Wolontariusz bohater naszych czasów

Sylwetka wolontariusza

Kim jest wolontariusz? na to pytanie postaram się odpowiedzieć w mojej pracy. Pragnę przedstawić tę sylwetkę jakże ważną w społeczeństwie. Każdy z nas spotkał się z osobą pełniącą funkcję wolontariusza a jeżeli nie było to bezpośrednie spotkanie to na pewno znamy tę postać z opowieści innych, gazet czy telewizji. Pomińmy jednak środki masowego przekazu, na temat tego typu ludzi możemy dowiedzieć się z wielu książek czy też specjalnych międzynarodowych lub krajowych stron internetowych. Dzięki różnym źródłom informacyjnym możemy nie tylko poznać sylwetkę wolontariusza, ale także dowiedzie się o obowiązkach, prawach i ogólnej działalności członków wolontariatu. W dzisiejszych czasach pomoc innym stała się bardzo popularna, i w kwestii omawianej przeze mnie sylwetki pomoc ta nie wymaga specjalnego wykształcenia w tej dziedzinie. Młodzi ludzie coraz częściej podejmują sie wyzwania jakim jet właśnie pomoc potrzebującym. Z różnych powodów staje się to częścią ich codziennego życia, wypełnieniem wolnego czasu czasu i mottem przewodnim prowadzącym.

Skupmy się jednak na głębszym poznaniu wolontariusza. W placówkach opiekuńczo- wychowawczych dostrzec można coraz większe zapotrzebowanie na pomoc przy pracy, bardzo dobrym i realnym rozwiązaniem jest wykorzystanie aktywności wolontariuszy, jednakże wiedza wychowawców i dyrektorów różnorodnych placówek jest ciągle zbyt mała, aby przygotować osoby chętne do pełnienia tej funkcji. Wolontariusz najczęściej jest traktowany jako tradycyjny praktykant bądź też student pedagogiki, który z założenia przełożonych jest traktowany jako osoba przygotowana do pracy z dziećmi i młodzieżą a także innymi wymagającymi pomocy osobami. Tak, więc placówka, w której znajduje się wolontariusz dla swojej i jego korzyści powinna umożliwić adeptowi przebywającemu w niej przełożenie wiedzy teoretycznej na praktyczną, wówczas praca jego będzie bardziej wydajna a liczba zadowolonych osób zdecydowanie wzrośnie. Dlaczego warto zostać wolontariuszem? To pytanie i odpowiedź na nie jest bardzo prosta. Wolontariat jest wspaniałą szansą na zdobycie nowych umiejętności, na poznanie ciekawych ludzi i świata. Może być sposobem na samotność albo twórcze i aktywne przetrwanie okresu bezrobocia. Pozwala oderwać się od codziennych obowiązków albo przygotować się do przyszłej pracy, stwarza każdemu szansę na rozwój własnej osobowości. Dzięki niemu mamy szansę odkryć tkwiące wewnątrz nas talenty, nawiązać nowe przyjaźnie i znajomości. W ten sposób możemy odnaleźć poczucie sensu pomagania innym. Poprzez działalność w różnych placówkach jako wolontariusz mamy satysfakcję, że robimy coś dobrego nie tylko dla siebie a także dla innych. Będąc wolontariuszem mamy okazję poznawać nowe środowiska i problemy współczesnego świata znane dotychczas jedynie z telewizji lub gazet. Jak widać osoba pełniąca taką funkcję zyskuje wiele pozytywnych wartości duchowych, niematerialnych, ale nie tylko. Kolejną zaletą działalności dla społeczeństwa jest pojawienie się ważnej pozycji w życiorysie wolontariusza. Wielu młodych ludzi, którzy trafiają do Centrum Wolontariatu swoją decyzję argumentuje możliwością sprawdzenia się w określonych sytuacjach. Będąc wolontariuszem można zgłosić się do organizacji, która cię interesuje i tam w trakcie wykonywania powierzonych zadań ocenić swoje predyspozycje oraz atrakcyjność tego zawodu. Coraz częściej młodzi ludzie, podejmując pracę w charakterze wolontariusza, oczekują w zamian zaświadczenia stwierdzającego ten fakt. Okazuje się, że pracodawcy chętnie angażują osoby, które przejawiają otwartość na nowe inicjatywy, są ciekawi świata, są mobilni i chętni do podejmowania nowych wyzwań.

Taka działalność uwrażliwia na potrzeby drugiego człowieka i tworzy przestrzeń do fundamentalnego wyboru: więcej mieć czy bardziej być.

Wiemy już, dlaczego warto zostać wolontariuszem, ale nie wszystkich pociąga taka działalność, każdy z nas jest inny i ma inne zainteresowania, dlatego też osoba, która chce pomagać ludziom musi posiadać pewne specyficzne i nieco bardziej niż u innych wykształcone cechy charakteru. Oczywiście jest ich wiele i wszystkie są ważne. Nie jestem w stanie przedstawić wszystkich, lecz niektórym z nich warto się przyjrzeć nieco bardziej. Podstawowym pytaniem, jakie zadają sobie przyszli wolontariusze jest to, jacy właściwie powinni być, niektórzy mają wiele obaw, co do swoich możliwości, umiejętności i wiedzy potrzebnej do aktywności społecznej. Nie wnikając w cechy osobowościowe, warto zastanowić się, czy istotne są: płeć, wiek, wykształcenie bądź stan rodzinny potencjalnego wolontariusza. Pracownicy takich placówek najchętniej widzieliby wolontariusza jako osobę pełnoletnią, mądrą, wrażliwa, uczciwą, obowiązkową, dyspozycyjną, kompetentną, zdrową psychicznie i fizycznie i mającą doświadczenie zawodowe. Jest to oczywiście utopijne podejście do samego człowieka w ogóle, nie tylko do wolontariusza, możemy oczywiści dążyć do takiego ideału, ale lepiej chyba spojrzeć na te cechy bardziej realistycznie. Polska Akcja Humanitarna w swoim programie przewidzianym dla młodych ludzi wiążących swoje życie z wolontariatem przedstawiła następujący zarys charakteru wolontariusza. Powinna to być osoba przede wszystkim pewna swojej decyzji o bezinteresownej pomocy innym bez względu na warunki pracy a także przekonana, że to, co robi jest wartościowe nie tylko dla niej, ale także dla osób, którym niesie wsparcie i pomoc. Niezwykle ważna jest lojalność, zgłaszanie sugestii, które mogą być istotne bardziej bądź mniej zamiast uderzanie w innych, co może przynieść inne skutki niż byśmy sobie tego życzyli. Wolontariusz nie powinien krytykować tego, czego nie rozumie, wręcz przeciwnie, jest zobowiązany mówić otwarcie o tym, czego nie rozumie, po to, by jego tłumione frustracje i wątpliwości nie odciągnęły go od tego, co najważniejsze bądź zmieniły w osobę stwarzającą problemy. Jak wiemy nieodłączną częścią każdej pracy jest ciągła nauka a dzięki temu rozwój, dzięki któremu młody adept będzie pracował lepiej efektywniej i osiągnie większą satysfakcję kiedy będzie w stanie wykonać czynność oczekiwaną od niego. Bardzo ważne jest tez, aby wolontariusz był osobą, na której można polegać, ponieważ praca jest zobowiązaniem, a postać samotnika nie jest w stanie podołać pracy wśród ludzi. Wolontariuszem może być każda osoba bez względu na wiek, nieposiadająca kierunkowego przygotowania do pracy, czyli może to być uczeń szkoły średniej, student nie koniecznie kierunku humanistycznego. Jest to, każda osoba fizyczna, która dobrowolnie, ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz organizacji, instytucji i osób indywidualnych wykraczając poza więzi koleżeńsko-rodzinne. Wyjątek stanowią placówki opiekuńczo-wychowawcze i szpitale gdzie często wymagane jest ukończenie osiemnastego roku życia. Kandydatowi, który pragnie opiekować się innymi należy objaśnić zakres jego obowiązków, ale również wprowadzić przynajmniej w podstawowy zakres wiedzy pedagogicznej, gdyż wolontariusz powinien pomagać w procesie opiekuńczo-wychowawczym a nie zaburzać dotychczasowy cykl pracy uwzględniając dobro pensjonariuszy.

Wykształcenie i status materialny nie mają tu żądnego znaczenia. Ważne jest to, aby każdy znalazł dla siebie właściwe zajęcie, które da mu prawdziwą satysfakcję. Wolontariat nie może wiązać się z przymusem i niechęcią, wtedy traci swój sens i pomoc innym staje się ciężarem a nie jak powinno być przyjemnością. Dla jednych wolontariat może być początkiem kariery zawodowej, dla innych jej uwieńczeniem. Potencjalnym wolontariuszem może, byc każdy, kto jest świadomy oczekiwań stawianych wobec jego osoby przez odbiorców jego aktywności społecznej. Zakładam oczywiście pozytywne działanie na rzecz własnego środowiska. Najważniejsze jest odpowiednie dostosowanie wiedzy, umiejętności oraz możliwości fizycznych i społecznych wolontariusza do potrzeb organizacji, w jakiej chce on podjąć działalność. Należy oczywiście dodać, że nie każdy może działać w dowolnie wybranym miejscu, zależy to, bowiem od potrzeb danego programu i możliwości wolontariusza.
Decydując się na działalność w wolontariacie adept powinien zapoznac się z zakresem obowiązków i praw przysługujących mu. Będąc wolontariuszem można świadczyć pomoc na rzecz organizacji pozarządowych, podmiotów działających na podstawie przepisów regulujących stosunek państwa do Kościoła katolickiego, innych kościołów i instytucji publicznych. Wolontariusz powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje. Nie znaczy to oczywiście, że w szpitalu mogą być nimi tylko lekarze lub pielęgniarki. Jeśli pomagamy dzieciom w odrabianiu lekcji albo umilamy im różnymi zabawami pobyt w szpitalu, to nie musimy skończyć studiów medycznych. Jeśli jest się wolontariuszem do 30 dni, to wystarczy, że ustali się warunki ustnie, natomiast na prośbę wolontariusza porozumienie może być zawarte na piśmie. Jeśli adept pracuje powyżej 30 dni, to organizacja czy instytucja musi ustanowić z nami porozumienie na piśmie, w którym powinien znaleźć się zakres obowiązków, okres trwania porozumienia i informacja o możliwości jego rozwiązania. Liczą się dni kalendarzowe, niezależnie od tego ile razy w miesiącu pomoc jest świadczona, co więcej nie jest ona stosunkiem pracy, a stosunkiem cywilno- prawnym, dlatego też w ustawie jest mowa o świadczeniu wolontariusza, a nie o pracy. Wolontariusz, na własną prośbę, może otrzymać zaświadczenie o wykonywaniu świadczenia oraz opinię o swojej działalności. Organizacja bądź też instytucja, w której pracuje wolontariusz powinna poinformować go o zasadach bezpiecznego wykonywania świadczenia oraz zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Co więcej może pokrywać koszty delegacji służbowych i diet. Jednak wolontariusz może na piśmie zwolnić organizację z całości lub części tych zobowiązań. Placówka może także pokrywać inne koszty związane z wykonywaniem pracy oraz koszty szkolenia. Podmiot na, rzecz, którego świadczysz pomoc może, ale nie musi, objąć cię ubezpieczeniem zdrowotnym. Jest to wyłącznie dobra wola organizacji i jeśli nie ma ona odpowiednich środków, nic jej do tego nie zobowiązuje. Jednakże młodemu człowiekowi wyrażającemu chęć pomocy innym przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadku przy pracy. Ma on takie same prawa w tym zakresie jak pracownik etatowy. Warto pamiętać, że w przypadku, niesienia pomocy do 30 dni, organizacja musi wykupić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków (NW). Natomiast, jeśli zawarte zostanie porozumienie na okres powyżej 30 dni, koszty ubezpieczenia przejmuje na siebie państwo. Dlatego ważne jest, aby porozumienie, o którym mowa, zostało zgodnie z ustawą zawarte na piśmie. Organizacja powinna poinformować cię, jakie są twoje prawa i obowiązki zgodnie z ustawą o wolontariacie.

Posuwając się nieco dalej w moich rozważaniach pragnę nieco bardziej zagłębić się w predyspozycje przyszłych wolontariuszy. Jak już wcześniej napisałam może nim zosta każdy, ale osoba ta musi spełniać pewne warunki czasami bowiem dobre chęci przeważają nad predyspozycjami. Nie każdy chętny musi być przyjęty jako wolontariusz w danej placówce, trzeba wziąć pod uwagę realne potrzeby placówki oraz motywacje poszczególnych kandydatów. Dyrekcja bądź też wychowawcy mogą dokonać selekcji wstępnej. Mogą barć pod uwagę różnego rodzaju preferencje. Przykładowo do pomocy w nauce dziewczynce molestowanej przez starszego brata nie mogą przydzielić wolontariusza mężczyzny, tak też do zabaw sportowych na powietrzu wskazana byłaby osoba, która sama uprawia sport i może wykazać się umiejętnościami w grach na świeżym powietrzu. Potrzebna jest osoba nie tylko znająca przedmiot, ale taka, która potrafi tym zainteresować podopiecznych. Nie można przydzielić wolontariuszowi zadania, o którym nie ma on żadnej wiedzy bądź nie czuje się dobrze w jego tematyce gdyż wówczas będzie to męczące zarówno dla niego jak i wychowanka. Ważne jest także to, aby dać adeptowi czas tak zwany okres stażu, wtedy kandydat na wolontariusza może sprawdzić się w podstawowych zadaniach a wychowawca ma czas by realnie ocenić efekty działań. Taki okres próbny jest bardzo potrzebny, ponieważ niektórzy wolontariusze nawet po wcześniejszym przeszkoleniu nie są w stanie zaakceptować np. Dzieci z wszawicą czy też posługujących się gwarą, co jest, jednoznaczne, że nie będą w stanie pracować z nimi ani teraz ani w przyszłości. Należy też brać pod uwagę fakt, że praca wolontariusza jest zazwyczaj jego pierwszą pracą, tak, więc młody adept nie ma zbyt dużego zakresu wiedzy teoretycznej i znikomą wiedzę praktyczną, zatem może popełniać błędy i doświadczać porażek. Ważna jest też, aby każdy wolontariusz miał swojego opiekuna pomagającego w problemach wynikających z sytuacji podopiecznego a także wspierającego w chwilach słabości, załamania i niechęci do dalszej pracy.

Biorąc pod uwagę fakt, iż młody wolontariusz stykający się z różnego rodzaju placówkami nie posiada żadnej wiedzy praktycznej, miejsce, w którym rozpoczyna swoją pracę powinno pomóc mu zapoznać się z przynajmniej podstawowymi zadaniami, które placówka realizuje. Nie chodzi tu o wiedzę potoczną, ale o merytoryczne przygotowanie. Młody człowiek podejmujący wyzwanie pracy w wolontariacie powinien znać także swój zakres obowiązków, narzucony mu przez placówkę, w której się znajduje. Wolontariusz jest osobą poruszającą się w obszarze pedagogiki społecznej, więc powinien znać oraz stosować różnorodne metody pomocy. Biorąc pod uwagę metody społeczno – wychowawcze należą do nich: metoda indywidualnego przypadku i pracy grupowej, jednak przy stosowaniu tych metod konieczna jest wcześniejsza diagnoza wychowawcy. Większe pole do popisu wolontariusz posiada wśród metod wychowawczych i opiekuńczych. Jeżeli chodzi o pierwszą grupę możliwe jest stosowanie większości metod słownych takich jak pogadanka, dyskusja, rozmowa, opowiadanie czy objaśnianie, poglądowych: pokaz, demonstracja, instrukcja czy też ćwiczeniowych: drama, samodzielne doświadczenie, kierowanie własną działalnością. Natomiast, jeśli chodzi o grupę drugą możliwe do wykorzystania przez wolontariusza są przede wszystkim metody wpływu osobistego takie jak wysuwanie sugestii, perswazja, działanie osobistym przykładem, czy wyrażanie aprobaty lub dezaprobaty oraz metody wpływu sytuacyjnego: nagradzanie, karanie, instrukcja, przydzielanie funkcji.

Istnieje jeszcze wiele metod, które można zastosować w pracy z innymi ludźmi, wiele z nich dotyczy pomocy dzieciom gdyż to właśnie wśród ich środowiska wolontariusze mają szczególnie dużo pracy. To właśnie dzieciom trzeba pomóc najbardziej wykształcić odpowiednie zachowania i przystosować je do życia wśród innych ludzi, do życia w środowisku. Jednak nie należy zapomnieć, że każda wybrana metoda powinna być skonsultowana z wychowawcą prowadzącym grupę. Jest to wskazane przynajmniej na początku działań, kiedy wolontariusz rozpoczyna swoją pracę i służy to temu, by człowiek oczekujący pomocy nie poczuł się w żaden sposób urażony czy skrzywdzony, przecież wolontariat i wolontariusze mają zapobiegać ludzkiej krzywdzie i pomóc podnieść się osobom, które jej doznały.

Reasumując moje rozważania i sylwetkę wolontariusza którą przedstawiłam powyżej uważam, że postać ta jest niezwykle potrzebna w społeczeństwie w jakim dzisiaj żyjemy. Wolontariat jak wiemy jest znany już od wielu lat. Swoje początki filantropia odnalazła już w starożytnej Grecji, gdzie Prometeusz jako pierwszy zapoczątkował dzieło bezinteresownej pomocy ludziom. Dzięki działalności wolontariuszy wielu ludzi otrzymuje wsparcie i niezbędną pomoc. Jak wiemy pracownicy instytucji niosących wsparcie nie są w stanie zaspokoić potrzeby wszystkich pensjonariuszy ośrodków, a dzięki tym jakże wspaniałym ludziom staje się to bardziej realne. Niektórzy z nas nie wyobrażają sobie siebie w takiej roli, gdyż wydaje im sie, że nie podołaliby postawionym przed nimi zadaniom. Jednak korzystanie z pomocy oferowanej ze strony młodych ludzi jest rzeczą bardzo wartościową. Nie zapominajmy więc jak ważne jest wparcie dla nich ze strony nie tylko wychowawców ale także i otoczenia, jak ważna jest pomoc wolontariuszom aby wdrożyć się w rytm codziennej pracy z potrzebującymi. Ludzi dobrej woli jest wśród nas coraz coraz więcej, lecz to i tak ciągle zbyt mało. Nie bójmy sie więc podejmowania nowych wyzwań, które pozorne mogą przerażać. Tak naprawdę poprzez bycie wolontariuszem możemy pomóc nie tylko wielu ludziom, ale także sobie. Pensjonariusze, którymi mamy szansę się opiekować mogą wiele nauczyć, wystarczy ich słuchać. Nie wszystko przychodzi z łatwością więc zwracajmy uwagę nie tylko na to co dzieje się wokół naszej osoby. Według mnie wolontariusze są jak „anioły stróże”, które pomagają innym dla samej pomocy a nie swojego dobra. Jedyna co dostają w zamian to własna satysfakcja, wdzięczność i podziw innych. Pamiętajmy więc, że każdy z nas może zostać takim aniołem wystarczy tego chcieć i mieć odrobinę silnej woli do zrealizowania się w pracy filantropijnej.

Tę sylwetkę wybrałam nie po to by ułatwić sobie zadanie, ale dlatego, ż swoją przyszłość wiąże właśnie z niesieniem pomocy ludziom. To niezwykle ważne i niosące za sobą wielką odpowiedzialność zajęcie