody aż do sztuk. To dzięki niemu ludzkość nie tylko powstała, ale również rozwinęła swoje umiejętności.
Zeus w zemście za wykradzenie ognia oraz obawie przed kolejnymi powstaniami postanowił pozbyć się ludzi, dlatego stworzył z udziałem innych bogów zło pod postacią pięknej kobiety Pandory. Wręczył jej wiano ślubne –„puszkę Pandory” i wysłał ją na ziemię. Cechy nadane przez bogów tej kobiecie spowodowały, że zakochał się i ożenił z nią brat Prometeusza. Za jej namową, a wbrew przestrogom Prometeusza, postanowili otworzyć prezent ślubny, jaki otrzymała od bogów. W puszce znajdowały się wszystkie nieszczęścia świata: troski, smutki, nędza i choroby. Uwolnione opanowały świat ludzi. W odwecie Prometeusz chciał się odpłacić podstępem za podstęp. Zabił i podzielił wołu na dwie części. Jedną z nich było mięso owinięte skórą zaś drugą kości nakryte tłuszczem. Poprosił Zeusa, aby wybrał część, którą ludzie mają ofiarować odtąd bogom, ten sugerując się widokiem zewnętrznym wybrał drugą część. Zemsta Zeusa za taki podstęp była bardzo okrutna. Przykuł podstępnego tytana do skał Kaukazu i na boski rozkaz codziennie przylatywał orzeł i wydziobywał mu wątrobę, która odrastała przez resztę dnia i nocy.
Kiedy zabrakło Prometeusza ludzie czuli się zagubieni, nie mieli nikogo kto pokazywał by im jak dobrze postępować wśród nieszczęść jakie na nich sprowadziła Pandora. Zaczęli źle traktować mieszkańców Olimpu, nie okazując im należytego szacunku. Bogowie skarżyli się swemu ojcu a kiedy i on został znieważony przez króla Lykaona, poprzez podanie mu ludzkiego mięsa na posiłek, postanowił z innymi bogami, że ludzie muszą zginąć. Zesłali na ziemię potop, który poza dwójką staruszków, pochłonął całą ludzkość.

-stworzenie człowieka przez tytana Prometeusza.
-w obawie przed ludźmi bogowie zesłali na ziemię wszystkie nieszczęścia.
-ludzie poprzez uwięzienie Prometeusza stracili swojego sprzymierzeńca i obrońcę.
-potop i wyginięcie prawie całej ludzkości

Według mitologii wszyscy bogowie kochają ludzi, ale tak naprawdę to tylko mądry tytan potrafił za nich cierpieć i darować im wszystko, co było potrzebne do przetrwania. Opowieść o Prometeuszu i Pandorze ukazuje nam jak według mitologii powstał człowiek. Jak od początku jego istnienia bogowie z nim postępowali, jak zsyłali na niego nieszczęścia, choroby i śmierć, kiedy tylko wydawał się im zagrożeniem. Bywali także u niego gośćmi na ucztach, gdy chcieli się dobrze bawić na ziemi. Tak zróżnicowane nastroje w stosunku do ziemian przedstawiają nam całkowicie ludzkie cechy mitologicznych mieszkańcy Olimpu: strach, gniew, zawiść, zazdrość oraz te pozytywne jak rozwaga, życzliwość czy opiekuńczość.

Kłótnie między bogami przyczyną nieszczęść na ziemi:

Persefona, córka Demeter, bawiąc się z nimfami zerwała kwiat poświęcony bóstwom podziemnym. Wtedy z Tartaru pojawił się Hades i porwał ją do podziemnego królestwa, gdzie została jego żoną. Zrozpaczona matka długo poszukiwała córki, aż w końcu udała się do Zeusa z prośbą o pomoc. Na prośbę Demeter, zażądał on od Hadesa zwrócenia Persefory. Sprytny bóg podziemi przed wypuszczeniem żony, podstępem podał jej owoc granatu. Zjedzenie kilku ziarenek spowodowało, że została związana na zawsze z Tartarem. Dlatego raz w roku, na trzy miesiące, musiała wracać do królestwa podziemi. Kiedy córka wracała do Tartaru, rozpacz Demeter powodowała obumieranie przyrody. Kiedy zaś wychodziła z Hadesu, cała przyroda, za sprawą szczęśliwej matki, budziła się na nowo do życia. Tak powstały pory roku.
Na jednym z przyjęć, bogini Eris (bogini niezgody) rzuciła jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”. Trzy boginie, Hera, Atena i Afrodyta, nie mogąc wybrać między sobą najpiękniejszej, wręczyły jabłko Parysowi i poprosiły go, aby to on zdecydował, której z nich należy się tytuł najpiękniejszej. Każda z bogiń obiecała mu, że za wybór właśnie jej otrzyma nagrodę. (Hera obiecała mu, że będzie wielkim królem, Atena, – że będzie najmądrzejszym z ludzi, a Afrodyta, –że otrzyma najpiękniejszą kobietę na ziemi – Helenę.) Parys wręczył jabłko Afrodycie. Niestety, jak się okazało, Hellena była już mężatką i porwanie jej spowodowało spór między Parysem, a mężem Heleny, Menelaosa. Tak rozpoczęła się „Wojna Trojańska” trwająca zgodnie z przepowiednią Kalchasa 10 lat. Szala zwycięstwa zależała od przychylności bogów. Brali w niej udział najwięksi bohaterowie tamtych czasów. Grecy dzięki pomysłowi Odysa zbudowali „Konia Trojańskiego”. Posąg wypełniony żołnierzami umożliwił zdobycie Troi.
`
-kłótnie i zawiść między bogami miewały swój koniec w tragedii ludzi, którymi mieli się opiekować.
-bogowie często wykorzystywali ludzi do rozgrywek prywatnych.
-humory i losy bogów miało wpływ na to, co otaczało ludzi (na przyrodę).

Waśnie między bogami to częsty powód nieszczęść ludzi. Drobne utarczki na Olimpie kończyły się na Ziemi wieloletnimi wojnami i nieszczęściami. Najbardziej klasycznym przykładem jest „Jabłko niezgody” rzucone w zemście za nie zaproszenie Eris na wesele. Bogini doskonale zdawała sobie sprawę, że Hera i Afrodyta, są bardzo przewrażliwione na punkcie swojej urody i nie było w tym sporze dobrego rozwiązania. Wykorzystując człowieka do rozstrzygnięcia sporu, sprowadziły na niego i jego miasto nieszczęście oraz zagładę. Mit o „Jabłku Niezgody” i konsekwencje w postaci 10 letniej wojny na ziemi, najbardziej ze wszystkich mitów ukazują nam jak wielki wpływ na przebieg wojny na ziemi, miały wydarzenia dziejące się na Olimpie. Tak naprawdę trwały dwie wojny, ta bogów i ludzi. Przebieg zdarzeń na ”górze„miał swoje odzwierciedlenie pod Troją. Ludzie stali się tylko polem do udowodnienia przez Olimpijczyków swoich sił. Każda ze stron miała swoich boskich sprzymierzeńców i dlatego tak ciężko było wygrać jednej ze stron. Dopiero, kiedy Zeus położył na szali dwa istnienia Hektora i Achillesa, największych bohaterów tej wojny, a zarazem i przeciwników i kiedy to przesądziło o ich życiu i śmierci, losy wojny w krótkim czasie rozstrzygnęły się.
W odniesieniu do drugiego mitu, łatwo zauważyć jak stan ducha (rozpacz lub radość matki) wpływa na przyrodę i tym samym na ludzi. Wraz z nastrojami Demeter zmieniają się pory roku. Ludzie z pięknej letniej pogody, muszą przestawić się na czas chłodu i nie urodzaju. Ponownie rozgrywka pomiędzy bogami bezpośrednio odbija się na życiu ludzi.

Zemsta bogów na ludziach:

Okrucieństwo i zemsta były czymś powszechnym w mitologii, przykładem jest tu Artemid (Diana), bogini łowów.
Ukarała ona myśliwego, który podglądał ją w czasie kąpieli, zamieniając go w jelenia, którego następnie, za jej przyczyną, zagryzły jego własne psy.
Również opowieść o Apollonie i Marsjasie przedstawia nam mściwość bogów wobec ludzi
Apollo słynął z przepięknej gry na cytrze. Pewnego razu stanął do zawodów z Marsjasem, który uchodził za niezrównanego ziemskiego flecistę. Marsjas przegrał zawody. Za zuchwalstwo równania się z bogiem, został przez niego w bestialski sposób uśmiercony.


Kolejna legenda ukazująca zawiść i zazdrość boską, to mit o Atenie i Arachne.
Atena słynęła z mądrości, ale również z rękodzielnictwa, zwłaszcza z tkactwa. Księżniczka Arachne udowodniła jej, że potrafi haftować znacznie piękniej niż bogini. Gdy Atena zobaczyła hafty wykonane przez dziewczynę, wpadła w gniew i podarła całą wyszytą tkaninę. Arachne z rozpaczy powiesiła się a wtedy mądra bogini zobaczyła, do czego doprowadził ją ślepy gniew i zazdrość. Przywróciła dziewczynie życie, ale zmieniając ją w pająka

Najbardziej znanym mitem pokazującym zemstę bogów jest mit o Syzyfie.
Bogowie często przyjmowali u siebie na ucztach ludzi, których lubili. Był wśród nich również król Syzyf. Niestety był on plotkarzem i wszystko, co usłyszał podczas rozmów bogów, przekazywał ludziom. Pewnego razu zdradził również usłyszany sekret Zeusa. Ten nakazał sprowadzić za to niegodnego zaufania króla do świata podziemi. Wysłał po niego Tanatosa (bożka śmierci). Kiedy Syzyf umierał, nakazał swojej żonie, aby go nie pochowała, w konsekwencji czego błąkał się po ziemi. Kiedy Hades upomniał się o duszę Syzyfa ten odpowiedział, że jego żona nie wyprawiła mu pogrzebu i dlatego nie może jeszcze udać się do „Krainy Zmarłych”. Bogowie pozwolili Syzyfowi powrócić na ziemię, by mógł zorganizować swój pogrzeb. Przemyślny król wykorzystał to, aby żyć dalej a Zeus i Hades zapomnieli o Syzyfowej duszy. Po wielu latach Tanatos przypomniał bogom o królu Syzyfie. Wówczas to Zeus za oszustwo nałożył na niego karę: miał wtoczyć wielki głaz na szczyt góry. Za każdym razem, kiedy był już prawie u szczytu, bogowie strącali kamień w dół i tak trwa to przez wieki.

Oślepienie Polifema.
Odyseusz, będąc w podróży, zawinął statkiem do brzegu wyspy, na której zamieszkiwały cyklopy. Jednym z nich był syn Posejdona - Polifem. Zwiedzając wyspę Odyseusz z towarzyszami trafił do jego jaskini. Potwór w okrutny sposób obszedł się z nieproszonymi gośćmi, zjadając czterech z pośród nich. Odys podstępem upił olbrzyma i wypalił mu jedyne oko. Posejdon w zemście za oślepienie syna, przez czterdzieści lat utrudniał powrót Odyseuszowi do domu. Przyłączyli się do tej zemsty również inni bogowie za zniszczenie Troi.

-za zuchwałość mierzenia się z nimi karali ludzi zazwyczaj śmiercią
-bogowie dopuszczali wybrańców do swego towarzystwa i swoich tajemnic.
-z ich woli umierali jak również wracali na ziemię.
-nakładali na ludzi różnego rodzaju kary, a czasem okrutną śmierć.

Z powyższych przykładów można łatwo wywnioskować, że bogowie wybierali sobie poszczególnych ludzi i kierowali ich losami, według własnego upodobania W czasach opisywanych przez mitologię kary za oszustwa lub za chęć zrównania się z bogami, w jakiejkolwiek dziedzinie były okrutnie karane. Przytoczone mity przedstawiają bogów jako okrutnych panów i władców karzących z bezlitosnym okrucieństwem nieposłusznych ludzi. Czasem jest to śmierć w męczarniach, a czasem wieczne cierpienie, pragnienie lub niekończąca się praca.

Człowiek według mitów, wiele zawdzięczał bogom, między innymi swoje powstanie, często opiekę wiedzę a nawet ogień. Były to te dobre strony, lecz niestety w większości spotykało ich wiele przykrości, chorób, nieszczęść a czasem również i śmierć. Dlatego chęć oddalenia nieszczęścia od siebie i bliskich zmuszała ludzi do czczenia i składania bogom ofiar. Według przytoczonych powyżej mitów widać jak dla bogów ludzie niewiele znaczyli, a żądali od nich posłuszeństwa i szacunku, bawiąc się ich losem. W mitycznych czasach ludzie ślepo wierzyli w słuszność boskich nakazów i zakazów. Wszystko, co działo się wśród nich przypisywali bogom. Z biegiem lat, na świat przychodzili ludzie wybitni, zwłaszcza w sztuce wojennej. Nazywano ich bohaterami lub herosami. Wierzono, że są wybrańcami bogów lub przypisywano im pochodzenie półboskie. Bohaterowie po części zaczęli zajmować miejsce należne dotąd tylko bogom. Najwięksi herosi zawsze błagali o wsparcie swojego boskiego opiekuna, zwłaszcza przed podjęciem ważnych decyzji.
W odniesieniu do czasów mitycznych, dziś także współcześni herosi często posiadają własnych bogów, w których wierzą i szukają w nich oparcia i tak jak przed wiekami bogowie bawią się ich losem.

Bibliografia
„Mitologia” Jan Parandowski