Geneza kazań.

Geneza Kazań
- Kazania, co ciekawe, nie były wygłoszone, mimo że pierwotnie takie było ich przeznaczenie.
- Gatunek ten w renesansie należał do specyficznych form literackich, w których najważniejszą funkcję pełniła postać mówiącego, prezentującego poglądy Kościoła.
- Na tym tle zrodził się profetyzm Kazań, wzmocniony jezuicką edukacją Skargi.
- Źródeł Kazań sejmowych należy doszukiwać się w Starym Testamencie, zwłaszcza w księgach Izajasza i w Jeremiaszowych trenach.
- Tonacja prorocza Skargi, tak chętnie wyzyskiwana później przez romantyzm, nie stanowiła oryginalnej konwencji uczonego jezuity.

Zakres treści, kompozycja
- Kazań było osiem (najważniejsze to Pierwsze, O mądrości potrzebnej do rady, Wtóre, O miłości ku Ojczyźnie, i Siódme, O prawach niesprawiedliwych).
- Układ Kazań stanowi wyraźną propagandę programu polityczno–społecznego utrzymanego w duchu kontrreformacyjnym.
- Skarga jako zwolennik absolutyzmu i monarchii opowiadał się za silną władzą króla i za prymatem Kościoła w życiu publicznym.
- Autor Kazań głosił potrzebę ograniczania roli sejmu na rzecz samodzielności senatu, sankcjonował hierarchiczny porządek społeczny, powołując się na analogię z człowiekiem, „którego członki ciała, chociaż równo występują, toć są niejednakowo ważne”.
- Porządek państwowy pochodził od Boga, gdyż wszelka władza namaszczona została wolą Stwórcy.
- Na szczególną krytykę narażona była szlachta gromiona za anarchię, szlachecką prywatę i za „bezkarność grzechów jawnych” – mężobójstwa i ucisku chłopów.
- Zręcznie skonstruowane wywody Skargi, wzorowane na retoryce Cycerona i biblijnych okresach zdaniowych, zakładały harmonijny porządek stanowy państwa.
- Królestwo to zbiór pięciu stanów: duchownego, senatorskiego, szlacheckiego, „miejskiego i kmiecego”.

Bogactwo stylu
- Styl Kazań sejmowych plasuje się między publicystyką a proroctwem.
- W literaturze renesansu nikt tak jak Skarga nie potrafił przemówić do wyobraźni szlachty, co nie znaczy wcale, że wyciągała ona w swej masie właściwe wnioski z Kazań.
- Obrazowość stylu Skargi fascynowała twórców romantycznych, których pociągał oryginalny i bogaty język uczonego jezuity.
- Styl ten stał się zresztą normą obowiązującą w polskim kaznodziejstwie i traktowany był jako wzorzec doskonałej składni.
- Owa składnia nacechowana była duchem cyceronizmu – Skarga świetnie potrafił łączyć zasady retoryki antycznej z Biblią.