Bieluń Dziędzierzawy

BIELUŃ DZIĘDZIERZAWY

RODZINA: PSIANKOWATE

OPIS ROŚLINY
Roślina jednoroczna, jara, dorastająca w zależności od stanowiska do wysoko¬ści 10-100 cm. Łodyga wzniesiona, widlasto rozgałęziona, naga lub od strony wewnętrznej delikatnie owłosiona. Liście na ogonkach długości nawet do 15 cm, jajowate, w nasadzie klinowate, grubo zatokowo ząbkowane. Kwiaty pojedyncze, duże, na krótkich szypułkach umiejscowione są w rozgałęzieniach łodygi. Kielich długorurkowy z trójkątnymi ząbkami, korona kwiatów biała, długości 5-10 cm. owocem jest charakterystyczna kolczasta jajowatookrągła torebka koloru zielonego. Jedna torebka zawiera do kilkuset nasion, a jedna roślina wydaje do kilku tysięcy nasion. Nasiona w zarysie okrągławo lub jajowatonerkowate, z boków spłaszczone, o powierzchni drobno siatkowato, jamkowatej oraz z płytkimi wgłębieniami ułożonymi w koncentryczne szeregi, długości 3,0-3,5 mm. Barwa nasion ciemnobrunatna do matowoczarnej. Kwitnie od lipca do końca września. Roślina silnie trująca, również lecznicza.

WYSTĘPOWANIE
Bieluń dziędzierzawa jest chwastem ruderalnym, rośnie przede wszystkim na nieużytkach, miedzach, rumowiskach, spotkać go jednak można również w ogrodach i na połach, na glebach bardziej żyznych.
SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa wydłużona, zielona do 50 mm długości, owłosiona. Liścienie lancetowate, długości do 35 mm, ku górze zwężone, na szczycie ostre, u nasady zwężone przechodzące w ogonek długości 6.8 mm. Widoczny nerw środkowy z delikatnie odchodzącymi nerwami bocznymi. Pierwsze liście podługowatojajowate, całobrzegie, krótko, białawo omszone, ustawione skręto¬legle. Dalsze liście podobne, różnią się jednak wielkością oraz falisto ząb¬kowanym brzegiem. Siewki pojawiają się późną wiosną, posiadają nieprzyjem¬ny, odurzający zapach.

POKRZYWA ŻEGAWKA

RODZINA: POKRZYWOWATE

OPIS ROŚLINY
Roślina jednoroczna, jara, o łodydze czterokanciastej, wysokości do 50 cm, u góry rozgałęzionej, pokryta wraz z liśćmi parzącymi włoskami. Liście naprzeciwległe, jajowatorombowate, w nasadzie zaokrąglone, u góry lekko zaokrąglone, ostro ząbkowane, dolne z ogonkami dłuższymi od blaszki liściowej. Kwiatostany w formie małych gron, rozmieszczone są w kątach liści i składają się z mieszanych kwiatów męskich i żeńskich. Owocem jest jajowaty orzeszek, bocznie, soczewkowato spłaszczony, o brzegach ostrokanciastych, u góry tępo zaostrzony, u podstawy szeroko zaokrąglony z jamkowatą blizną przyczepu, barwy oliwkowożółtej do oliwkowobrunatnej, z lekkim połyskiem, długości 1,7-2,0 mm i szerokości 1,0-1,5 mm. Kwitnie od końca maja do października. Roślina lecznicza. Drugi gatunek z tego rodzaju pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica L - jest rośliną trwałą, rozgałęzioną i dwupienną, o większych, w nasadzie sercowatych liściach.

WYSTĘPOWANIE
Pokrzywa żegawka występuje na glebach Żyznych, próchnicznych i wilgotnych, nawożonych obornikiem. Jako chwast azotolubny rośnie w ogrodach, w skrzy¬niach inspektowych, na polach wśród roślin okopowych i warzywnych, a także na pastwiskach, przydrożach, rumowiskach i przychaciach.
SIEWKA
Liścienie podłużnie sercowate na szczycie z małym wcięciem, w nasadzie przechodzącym w ogonek, pokryte drobnymi, lśniącymi włoskami. Liście naprzeciwlegle, pierwszej pary szerokojajowate, w nasadzie zaostrzone, na szczycie tępe, ostro piłkowane z trzema wyraźnymi nerwami. Liście następne podobne lecz z większymi ząbkami i głębszymi wcięciami, wszystkie liście pokryte białymi, parzącymi włoskami. Łodyżka czterograniasta, pokryta prosto¬padle odstającymi włoskami, z domieszką wydłużonych włosów parzących.

SKRZYP POLNY

RODZINA: SKRZYPOWATE

OPIS ROŚLINY
Roślina wieloletnia wydająca wczesną wiosną pędy zarodnikowe, wcześnie zasychające, później pędy płone, rosnące do jesieni. Pędy zarodnikowe są nierozgałęzione, czerwono lub żółtobrunatne wysokości 15-20 cm, grubości 3-6 mm, o szerokich pochwach liściowych z 6-10 trójkątnymi i zaostrzonymi ząbkami, zakończone zarodnikonośnym kłosem. Pędy płone są barwy zielonej, żeberkowane, rozgałęziające się z walcowatymi pochwami liściowymi o 12-18 czarniawych ząbkach. Rozmnaża się poprzez zarodniki oraz wegetatywnie za pomocą bulwek kłączowych, występujących na podziemnych, piętrowo roz¬mieszczonych kłączach, rosnących do głębokości 40 cm (niekiedy nawet do 2 m). Nazwa zwyczajowa: koszczka.
WYSTĘPOWANIE
Skrzyp polny jest pospolitym chwastem zwłaszcza na podmokłych, zarówno piaszczystych jak i gliniastych glebach. Zachwaszcza wszystkie uprawy, szczegól¬nie ziemniaki, występuje również na ugorach, nad rowami.

MLECZ POLNY

RODZINA: CYKORIOWATE

OPIS ROŚLINY
Roślina wieloletnia, dorastająca do 100 (150) cm wysokości. Łodyga wzniesio¬na, sztywna, u dołu naga. Liścienie podzielone lub wrębne, pierzastodzielne, o trójkątnie lancetowatych odcinkach. Brzegiem liście ostro i kolczasto ząbkowane; dolne liście zwężone w ogonek z uszkami w nasadzie, górne liście siedzące. Kwiatostan w postaci dość dużych koszyczków o średnicy 12-25 mm zebranych na szczytach rozgałęzień w baldachokształtne wiechy. Listki okrywy koszyczka oraz szypułki z żółtymi wioskami gruczołowymi. Kwiaty języczkowe, obupłciowe, zielonawożółtawe. Owoc - podłużnie eliptyczna niełupka, prosta lub lekko zgięta, zwężająca się w górnej i dolnej części, o długości 1,8-3,0 mm, szerokości 0,5-0,7 mm. Powierzchnia niełupek spłaszczona, ciemno lub czerwonobrunatna, z 5-6 podłużnymi żeberkami. Szczyt niełupki ucięty, wgłę¬biony, z krótkim trzoneczkiem pośrodku otoczony białawym fałdem. Kwitnie od czerwca do października. Rozmnaża się za pomocą niełupek oraz wegetatywnie z pączków przybyszowych na korzeniach.

WYSTĘPOWANIE
Mlecz polny jest pospolitym chwastem spotykanym w wielu roślinach upraw¬nych, szczególnie w zbożach jarych i okopowych, a także w ogrodach, na nieużytkach. Występuje na różnych glebach, najczęściej wilgotnych i próchnicz¬nych glebach gliniastych.
SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa krótka, do 5 mm długości, zielona lub sinobrunatna. Liścienie eliptycznojajowate, na szczycie zaokrąglone, długości 5-7 mm. Pierwsze liście początkowo okrągłe lub okrągławoeliptyczne, po wyrośnięciu podługowate, w nasadzie zwężone w klinowato oskrzydlony ogonek. Dalsze liście podługowate, siedzące na klinowato oskrzydlonych ogonkach, brzegiem ostro haczykowato ząbkowane. Liścienie i pierwszy liść nagie, dalsze liście po obu stronach pokryte rzadkimi, białymi wioskami.

MNISZEK POSPOLITY

RODZINA: CYKORIOWATE

OPIS ROŚLINY
Roślina wieloletnia, o wysokości 5-50 cm (łodyga kwiatostanowa). Wytwarza gruby korzeń palowy, w górnej części gęsto rozgałęziony. Liście skupione w przyziemną różyczkę. lancetowate lub podługowatolancetowate, 10-25 cm długości, nagie lub lekko owłosione. Brzeg liści zatokowo pierzastopowcinany, o odcinkach podłużnie trójkątnych zwróconych ku nasadzie liścia bądź nie podzielony. Kwiatostanem jest koszyczek o średnicy 2-3 cm. Liczne lan¬cetowate listki okrywy koszyczka, zewnętrzne silnie odgięte, krótsze od przyle¬gających wewnętrznych. Łodyga kwiatostanowa bezlistna, pusta i naga. Kwiaty jaskrawożółte, języczkowe, obupłciowe o 5 ząbkach. Owocem jest żółtobrunat¬na niełupka długości 3,0-4,0 mm i szerokości ok. 1,0 mm, 4-graniasta, spłaszczona, z podłużnymi żeberkami, zwężająca się klinowato ku dołowi, w górnej części z nitkowatym dzióbkiem. Niełupki w górnej części na żeberkach z wyraźnymi ząbkami. Kwitnie w maju i czerwcu oraz niekiedy jesienią.

WYSTĘPOWANIE
Występuje na różnych glebach, najczęściej żyznych, gliniastych z wyjątkiem gleb kwaśnych. Jest pospolitą rośliną na łąkach, pastwiskach i nieużytkach, w sa¬dach i na trawnikach. Na gruntach ornych zachwaszcza rośliny wieloletnie, głównie koniczyny i lucerny.

SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa brunatnozielona, naga, długości 5-10 mm. Liścienie eliptyczne do kolistych, 5-9 mm długości, zielone, nagie, w nasadzie zwężone w ogonki. Pierwszy liść w zarysie podługowatojajowaty, o brzegach wielobocz¬nie łamanych. Liście dalsze podługowate, brzegiem płytko wrębno ząbkowane, ku górze rozszerzone.

STARZEC ZWYCZAJNY
RODZINA: ASTROWATE
OPIS ROŚLINY
Roślina jednoroczna, jara lub ozima, dorastająca do wysokości 15-40 cm, naga lub pajęczynowato owłosiona. Łodyga rozgałęziona, wzniesiona lub pod¬nosząca się. liście zatokowo i pierzastodzielne, z odcinkami ku górze i nasadzie malejącymi; wraz z uszkami nierówno ząbkowane, ciemnozielone z połyskiem. Dolne liście zwężone w krótki ogonek, górne obejmujące łodygę. Kwiatostan stanowią koszyczki o szerokości 3-6 mm, zebrane w gęstą, rozgałęzioną wiechę. Zewnętrzne listki okrywy na koszyczku w liczbie 8-20 prawie do połowy czarne, czterokrotnie krótsze od wewnętrznych. Kwiaty rurkowe, obupłciowe, barwy żółtej; kwiatów języczkowych na ogól brak. Owoc - szarobrunatna, podłużno cylindryczna niełupka, prosta lub lekko zgięta, o długości 2,0-2,5 mm i do 0,5 mm szerokości. Szczyt niełupki z krótkim trzoneczkiem pośrodku otoczo¬nym białym fałdem. Puch kielichowy na szczycie łatwo odpadający. Powierzch¬nia niełupek podłużnie żeberkowana, między żebrami krótko i przylegająco owłosiona. Kwitnie od lutego do listopada, niekiedy przez cały rok.

WYSTĘPOWANIE
Pospolity chwast ogrodów, pól (zwłaszcza okopowych), a także roślina ruderal¬na. Występuje najczęściej na glebach gliniastych, próchnicznych, bogatych w azot i wilgotnych.
SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa długości 5-10 mm, naga, w górnej części sinawo¬brunatno nabiegła. liścienie podługowato eliptyczne, u nasady zwężone w ogonek, na szczycie zaokrąglone, z wyraźnym nerwem środkowym. Pierwszy liść owalny, krótko zaostrzony, na krótkim ogonku, z każdej strony z 3-4 ząbkami. Dalsze liście podobne ale o blaszkach większych, nierówno ząb¬kowanych, podługowatojajowate. liście dolne zwykle nagie, natomiast liście górne w różyczkach, pokryte białymi, krótkimi, pajęczynowato cienkimi włos¬kami.